Vergi İdaresi Takdir Ve İncelemeye Sevk Etmeden İzahat İsteyecek

15.07.2016 tarihli 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda
Değişiklik yapılmasına dair kanun ile  birçok konuda değişiklik yapıldı. İşte bu değişikliklerden biri;

“Vergi idaresinin takdir ve incelemeye sevk etmeden mükelleften izahat isteme zorunluluğu” hususunda getirilen değişiklikleri bu makalemizin konusu yaptık.

Mükelleften izahat isteme 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 370. Maddesi 6728 sayılı yasanın 22. Maddesi ile yeniden düzenlendi.

İzaha davet; yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak, mükelleflerden yazılı açıklama talep edilmesidir. Mükellefleri incelemeye ve takdire sevk etmeden önce, belirli şartlar dâhilinde indirimli ceza uygulamak suretiyle olayın çözüme kavuşturulması sistemin özünü teşkil etmektedir.

Vergi incelemesine başlanılmadan veya Takdir Komisyonu’na sevk edilmeden önce, verginin zıyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler hakkında, tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olması kaydıyla, mükellefler izaha davet edilebilir.

Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, bu kanunun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz. İzaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içerisinde izahta bulunulması durumunda;

1. Mükelleflerce yapılan izah sonucu vergi zıyaına sebebiyet verilmediğinin idarece anlaşılması hâlinde, mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine tabi tutulmaz veya takdir komisyonuna sevk edilmez.
2. Mükelleflerce izahta bulunulan tarihten itibaren 15 gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanun’un 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla, aynı sürede ödenmesi şartıyla, vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir. Bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline engel teşkil etmez.
3. 7.2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanun’un 20 nci maddesiyle, bu madde başlığı metne işlendiği şekilde yeniden düzenlenmiştir. 3562 sayılı Kanun’un Birinci fıkrası kapsamında yapılmış ön tespitlerin, verginin bu Kanun’un 359 uncu maddesinde yer alan fiillerle zıyaa uğratılmış olabileceğine ilişkin olması hâlinde bu madde hükümleri uygulanmaz.

Bu değişiklik ile; sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50 bin Türk lirasını geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kaydıyla mükellefler izaha davet edilebilir.

Bu fıkrada yer alan tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak, bu kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Maliye Bakanlığı ön tespitin niteliğini, izaha davetin şeklini ve kapsamını, daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek mercii, davet yapılacakları, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır.

İdare tarafından izaha davet kapsamına alınan konular şunlardır

 Ba-Bs Bildirim Formlarında Yer Alan Bilgilerin Analizi Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi. Kredi Kartı Satış Bilgileri ile Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

1. Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
2. Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri Üzerinde Yapılan İndirimleri, Kanuni Oranları Aşan Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
3. Dağıttığı Kâr Üzerinden Tevkifat Yapmadığı Tespit Edilenlerin İzaha Davet Edilmesi
4. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
5. İştirak Kazançlarını İlgili Hesapta Göstermeyen Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
6. Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e Maddesindeki İstisna ile İlgili Olarak Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
7. Ortaklardan Alacaklar İçin Hesaplanması Gereken Faizler Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
8. Ortaklık Hakları veya Hisselerini Elden Çıkardıkları Halde Beyanda Bulunmayan Limited Şirket Ortaklarının İzaha Davet Edilmesi
9. Gayrimenkul Alım/Satım Bedelinin Eksik Beyan Edilmiş Olabileceğine Dair Haklarında Tespit Bulunanların İzaha Davet Edilmesi
10. Gayrimenkullere İlişkin Değer Artışı Kazançları Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
11. Gayrimenkul Sermaye İratlarını Beyan Etmeyen veya Eksik/Hatalı Beyan Eden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
12. Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

Sahte belge kullananlarda izaha davette şartları

 Vergi Usul Kanununun 359’ncu(kaçakçılık) maddesinde yer alan fiillerle, verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde izaha davet hükümleri uygulanmayacaktır.

Bununla birlikte, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce düzenlenen raporlara istinaden yapılan ön tespitlerde,

Kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının;

– Her bir belge itibarıyla 50.000 TL’yi geçmemesi,

– Mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kaydıyla mükelleflerden izahat istenecektir. Belge tutarının hesaplanmasında vergiler hariç tutarlar dikkate alınacaktır.

Mükelleflerin izaha davet edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir ön tespit bakımından ayrı ayrı değerlendirilecektir.

Vergi ziyaına sebebiyet verilmediği, beyanname verilmesini gerektiren bir durumun olmadığının anlaşılması halinde, vergi incelemesi ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacaktır. Ön tespit bilgilerinin doğru olması durumunda, izahatın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde beyannamenin verilmesi istenecektir. Yine bu süre içerisinde verginin, gecikme zammıyla(izah zammı) birlikte ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda vergi ziyaı cezası, verginin % 20 oranında kesilecektir.

Vergi ziyaı cezası için tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunulabilecektir. İlgili süre içinde anılan vergi ve izah zammının ödenmemesi durumunda % 20 lik ceza % 50 olarak revize edilecektir. Bu durumda izah zammı yerine, gecikme zammı alınacaktır. Ayrıca izahatta bulunulmuş olması ve yukarıda belirtildiği şekilde beyanname verilmesi durumu, ilgili mükellefin incelemeye alınmasına ve gerekirse yapılan tarhiyatın ikmaline engel değildir. Diğer yandan süresinde izahatta bulunmayanlar, inceleme veya takdire sevk edilecekleri gibi indirimli ceza uygulamasından da yararlanamayacaklardır. Bu imkândan yararlanmak isteyenlerin, öncelikle yazının tebellüğünü müteakip 15 gün içerisinde izahatta bulunmaları ve ardından beyanname verme ve ödeme şartlarını yerine getirmeleri gerekir.