Yeni Ticaret Yasasında Cezalar

01.Temmuz.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ticaret Kanunu ile iş adamına pek çok yükümlülük getirildi. Bu yükümlülüklere uymayanların da adli para cezası ile cezalandırılması öngörüldü. Adli para cezası tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde ödenmezse, aynı gün sayısında hapis cezasına dönüşüyor. Bu yönüyle yasa daha uygulanmaya başlamadan iş adamlarında, endişe ve huzursuzluğa yol açtı. Son iki aydır bu konuda verdiğim tüm eğitimlerde katılımcıların kanun ile ilgili en büyük endişeleri ve sordukları ilk soru yasanın ceza öngören hükümleri bende bu haftaki yazımızda yeni Ticaret kanunumuzda ceza gerektiren halleri sizler için ayrıntılı inceleyerek aktarıyorum.

1. Şirket Ortaklarının Şirketten Borç Para Alması Yasaklanmıştır.

Kanunun 562’nci maddesinde; 358 inci ve 395 inci madde hükümlerine aykırı olarak şirkete borçlananlar, “Üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar” hükmü yer almaktadır Yeni TTK’ da, “Pay sahiplerinin şirkete borçlanma yasağı” başlıklı 358’inci maddesinde; İştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahipleri şirkete borçlanamaz denmektedir.

Yine Kanunun “Şirketle işlem yapma, şirkete borçlanma yasağı” başlıklı 395’inci maddesinde;

Yönetim kurulu üyesi, onun 393’üncü maddede sayılan yakınları (yönetim kurulu üyesi, alt ve üst soyu, eşi, üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları) kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın borçlanamayacaklar. Bu kişiler için şirketin kefalet, garanti ve teminat veremeyecek, sorumluluk yüklenemeyecek, bunların borçlarını devralamayacaklar. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklılarının bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilecek ve Bu yasağa aykırı davranan anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ve diğer ilgililer de üç yüz günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılacaklardır

Bununla birlikte yasa koyucu, şirkete borçlanma yasağına uygulanacak ceza konusunda anonim şirket pay sahiplerine ve limited şirket ortaklarına, borçlarını ödeme konusunda bir süre tanımıştır. Anılan düzenlemeye göre, YTTK’nın 358. maddesine aykırı şekilde, şirkete borçlu olan pay sahipleri ve limited şirket ortakları, borçlarını, 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren üç yıl içinde, yani 1 Temmuz 2015 tarihine kadar, nakdî ödeme yaparak tamamen tasfiye etmek zorundadırlar. 1 Temmuz 2015 tarihine kadar borçlarını tasfiye etmedikleri takdirde, haklarında 562. maddenin 5. fıkrasında öngörülen üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaktır

Bu konuda son bir uyarı yeni ticaret kanuna göreşirket ortakları yasanın uygulamaya başladığı tarihten sonra şirketteki alacakları konusunda da sıkıntı yaşayabilirler çünkü yasaya göre şirket diğer tüm borçlarını ödemeden ortaklara olan Borcunu ödeyemez

2. Ticari Defterlerin Açılış Ve Kapanış Tasdiklerini Yaptıramayanlar,

Kanun 64’üncü maddesinin üçüncü fıkrasına göre; her Tacir, Ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerini notere yaptırması zorunlu olup Bu zorunluluğa uymayanların iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları gerektiği kanun 562. maddesinde yer almaktadır.

3.   Gerçeği Yansıtmayan Envanter çıkaranlar,

Kanun 66’üncü maddesi; Her tacir yılsonunda ticari işletmesinin envanterini çıkarması ve çıkardığı envanterin gerçeği yansıtması gerektiğini belirtilmiştir. Bu madde hükümlerine aykırı davranan yani Gerçeği yansıtmayan Envanter çıkaranlara iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları kanun 562. maddesinde öngörülmüştür.

4.  Saklaması Zorunlu Belgelerini İbraz Etmeyenler

Kanun 86’ıncı maddesine göre; saklanması zorunlu olan belgeleri sadece dijital ortamda ibraz edebilen kimse, giderleri kendisine ait olmak üzere o belgelerin okunabilmesi için gerekli olan yardımcı araçları kullanıma hazır bulundurmalı; icap ettiği takdirde belgeleri, giderleri kendisine ait olmak üzere bastırarak ve yardımcı araçlara ihtiyaç duyulmadan okunabilen kopyalarını sunabilmelidir.” Bu yükümlülüğe uygun olarak saklanması zorunlu belgelerini ibraz etmeyenler iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları 562. maddesinde yer almaktadır.

5.   Defter Tutma Yükümlülüğüne Uymayanlar

Defter tutma yükümlülüğü kanunun 64 maddesinde düzenlenmiş olup bu maddeye göre her tacir, ticari defterlerini Türkiye Muhasebe standartlarına uygun olarak tutmak ve İşletmenin ticari işlemlerini ve mal varlığını gerçekçi bir şekilde ticari defterlere yansıtmak zorundadır. Ayrıca tacir defterlerini üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutmalıdır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen tacirler iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları kanunda öngörülmüştür.

6.  Belgelerin Kopyasını Saklamayanlar
Kanun 64’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre; her Tacir, işletmesi ile ilgili olarak gönderilmiş olan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikro fiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekilde bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklaması gerekiyor. Bu belgelerin yetkili mercilerce istenmesi durumunda ibraz etmeyen tacirlerin, iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılması gerektiği kanun 562. maddesinde yer almaktadır.

7.  Usulüne uygun olarak defterlerini tutmayanlar,
Kanun 65’üncü maddesine göre; her Tacir Ticari defterlerini ve gerekli diğer kayıtları Türkçe tutması. Kısaltma, rakam, harf ve sembol kullanıldığı takdirde bunların anlamları açıkça belirtmesi, Defterlerin yazımları ve diğer gerekli kayıtların, eksiksiz, doğru zamanında ve düzenli olarak tutması, yazılı kayıtlarda yanlışlık varsa tek çizgi ile çizmesi, dijital kayıtla ilgili değiştirmelerde, Kayıt sırasında mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeler yapmaması, Defterler elektronik defter ortamında tutacaksa tutulan defterler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olması, Ayrıca Defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutması durumunda, bilgilerin saklanma süresinde bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin etmesi gerekmektedir. Belirtilen yükümlülüklere aykırı davranan tacirler iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaları kanun 562. maddesinde yer almaktadır

8.  Türkiye Muhasebe Standartlarına Aykırı Hareket Edenler

Kanun 64 ila 88’inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler gerek ticari defterlerini tutarken, gerçek münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara aynen uymak ve bunları uygulamak zorundadırlar. Bu kurala uymayan tacirler TTK’nun 562/2’inci maddesine göre; yüz günden üç yüz güne kadar adli para cezasıyla karşı karşıya kalacaklardır.

8.1.  Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Denetleme Yetkisine Sahip Denetin Elemanlarına Defter Ve Belge Sunmamak

Yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler TTK’nun 562/4’üncü maddesine göre; fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

8.2 Yeni TTK’nin 524’üncü maddesindeki ilanı yaptırmayanlar

Anonim şirketler ve toplulukların finansal tablolarını düzenlemekle yükümlü yönetim kurulları bilanço gününden itibaren altı ay içinde; finansal tablolarını, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, kar dağıtımına ilişkin genel kurul kararını, denetçinin 403’üncü madde uyarınca verdiği görüşü ve genel kurulun buna ilişkin kararını, Türkiye Sicili Gazetesinde ilan ettirmeyen ve şirketin internet sitesine koymayan yönetim kurulları ”TTK’nun 562/6 maddesine göre; iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

9. Ticaret Unvanının Kanun’a Aykırı Kullanılması

Şirketlerin ticaret unvanı kullanma zorunluluğu, unvanın tescili, şekli, unvanla birlikte kullanılacak ekler, şubelerin unvan kullanması ile unvanların korunmasına ilişkin usul ve esaslar YTTK’nın 39 ila 51. maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan Kanun’da yer alan ticaret unvanına ilişkin madde hükümlerini (md. 39-46) ihlal edenler ile Kanun’a aykırı olarak ticaret unvanını devredenlerle devralan ve kullanan kimseler, YTTK’nın 51/II. maddesinin, aynı Kanun’un 38/I. maddesine yaptığı atıf kapsamında üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır

10. Belge Ve Beyanların Kanun’a Aykırı Olması

YTTK’nın 549. maddesinde, sermayenin korunması ilkesinin bir uygulaması olarak, anonim şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmamasını, gerçeğin saklanmamasını ve diğer kanunlara aykırılıklar içermemesini öngörmüştür. Bu hususlara aykırılık nedeniyle doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı halinde bunlara katılanlar sorumlu olacaktır.

Bunun yanında YTTK’nın 562/VIII. maddesinde, yukarıda açıklanan düzenlemeye aykırı hareket edenlerin (şirket yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler, işlem denetçisi, noterler gibi) bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacağı belirtilmiştir.

11. Sermaye Şirketlerinin İnternet sitesi açmaması

TTK’nun “İnternet Sitesi” başlıklı 1524’üncü maddesine göre; sermaye şirketlerinin; internet sitesi açma zorunluluğu veya mevcut olan internet sitelerinde yayınlanması zorunlu olan bilgileri 01 Temmuz 2013 tarihinde itibaren yayınlamaları gerekmektedir. Bu tarihten itibaren üç ay içinde internet sitesi kurma zorunluluğunu yerine getirmeyenlere. TTK’nun 562/12’inci maddesine göre; 6 aya kadar hapis ve 300 güne kadar adli para cezası, bilgiler usulüne uygun şekilde koyulmadığı durumlarda da 3 aya kadar hapis ve 100 güne kadar adli para cezasına çarptırılacak

12. Yeni yasadaki diğer bazı cezalar

1.  Ticaret siciline tescili zorunlu olup da kanuni süresi içinde tescili istenmemiş hususlar sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini bildirmeyen kişiler 200 TL den 4.000 TL ye kadar idari para cezası
2. Dürüstlük kurallarına aykırı reklam, satış yöntemleri ve hukuka aykırı davranışlarda bulunmak; İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
3.  Başkasının mallarını kötülemek, ; İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
4.  Kendini işletmesi, malları, fiyatları ve stokları hakkında gerçek dışı ve yanıltıcı açıklamalarda bulunarak rekabette avantaj sağlamak, ; İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
5.  Başkasının malları ile karıştırılmasına yol açacak ad, unvan, marka, işaret gibi tanıtma vasıtalarını kullanmak, ; İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
6.  Üçüncü kişilerin rakibinin işçilerini, vekillerini veya diğer yardımcılarını işverenlerinin üretim ve iş sırlarını açıklamaya veya ele geçirmeye yöneltmek. ; İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
7.  Taksitli satış veya kredili satışlarda sözleşme yapan veya kredi almış olan kişiyi bu sözleşmeden caymaya veya feshetmeye yöneltmek. İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
8.  Kendisine emanet edinilen teklif, hesap, plan gibi iş ürünlerinden yetkisiz yararlanılması, İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
9.  Üretim ve iş sırlarının gizlice ve izinsiz olarak ele geçirilmesi veya hukuka aykırı olarak öğrenilen bilgilerin ve iş sırlarının değerlendirilmesi veya başkalarına bildirilmesi, İki yıla kadar hapis veya adli para cezası
10. Yönetim Kurulu her yıl bağlılık raporu hazırlamak zorundadır. Hazırlanan bu raporu  özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap ilkelerine göre düzenlemeyenler.  Altı aya kadar hapis ve yüz günden üç yüz güne kadar adli para cezası ile  cezalandırılır.Yasada cezalar genellikle gün olarak belirlenmiştir. Örneğin “200 güne kadar adli para cezası” gibi. Bunun paraya çevrilmesi ile ilgili düzenleme Türk Ceza Yasasının 61. maddesinde belirtilmektedir. Hâkim, kişinin ekonomik ve sosyal durumu ile diğer faktörleri de dikkate alarak bir günlük ceza tutarının 20,00 TL’ den az 100,00 TL’ den fazla olmamak üzere belirleyecektir.

Örneğin 200 gün adli para cezası gerektiren bir suç nedeni ile hâkim

Günlük 20,00 TL belirlenmesi durumunda 20,00 x 200 = 4.000,00 TL ceza olacak demektir.

100,00 TL olarak belirlenmesi durumunda ise 200 x 100,00 = 20.000,00 TL olacaktır. Bu durumda 200 günlük adli para cezasının tutarı 4.000,00 TL ile 20.000,00 TL arasında değişecektir.

Ticari hayatı rahatlatacak pek çok yenilik içeren Türk Ticaret Kanunu gerçekten Türkiye’ye yeni bir miladı yaşatıyorHem ticari hayat anlamında hem de muhasebeci mali müşavirlik anlamında gerçek anlamda bir miladı yaşatıyor. Görünen o ki bu zamana kadar olan ticari bilgilerimizi bir anlamda bırakmamız gerekiyor. Yasadaki ceza hükümlerini içeren bazı maddeler uygulamada önemli sıkıntılar yaratacak gibi görünüyor. Türk Ticaret Kanunu’nun güncel gereklilikler doğrultusunda yenilenmesinin ticari hayatın işleyişi açısından önem taşıyor, uygulamada sorun yaratacak ceza maddelerinin yeniden düzenlenmesi gerekiyor Gerekli düzenleme yapılmazsa, para ve hapis cezaları nedeniyle kimse şirket sahibi olmayı istemeyecek. Bu da kayıt dışı ile mücadeleyi ciddi anlamda gündemi yapan ülkemizde Kayıt dışılığın artmasına sebep olacak önemli bir unsur olacaktır.