Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulunun önerisiyle, başvurusu bakanlıkça uygun görülen yabancılara “Turkuaz Kart“ verilmesine ilişkin yönetmelik 14 Mart 2017 tarihli Gazete ‘de yayımlandı.
Bu yönetmelik ile; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yönetmeliğinde, Turkuaz Kart‘a ilişkin başvuru, değerlendirme ve geçiş süresine, kart sahibine ve yakınına sağlanan haklara ve bu hakların kullanımına ilişkin usul ve esaslar düzenlendi. Yönetmelik ile getirilen tüm yenilikler makalemizin konusunu oluşturmaktadır.
Turkuaz Kart Nedir?
- Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki bilgisi ve deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri nitelikleri itibarıyla yüksek nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancılara,
- Yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü, bilimsel ve teknolojik gelişmeye yaptığı katkı ve benzeri özellikleri itibarıyla yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen Yatırım Yapacak İş Adamlarına,
- Bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkı sağlayan veya bilim, sanayi ve teknoloji alanlarında uluslararası düzeyde ülke menfaatleri açısından stratejik kabul edilen çalışmalar ve araştırmalar yapan bilim insanı veya araştırmacılara,
- Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından uluslararası düzeyde başarılı olanlara,
- Türkiye’nin veya Türk kültürünün uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan yabancılara öncelikli vatandaşlık ve süresiz çalışma hakkı veren, eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da oturum izni hakkı tanıyan devrim niteliğinde yeni bir uygulamadır.
Turkuaz Kart Başvurusu Nasıl Yapılacak?
Turkuaz Kart başvurusu, yurt içinde doğrudan sistem üzerinden, yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılır.
- Yurt dışından yapılan başvuruya ilişkin bilgi ve belgeler Türk dış temsilciliğince elektronik ortamda Bakanlığa iletilir.
- Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancı, yurt içinden yabancı kimlik numarası ile sistem üzerinden doğrudan kendisi başvuru yapabilir.
- Turkuaz Kart başvurusu, yurt içi ve yurt dışından yabancı adına yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir.
- Turkuaz Kart başvurusu sırasında yabancı ve yakınına ilişkin Genel Müdürlükçe belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme girilmesiyle başvuru tamamlanır.
Turkuaz Kart sahibi yakını ikamet izni başvurusu nasıl olacak?
Turkuaz Kart başvuru usulüne göre ve bu başvuru ile aynı anda Bakanlığa yapılacak. Ancak yurt dışından müracaatlarda, Turkuaz Kart sahibi yakınının ikamet izni başvurusu için gerekli bilgilerinin bulunmaması halinde bu yabancıların başvuruları Türkiye’ye giriş tarihlerinden itibaren vize veya vize muafiyeti sürelerini aşmamak koşuluyla en geç 90 gün içinde Bakanlığa yapılabilecek. Ayrıca yabancının eşi bakımından evlilik bağını, çocuğu bakımından ise velayet ilişkisini ve bakmakla yükümlü olduğunu gösteren belgeler başvuruya eklenecek.
Turkuaz Kart Değerlendirmesi Ve Puanlama Sistemi Nasıl Olacak?
Nitelikli iş gücü olarak değerlendirilen yabancı için;
Öğrenim durumu, öğrenim görülen yüksek öğretim kurumunun saygınlığı, ücret düzeyi, üst düzey yönetici olarak, uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerde veya Ar-Ge alanında çalışma veya mesleki deneyim, öğrenim ile iş ya da mesleğin uyumu, anadili dışında bildiği yabancı diller ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar.
Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için;
Belgelendirilen ya da taahhüt edilen yatırım, ihracat veya istihdam düzeyi, yatırım yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, Türkiye’de sahip olunan taşınır veya taşınmazlar ile fikri veya sınai mülkiyet hakları ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar.
Bilim insanı veya araştırmacı için;
Akademik unvan, ulusal ya da uluslararası alanda bilinen yükseköğretim kurumlarında veya bilim ve teknoloji alanında öne çıkmış kuruluşlarda çalışma veya mesleki deneyim, ulusal veya uluslararası kurumlar tarafından tescillenmiş patent, ticari marka veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge alanında ya da bilişim, savunma, maden, enerji gibi ülke ekonomisi açısından stratejik sektörlerde önemli görevlerde çalışma ya da mesleki deneyim ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar.
Yabancı sporcular için;
Faaliyette bulunduğu spor dalında ferdi ya da kulüp lisansı ile ulusal ya da uluslararası ferdi ya da takım müsabakalarında aldığı dereceleri ya da ödülleri, mensubu olduğu spor kulübünün hukuki statüsü ile ilgili kulübün ulusal veya uluslararası başarıları, uyruğunda bulunduğu ülkede milli sporcu statüsünde olması ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar.
Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar için;
Eserlerinin bilinirliği, ulusal veya uluslararası ödülleri ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar.
Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için;
Süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım faaliyetleri, fikir ve sanat eserleri, Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde yürütülen faaliyetleri ve benzeri kıstaslar.
Değerlendirmeyi Kim Yapar?
Turkuaz Kart başvurusunun değerlendirilmesinde uluslararası işgücü politikası doğrultusunda Çalışma sosyal güvenlik bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğünce yukarıda belirlenen kıstaslar kapsamında oluşturulan puanlama sistemi kullanılır. Puanlama sistemi kapsamında yeterli puanı alan başvurular olumlu değerlendirilir.
Turkuaz Kart Hangi Durumlarda Reddedilir?
Değerlendirme neticesinde;
- Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kıstaslarını karşılamayan,
- Uluslararası iş gücü politikasına uygun olmayan,
- Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
- Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
- Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun ilgili maddeleri kapsamında Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek, vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan, Dış işleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan ve kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan Turkuaz Kart başvuruları reddedilecek.
Turkuaz Kart Ne kadar sürelik verilir?
- Turkuaz Kart ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir.
- Genel Müdürlükçe, geçiş süresi içinde Turkuaz Kart sahibi yabancının faaliyetlerinin ve taahhütlerinin izlenmesi için bir uzman görevlendirilir.
- Görevlendirilen uzman tarafından on iki aylık dönemler halinde şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenecek izleme raporu hazırlanır.
- Yabancı, izleme raporu için gerek duyulan her türlü bilgi veya belgeyi on beş gün içinde Bakanlığa vermekle yükümlüdür. Bilgi veya belgelerin sistem üzerinden aktarılması esas olmakla birlikte Genel Müdürlükçe, kayıtlı elektronik posta dahil her türlü iletişim aracının kullanılmasına imkan sağlanabilir.
- Uzman raporu doğrultusunda tespit edilen eksiklikler yabancıya bildirilerek giderilmesi için üç aylık süre verilir. Bu sürenin sonunda eksikliklerin giderilmemesi durumunda geçiş süresi sonlandırılarak Turkuaz Kartın iptaline karar verilebilir.
- Geçiş süresi içinde Genel Müdürlük tarafından yabancının yurtiçi ve yurtdışı faaliyetlerinin incelemesi yapılabilir veya yaptırılabilir.
- Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen ve geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin talebi uygun bulunan yabancının Turkuaz Kart’taki geçiş süresi kaydı kaldırılır ve Turkuaz Kart süresiz hale gelir.
Kart Sahibinin Hak Ve Yükümlülükleri Nedir?
Turkuaz Kart sahibi süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanacak. Kart sahibi olan yabancılar; Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaf olacak, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme haklarından yararlanamayacak. Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili mevzuattaki hükümlere tabi olacak.
- Kart sahiplerinin, Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı ile ferağı gibi konulara yönelik işlemleri, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuata göre yürütülecek. Bu hak ve yükümlülüklerin kullanılmasında özel kanunlarda Türk vatandaşı olma koşulu aranmış ise Turkuaz Kart sahipleri bu haklardan yararlanmayı talep edemeyecek.
- Turkuaz Kart sahibi ve yakını, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması ve geçiş süresi kaydının kaldırılması şartıyla Bakanlıkça teklif edilmesi halinde Türk vatandaşlığı kazanabilecek.
- Kart sahibinin yakını için düzenlenecek kart, Turkuaz Kart‘ın geçerlilik süresi içinde ikamet izni yerine geçecek. Turkuaz Kart‘ın geçersiz hale gelmesi durumunda yakını için düzenlenen bu kart da iptal edilecek.
- Turkuaz Kart başvuruları ve değerlendirilmesi uluslararası iş gücü politikası doğrultusunda, belirli bir süre için tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, iş kolu veya mülki ve coğrafi alan itibarıyla Bakanlık tarafından sınırlandırılabilecek veya durdurulabilecek.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
