İşsizlik oranlarının yüksekliği Dünyada ve Türkiye’de ekonomi yönetimlerinin halen en büyük sorunlarının başındadır. Türkiye’de işsizlik sorununun yanında özellikle nüfusun büyük bir çoğunluğunun genç olması sebebiyle sorun hem ekonomik hem de toplumsal bir boyut kazanmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumunun yapmış olduğu işsizlik tanımına bakılacak olursa;

“İstihdam halinde olmayan  yevmiyeli, ücretli ya da ücretsiz olarak hiç bir işte çalışmamış ve böyle bir iş ile bağlantısı da olmayan kişilerden iş aramak için son 3 ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan tüm kişiler işsiz nüfusa dâhildirler” denilmektedir.

İşsizlik oranı ise Devlet İstatistik Enstitüsü (TUİK) tanımlamasına göre; iş bulamayan nüfusun toplam iş gücüne bölünmesiyle elde edilmektedir.

Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tanımına göre genç işsiz; 16-25 yaş arası nüfus içerisinde, çalışmak istediği ve iş aradığı halde referans haftasında işsiz olan ve 15 gün içerisinde iş başı yapabilecek bireylere denilmektedir.

Türkiye’de Genç İşsizlik Sorunu

Genç işsizlik sorunu birçok batılı ülkenin bu problemle karşı karşıya kalmaları dolayısıyla dikkat çekicidir. Türkiye’de genç nüfusun fazlalığı sebebiyle genç işsizlik önem kazanmaktadır. Genç işsizlik oranlarına bakıldığı zaman hem Türkiye’de, hem de dünyada genç işsizlik oranının genel işsizlik oranının üzerinde olduğu görülmektedir. Toplam işsizlik oranları ve genç işsizlik oranlarının mukayesesi sorunun ne kadar ciddi olduğu konusunda fikir verici olacaktır. Türkiye’ye bakılacak olursa, genç işsizlik oranının %18,4 olduğu görülmektedir.

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gençlerin iş gücü piyasasındaki durumları olumsuz bir seyir izlemektedir.

Gençlerin istihdama katılım oranlarının düşük olmasının sebepleri:

• Türkiye’nin demografik yapısı,
• Eğitim politikaları,
• İşgücü politikaları,
• Kırsaldan kente yaşanan göç,
• İşgücü piyasalarındaki yetersizlikler,
• İŞKUR’ un yapısal yetersizlikleri,
• Türk eğitim sisteminin piyasa emek talebine cevap verecek şekilde olmayışı,
• Genç nüfusun fazla oluşu,
• Öğrencilik sebebiyle istihdama katılamama,
• Kadın iş gücünün ev işleri ile meşgul olması,
• Demografik geçiş sürecinin büyük ölçüde tamamlanmış olmasıdır.

Genç nüfusun yüksek enerji potansiyeline sahip olması, yaratıcı fikirlere açık, yeniliklere kolay adapte olan yapıları nedeniyle ekonomik kalkınmada öncü rol oynadıkları söylenebilir. Genç işsizlik oranlarının yüksekliği bu avantajlardan mahrum kalmayı beraberinde getirmektedir. Genç nüfus avantajına sahip ülkelerin bu potansiyeli iyi değerlendirmeleri gerekmektedir, çünkü bu süreç ilelebet devamlılık arz etmeyebilir.

Söz konusu avantaj potansiyeli 2040 yılına kadar Türkiye için  devam edecektir. 2040 yılından sonra ise nüfus projeksiyonlarında görülmektedir ki, demografik fırsat penceresi kapanacaktır. Nüfus artış hızının düşmesi nedeniyle ileride Türkiye genç nüfus avantajını kaybedecektir. Bu ölçekte sorunların sadece ekonomik tedbirlerle çözülemeyeceği aşikardır. Ekonomik tedbirlerin yanı sıra gençlerin istihdamını attırıcı, girişimci gençleri destekleyici eğitim politikaları ve ulusal istihdam politikaları, belirlenmelidir.

Genç İşsizliğinin sakıncaları nelerdir?

Gençlerin işsiz kalmaları toplumdan dışlanmalarına sebep olmaktadır. Bu sebeplerin yanında ekonomik kalkınma açısından da genç işsizliğinin önemli sakıncaları bulunmaktadır. Hayatının en üretken ve aktif döneminde üretim sürecine katılamayan gençler milli gelir ve ekonomik kalkınmanın da gereğince hızlı ilerleyememesine neden olmaktadırlar. Genç işsizliğin ne denli önemli olduğu aşağıdaki tabloda görülebilmektedir. Nüfus artış hızının Türkiye’de yıllar itibariyle düşmesine rağmen içinde bulunduğumuz yüzyılın ortalarına doğru çalışma çağındaki nüfusun büyük çoğunluğunun genç nüfusun oluşturacağı gerçeği ile karşı karşıya kalmaktayız. Bu nedenle genç nüfusa acil istihdam olanakları oluşturulmalıdır.

Türkiye  Genç Nüfusta Yıl Ortası Nüfus Projeksiyonları-

Genç işsizlik, hem birey açısından, hem de ülke ekonomisi açısından önemli sakıncalar doğurmaktadır. Genç işsizlik sebebiyle ulusal iş gücünün tam olarak kullanılmaması yani atıl durumdaki iş gücü önemli bir ekonomik maliyet yaratmaktadır.

Genç işsizlik oranları yetişkin işsizlik oranlarının oldukça üzerindedir. Bu durum sadece Türkiye’de değil, tüm Dünyada da böyle görülmektedir. İşsizliğin yol açtığı olumsuz sonuçlar sosyo-ekonomik açıdan da ciddi problemler doğuracağı açıktır.

İşsizlik problemi ile karşı karşıya olan bireyin özgüvenini yitirmesi sebebiyle suç eğilimine yönelme ihtimali artmaktadır. Çünkü işsizlik beraberinde kişinin toplumsal ve hukuki kurallara olan bağımlılığını azaltmaktadır.

Olaya reel olarak bakacak olursak, işsizliğin daha uzun yıllar gündemde kalacağını, hiç bir zaman sıfırlanamayacağını, işsizlik oranlarının zamanla ekonomik gelişmeye paralel olarak azalabileceğini söyleyebiliriz.

Bu nedenle yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve işsizliğin toplumsal bir soruna yol açmaması açısından sosyal ve ekonomik politikalara önem verilmelidir.

Bana göre, ülkemizde işsizliğin, özellikle genç işsizliğin çözümü girişimci sayısını arttırmak olacaktır. Çünkü  gençler girişimcilik konusunda yenilikçi fikirlere sahip, ancak yönlendirilmeye ve desteğe ihtiyaç duyuyorlar. Eğer devlet politikaları ile gençlerimiz daha fazla desteklenir, içlerindeki girişimcilik potansiyeli ortaya çıkarılırsa, işsizlik sorunu, ekonomik yetersizlik ve refah seviyesinin düşüklüğü gibi birçok sorun da çözümü kavuşacaktır.

Genç girişimciye ne tür teşvikler sağlanmakta?

1.  Kendi İşini Kurmak İsteyen Genç Girişimciler için;

Gençlik ve Spor Bakanlığı Gençlik Merkezlerinde KOSGEB iş birliğiyle düzenlenen ‘Genç Girişimciler İçin Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi’ düzenlenmektedir. Bu eğitim  81 ilimize yaygınlaşmıştır. Düzenlenecek olan girişimcilik eğitimini başarı ile tamamlayarak, sertifika almaya hak kazanan genç girişimciler KOSGEB’in yeni iş kuranlara verdiği 30 Bin TL‘ye kadar hibe ve 70 Bin TL‘ye kadar faizsiz krediye başvuru hakkına sahip olacaklardır.

2. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü’nün genç girişimciler için verdiği bir başka destek ise;

Teknogirişim Sermayesi Desteği:

Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir.

Destek Başvuru Koşulları ve Yararlanacaklar:

Programa üniversitelerin örgün öğrenim veren herhangi bir lisans programından 1 yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce almış gerçek kişiler başvurabilmektedir.

Destek Başvurusunun Zamanı:

Programa yılda bir kez Bakanlığın duyuracağı tarihlerde başvuru yapılabilmektedir.

Desteğin Süresi ve Miktarı:

Destekleme süresi 12 aydır. Desteklenmesine karar verilen iş fikirlerinin giderlerine uygulanan en fazla destek miktarı 100.000,00 TL olup, teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilmektedir.

3. Vergisel Destekler

• Ar-Ge İndirimi:

Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan, ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının 1 önceki yıla göre artışının yarısı, Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesine göre kurum kazancının ve Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Ayrıca bu harcamalar, Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır. Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda Vergi Usul Kanununa göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. (5746 s. Kanun md. 3/1)

• Gelir Vergisi Stopajı Teşviki:

Kamu personeli hariç olmak üzere, teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin doktoralı olanlar için % 90 ‘nı, diğerleri için % 80 ‘ni gelir vergisinden müstesnadır.

Diğer taraftan, 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanunun 3. maddesinin ikinci fıkrasına ilişkin olarak 5838 sayılı Kanunun 8. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici 75. madde hükmü ile 31/12/2013 tarihine kadar, 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanunun 3. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen Ar-Ge ve destek personelinin bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için %90 ‘nı diğerleri için % 80’i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Geçici 75. madde)

• Sigorta Primi Desteği:

Kamu personeli hariç olmak üzere yukarıda çerçevesi çizilen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2. maddesi uyarınca, ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için 5 yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. (5746 s. Kanun md. 3/3)

• Damga Vergisi İstisnası:

Bu Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz. (5746 s. Kanun md. 3/4)

 Diğer Girişimci Destekleri:

Girişimcilere sağlanan destekler ve teşvikler konusunda daha önce yazmış olduğum www.nevzaterdag.com web sitemizdeki makaleler bölümünde teşvikler başlığı altında aşağıda linki bulunan ve diğer makalelerim genç girişimcilerimize faydalı olacaktır.

 

Farklı destekler veren kurumları  Girişimcilere Nereler Hibe Ve Destekler Vermektedir? makalemden;

Dış ticarete sağlanan destekleri  İhracat Teşvikleri Kredi Ve Destekler makalemden,

Avrupa birliğinin sağladığı destekleri Avrupa Birliğinin Kobi Hibelerini Biliyor musunuz? makalemden;

KOSGEB destekleriniKOSGEB’in Kobi Destek Programlarını Biliyor musunuz?makalemden ayrıntılı okuyabilirsiniz.