Ulusal Destek Programları Nelerdir?

Girişimcilerimizin ticari hayatlarında ihtiyaç duydukları teşvik ve destekler önemli olmasına rağmen bu teşvik ve destekler nerelerden, nasıl alınır pek bilinmemektedir. Bu yazı dizimde “girişimcilere hangi bakanlıklar, hangi destekleri veriyor? Bu teşvik ve desteklerden nasıl istifade edebilirler?” sorularının yanıtını ayrıntılı bir şekilde açıklamaya çalışacağım.

I-Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Destekleri

1. San-Tez Programı

San-Tez Programı Nedir? 

27 Şubat 2014 tarihli ve 28926 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Tezleri Projelerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik” kapsamında yürütülen Sanayi Tezleri (SAN-TEZ) Programı; sanayimizin önemli bir kısmını oluşturan KOBİ’lerimizin Ar-Ge ve İnovasyon kültürü kazanmaları ve sorunlarını üniversitede üretilen bilgi birikimini kullanarak işbirliği içinde çözme alışkanlığı edinmelerini amaçlayan bir destek mekanizmasıdır.

Ne Zaman Başvurulabilir?

Proje başvuruları yıl içerisinde sürekli olarak alınır. Proje önerileri elektronik ortamda sunulur. Başvuruyu proje yürütücüsü Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının web adresinden proje ortakları adına yapar.

San-Tez Programının Hedefleri Nelerdir?

• Üniversite-sanayi-kamu işbirliğini kurumsallaştırmak,
• Katma değeri yüksek, teknoloji tabanlı ürün ve üretim yöntemleri geliştirilmesi desteklenerek ülkemizin dünya pazarında rekabet gücünün yükseltilmesine yardımcı olmak,
• KOBİ’lerin teknoloji ve AR-GE kültürü edinmelerini sağlamak,
• Özellikle, sanayimizin % 98’ini oluşturan ve halen geleneksel üretim yöntemi ile çalışmaya devam eden KOBİ’lerimizi teknolojik ürün ve üretim yöntemlerini kullanmaya cesaretlendirmek,
• Bu işletmelerin kendi öz varlıklarıyla gerçekleştiremeyecekleri AR-GE, teknoloji ve inovasyona yönelik çalışmaların hem üniversite hem de devlet desteği ile gerçekleştirilmesini sağlamak,
• Üniversitede yapılan akademik bilginin ticarileşmesini sağlamak,
• Akademisyenler ve üniversite mezunu gençler arasında şirketleşme kültürünü yaygınlaştırarak yenilikçi yeni şirketler doğmasını sağlamak,
• Üniversitelerde doktora veya yüksek lisans programlarında öğrenim gören öğrencilerin tez konularının KOBİ’ler tarafından talep edilen, imalat sanayine yönelik yeni teknolojilere dayalı ürün, üretim yöntemi ve AR-GE tabanlı ihtiyaçlara yönelik olarak belirlenmesini sağlamak,• Bu projelerde daha fazla sayıda yüksek lisans ve doktora öğrencisinin desteklenmesini sağlayarak nitelikli eleman sayısının artırılmasına yardımcı olmak,
• Bu projelerde çalışan tez öğrencilerinin ileride bu firmalarda AR-GE personeli olarak istihdam edilmesinin önünü açmaktır.

Projelere Sağlanacak Destek Oranı Nedir?

San-Tez projelerinde proje ortağı firma;

* Mikro işletme ise en az % 15
* Küçük işletme ise en az % 20
* Orta büyüklükteki işletme ise en az % 25
* Büyük işletme ise en az % 35

oranında proje katkı payını üstlenmektedir. Kalan tutar program kapsamında Bakanlıkça hibe olarak desteklenecektir.

San-Tez Programından Kimler Yararlanabilir?

Üniversite-sanayi işbirliği ile yürütülecek Ar-Ge ve yenilik projeleri için, sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın, katma değer yaratan, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiye ait Türkiye’de yerleşik işletmeler San-Tez Programından istifade edebilirler.

Nasıl Başvurulur?

Proje önerileri elektronik ortamda sunulur. Başvuruyu proje yürütücüsü Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı web adresinden proje ortakları adına yapar.  Proje başvurusu, elektronik ortamda yapıldıktan sonra aşağıdaki evrakların basılı ve ıslak imzalı olarak ayrıca Bakanlığa teslim edilmesi gerekmektedir:

• Ar-Ge Portalından çıktısı alınacak “proje başvuru dilekçesi”
• Projenin Ar-Ge Portalından girişinin yapıldığını ve kod numarası aldığını gösteren, sistem tarafından verilecek “proje özet sayfası”

Proje Başvurusunda Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

* San-Tez kapsamında başvurusu yapılacak çalışmanın temel ve uygulamalı araştırma aşamasını tamamlamış, deneysel araştırma aşamasına gelmiş projelere yönelik olmasına dikkat edilmelidir.

* C kapsamında; yeni bilgiler elde etmek için yapılan, belirlenmiş bir uygulaması ya da kullanımı bulunmayan teorik ya da deneysel çalışmalar, durum tespiti projeleri, rutin testler/analizler, pilot üretim tesisi ve alt yapı kurmaya yönelik yatırım ağırlıklı ya da Ar-Ge içeriği bulunmayan faaliyetler içeren projeler değerlendirmeye alınmayacaktır.

* Proje kapsamında alınması planlanan hizmet alımı tutarının, toplam proje bedelinin % 20’ sini geçmemelidir.

2. Teknogirişim Sermayesi Desteği

 5746 Sayılı Kanunun destek mekanizmalarından birisi olan “Tekno Girişim Sermayesi Desteği”; Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından 1 yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için düzenlenmiştir.

Bu kanun ile ülkemizde nitelikli girişimciliğin özendirilmesi bu girişimciler tarafından uluslararası rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve süreçleri geliştirebilen işletmelerin oluşturulması hedeflenmektedir. Ayrıca bu destek ile ülkemizde bilgi yoğun ve yenilikçi girişimcilik konusundaki farkındalığın artırılmasının yanında yüksek eğitimli, nitelikli gençlerin iş hayatına kazandırılması da sağlanmaktadır.

Kanun kapsamında desteklenmesi uygun bulunan girişimci, işletmesini kurmasını müteakip en fazla 100.000 TL ve 1 yıl süre ile desteklenecek olup, destek ödemeleri bir iş planı çerçevesinde ve dönem raporlarının projenin iş planına uygun olarak, yürütüldüğünün denetimi sonrası yapılacaktır.

Desteğin Amacı:

5746 Sayılı Kanun kapsamında sağlanan Teknogirişim Sermaye Desteği ile yeni ve yenilikçi iş fikirleri olan genç girişimcilerin, bu iş fikirlerini katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için çekirdek sermaye sağlanarak desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Destek Başvuru Koşulları ve Yararlanacaklar

Programa üniversitelerin örgün öğrenim veren, herhangi bir lisans programından 1 yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce almış gerçek kişiler başvurabilmektedir.

“Bir yıl içinde mezun olabilme” şartı, ilgili üniversitenin yetkili birimlerince Teknogirişim Sermayesi Desteği için talepte bulunulan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idaresi adına düzenlenen bir yazıyla, “ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce alma” şartı ise ilgili üniversitelerce verilen çıkış belgesiyle veya diplomayla teşvik edilecektir.

Destekten, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idaresi tarafından kabul edilmiş, iş planına uygun biçimde ve destek başvurusundan sonra ihdas edilmiş ve girişimcinin tek başına temsil ve ilzama yetkili olduğu işletme yararlanabilecektir.

Destek Başvurusunun Zamanı

Programa yılda 1 kez Bakanlığımızca duyurulacak tarihlerde başvuru yapılabilmektedir.

Desteğin Süresi ve Miktarı

Destekleme süresi 12 ay, desteklenmesine karar verilen iş fikirlerinin giderlerine uygulanan en fazla destek miktarı 100.000,00 TL olup teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilmektedir.

Destek Kapsamında Bulunan Gider Kalemleri

Teknogirişim Sermayesi Desteği Proje bütçesinde desteklenecek gider kalemleri, 5746 Sayılı Kanunun Uygulama ve Denetim Yönetmeliğinin “Ar-Ge ve yenilik harcamalarının kapsamı” başlıklı 7. Maddesinde belirtilmiştir.

Teknogirişim Sermaye Desteği Başvurusunda Yararlanılacak Mevzuat

Teknogirişim Sermaye Desteğinden yararlanmak amacıyla bu desteği verecek merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine başvuruda bulunacak olan girişimcilerin yararlanacakları mevzuat aşağıda verilmiştir.

a) 12 Mart 2008 tarih ve 26814 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5746 Sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun”

b) 31 Temmuz 2008 tarih ve 26953 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine ilişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği”

c) 06/08/2008 tarih ve 26959 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 1 Seri No’lu 5746 Sayılı Kanun Genel Tebliği,

d) Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü, Prim Tahsilat Daire Başkanlığı tarafından yayınlanan 6.2.2009 tarih ve 2009/21 Sayılı Genelgesi.

3. Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 12 Mart 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5746 Sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” 01 Nisan 2008 tarihinde yürürlüğe girmiş, kanunun Uygulama ve Denetim Yönetmeliği ise 31 Temmuz 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Bu Kanun kapsamında sağlanan teşvik ve muafiyetlerden yararlanacaklar;

• Ar-Ge Merkezleri,
• Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri ve
• Teknogirişim Sermaye Desteği ile ilgili işlemler Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yürütülmektedir.

Bugüne kadar;

• 163 işletme Ar-Ge Merkezi kurmak için başvurmuş,
• 134 işletmeye Ar-Ge Merkezi Belgesi verilmiştir.

Bu işletmelerin;

• Toplam Ar-Ge Personel sayısı 14.837,
• İşletmeler tarafından yapılan Ar-Ge harcaması ise 4,80 milyar TL’dir.

4. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Destekleri

Teknoloji Geliştirme Bölgesi; yeni veya ileri teknolojide mal ve hizmet üretmek isteyen girişimcilerin, araştırmacı ve akademisyenlerin sınai ve ticari faaliyetlerini üniversitelerin yanında veya yakınında yürütebilmelerine ve bu üniversitelerden yararlanabilmelerine imkan vermek için kurulmuş akademik, sosyal ve kültürel sitelerdir.

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 06 Temmuz 2001 tarih ve 24454 sayılı, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği ise 19 Haziran 2002 tarih ve 24790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Amacı:
Üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörleri arasında işbirliği sağlanarak;

• Ülke sanayinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması amacıyla teknolojik bilgi üretilmesi,
• Üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirilmesi,
• Ürün kalitesinin veya standardının yükseltilmesi,
• Verimliliğin artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi,
• Teknolojik bilginin ticarileştirilmesi,
• Teknoloji yoğun yatırım ve girişimciliği desteklemek,
• Araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı yaratmak,
• Teknoloji transferine katkıda bulunmaktır.

Misyonu:

• Ülkemizde, Üniversite-Sanayi işbirliğini sağlamak,
• İleri teknoloji kullanan veya üreten şirketlerin sayısının artmasını ve gelişmesini desteklemek,
• Mevcut kaynakların daha verimli kullanılmalarını sağlamak veya yeni kaynak yaratılması amacıyla yenilikçi ve ileri teknoloji alanlarında faaliyet gösterecek şirketlere Ar-Ge çalışmalarını yürütebilecekleri ortam ve destek sağlamak.
• İleri teknoloji alanında çalışan ulusal ve uluslararası şirketleri bir araya getirerek aralarında ve üniversitelerle sinerji yaratmalarını sağlayan mekanizmalar kurmak.
• Üniversitelerdeki akademik birikimin ve araştırma sonuçlarının ekonomik değere dönüştürülmesini sağlamak.
• Ülkenin ekonomik ve teknolojik düzeyinin yükseltilmesine ve böylece ülkenin uluslararası rekabet gücünün artırılmasına katkıda bulunmak.
• İleri teknoloji ve ihracata yönelik katma değeri yüksek, yenilikçi, ileri teknoloji ürünleri üretme potansiyeli olan yeni şirketlerin kurulmasını ve mevcut küçük işletmelerin büyümesini teşvik etmek.

Vizyonu:

• Küreselleşen dünyada yerini almış ve ekonomik gücü yüksek bir Türkiye,
• Araştırma sonuçlarının ekonomik değere dönüştürülmesi,
• Üniversitelerin sahip olduğu gelişmiş insan gücünün ve altyapı olanaklarının ekonomik değer yaratılmasında kullanılması ve akademik bilginin ticarileştirilmesi,
• Yenilikçi ileri teknoloji ürünlerinin yurt dışına pazarlanması ve bu alanda yabancı sermayenin ülkemize çekilmesi,

Hedefleri:

• Türkiye’nin Ar-Ge potansiyeline ve teknoloji üretebilme yeteneğine katkı sağlamak,
• Türkiye için sürdürülebilir kalkınmanın unsurlarından birisi olmak,
• Girişimciliği ve yenilikçiliği teşvik etmek ve desteklemek,
• Sektör öncelikleriyle Türkiye’nin teknoloji üretiminin ve birikiminin yönlendirilmesine katkı sağlamak,
• Teknoloji transferi için uygun ortam yaratmak,
• Dünya pazarlarına yönelik ileri teknoloji ürün ve hizmet üretimini desteklemek,
• Sanayi-üniversite işbirliğini etkin ve sürekli kılmak,
• Üniversitedeki araştırma altyapısının ve bilgi birikiminin ekonomik değere dönüşmesine katkı sağlamak,
• Nitelikli iş gücüne ülke içinde istihdam yaratmak,
• Yüksek/ileri teknoloji yatırımları yapacak, yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak bölgeler oluşturulması,
• Ar-Ge çalışmalarında uluslararası işbirliğini güçlendirmektir.