28 Kasım 2013 tarihinde resmi gazetede yayınlanan, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 47. ve 84. Maddeleri ile iş yeri dışında kurulan sözleşmelerin (network satış da dahil) usul ve esasları belirlenmiştir.
14 Ocak 2015 tarihli 29236 sayılı resmi gazetede yayınlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığının, İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliği ile iş yeri dışında kurulan sözleşmeler ile doğrudan satışlara ilişkin (network satış da dahil) uygulama usul ve esasları düzenlenmiştir.
Bu düzenlemeleri sadeleştirerek aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz.
1. Ön bilgilendirme zorunluluğu getirildi.
Tüketici, iş yeri dışında kurulan sözleşme ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklif ile bağlanmadan önce;
- a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
- b) Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı ile iletişim bilgileri,
- c) Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı,
- d) Cayma hakkının olduğu durumlarda; cayma hakkının kullanılma şartları hususlarında satıcı veya sağlayıcı tarafından en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.
Ön bilgilendirme yapıldığına ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.
2. Sözleşmenin şekli ve geçerliliği şartlara bağlandı.
İş yeri dışında kurulan sözleşmeler yazılı olarak yapılmadıkça geçerli olmaz. Kurulan sözleşmelerin en az on iki punto büyüklüğünde anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur. Geçerli bir sözleşme kurmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez. Sözleşmenin zorunlu içeriği şeklen yönetmelikte tarif edilmiştir.
3. Cayma hakkı kurallara bağlandı.
- Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.
- Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün, mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içerisinde de cayma hakkını kullanabilir.
- Malın satıcı tarafından taşıyıcıya teslimi, tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez.
- Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı sözleşmelerde, mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
- “Sözleşmenin kurulduğu veya malın teslim alındığı tarihten itibaren on dört gün içerisinde, herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin, cayma hakkınız bulunmaktadır” ibaresi ve aşağıdaki ibare, sözleşmenin birinci sayfasında ve on altı punto büyüklüğünde, koyu harflerle yazılması zorunlu hale getirildi.
“Cayma süresi içinde, sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında herhangi bir isim altında ödeme yapmanızı veya borç altına sokan herhangi bir belge vermenizi istemeyeceğimizi ve cayma bildiriminin tarafımıza ulaştığı tarihten itibaren en geç on dört gün içerisinde malı geri almayı taahhüt ederiz”
- Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, yan sözleşmeler de kendiliğinden sona erer. Bu durumda tüketici herhangi bir masraf, tazminat veya cezai şart ödemekle yükümlü değildir.
4. Cayma hakkının istisnaları yeniden belirlendi.
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:
- Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
- Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan, iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
- Malın tesliminden sonra ambalajın açılmış olması halinde, maddi ortamda sunulan dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
- Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
5. Satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri kurallara bağlandı.
- Satıcı veya sağlayıcı, taahhüt ettiği süre içinde mal veya hizmeti tüketiciye sunmakla yükümlüdür. Satıcı veya sağlayıcı, cayma süresi içerisinde sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Bu yasağa rağmen, tüketiciden herhangi bir bedel alınması durumunda, alınan bedel tüketiciye derhal iade edilir. Ayrıca tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge tüketici yönünden geçersizdir.
- Satıcı veya sağlayıcı, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde malı geri almakla yükümlüdür. Bu süre içerisinde malın geri alınmaması durumunda, tüketici malı muhafaza etmekle yükümlü değildir.
- Tüketici cayma süresi içerisinde malı işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
- Sözleşmenin tüketiciye teslim edildiğinin ve sözleşme konusu mal veya hizmetin sunulduğunun ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir.
- Satıcı veya sağlayıcı, bu yönetmelik kapsamında düzenlenen sözleşme ile cayma hakkı, bilgilendirme, teslimat ve diğer hususlardaki yükümlülüklerine dair her bir işleme ilişkin bilgi ve belgeleri üç yıl boyunca saklamak zorundadır.
Bu yönetmelikle doğrudan satış (networking satış) tanımlamaları ve kuralları da belirlendi. Bu konuyu aşağıdaki linkten; Doğrudan satış kuralları makalemde okuyabilirsiniz.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
