Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Nakdi sermaye artışı faiz indirimi, Kurumlar Vergisi Kanununun 10/1-ı maddesi kapsamında sermaye şirketlerinin nakit sermaye artırımları için bir teşvik uygulamasıdır. Yeni kurulan veya nakit sermaye artıran şirketlerde, konan veya artırılan nakit sermaye üzerinden, TCMB faiz oranın %50’sine isabet eden kısmı kurumlar vergisi matrahından indirilebilir.
Hesaplanan indirim tutarı kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılabilir. İndirimden 1.7.2015 tarihinden itibaren yapılan sermaye artırımları için, artırımının tescilinden itibaren ve süresiz olarak her yıl için ayrı ayrı yararlanılır.
Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devreder. Sonraki dönemlerde sermayenin azaltılması halinde azaltılan kısma isabet eden indirim kullanılamaz.
01.03.2023 tarihinde yayımlanan 21 nolu Kurumlar Vergisi Tebliği ile, 7417 sayılı Kanunun 49. ve 50. maddeleri, 7338 sayılı Kanunun 59. maddesi, 7420 sayılı Kanunun 22. maddesi, 7421 sayılı Kanunun 20. maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan düzenlemelere ilişkin açıklamalara yer verilmiş, 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde ilgili bölümler itibarıyla değişiklikler yapılmıştır.
3/4/2007 tarihli Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’nin “10.6. Sermaye artırımında indirim” başlıklı bölümününe;
“Diğer taraftan, nakdi sermaye artışlarının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için söz konusu indirim oranı %75 olarak uygulanacaktır.” cümlesi eklenmiştir.
Nakit Sermaye Artırımı Faiz İndiriminde, indirim tutarının hesaplanmasına esas tutulan sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi “yıllık hesap dönemi” olarak değiştirilmiştir.
Söz konusu indirim, 7417 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununu 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 5/7/2022 tarihinden itibaren yapılacak sermaye artırımları için sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi dâhil olmak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı uygulanacaktır. Sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır. Öte yandan, sermaye azaltımı yapıldıktan sonra izleyen dönemlerde sermaye artırımına gidilmesi halinde ise şartların taşınması kaydıyla, artırılan bu sermaye tutarı için sermaye artırımının yapıldığı döneme bağlı olarak maddede öngörülen süre dâhilinde indirim uygulamasından yararlanılabilecektir.
Sermaye şirketleri, anılan indirim uygulamasından, 5/7/2022 tarihinden itibaren gerçekleştirdikleri nakdi sermaye artışları üzerinden, nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanabileceklerdir.
7417 sayılı Kanunun 50 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici 15 inci maddenin on üçüncü fıkrası uyarınca 5/7/2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler söz konusu indirimden 2022 hesap dönemi dâhil olmak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanmaya devam edebileceklerdir.
İstanbul Finans Merkezi’nde faaliyette bulunan şirket veya şubelerin, yurt dışından satın alınan malları Türkiye’ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden elde ettikleri kazançlarına uygulanan % 50 oranındaki kurumlar vergisi indirimi kapsamına girebilmeleri için gereken şartlar tebliğle belirlenmiştir.
Kurumların söz konusu indirimden yararlanabilmeleri için;
Kurumlar tarafından sermayeye eklenen öz sermaye kalemlerinin, sermayeye eklendiği tarihten itibaren beş tam yıl geçtikten sonra herhangi bir şekilde sermaye azaltımına konu edilmesi durumunda, nakdi veya ayni sermaye ile sermayeye eklenen diğer unsurların toplam sermayeye oranlanması suretiyle azaltıma konu edilen tutar içerisindeki sermaye unsurları tespit olunacağı tebliğ ile belirlenmiştir.
Tebliğle İlgili Notlar
İndirim sadece, nakdi sermaye artışı yapıldığında uygulanabiliyor. Nakdi sermaye artışı da sermaye şirketlerince ilgili hesap döneminde ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi artışlar ile yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı olarak tanımlanıyor.
Sermaye artırım tutarının ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına dair ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetinin kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte vergi dairesine ibraz edilmesi gerekiyor. Belge kâğıt ortamında veya elektronik ortamda verilebiliyor. Bu nedenle önümüzdeki süreçte gerçekleştirilecek nakit sermaye artışlarına ilişkin dekontların temin edilerek beyannameye eklenmek amacıyla saklanması gerekiyor.
Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları nakdi artış olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle örneğin ortaktan alınan borcun ödenmeyerek sermayeye ilave edilmesi, öz kaynakları içerisinde yer alan; dönem kârı veya geçmiş yıl kârları, olağanüstü yedekler, yasal yedekler ve enflasyon farklarının sermaye artışında kullanılması durumunda, bu da bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu kabul ediliyor ve indirim tutarının hesabında dikkate alınamıyor.
İndirim tutarının hesaplanmasında kullanılan faiz oranı yasada, T.C. Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” olarak tanımlanıyor. 2022 yılı için bu oranı, TCMB’nin internet sitesinde yüzde 13,47 olarak açıklanmıştı. 2023 yılında yapılan sermaye artışlarında kullanılacak faiz oranı ise 29 Aralık 2023 Cuma günü itibarıyla 2024’ün ilk haftasında TCMB tarafından açıklanacak. Bu indirimden önceleri 4. geçici vergi beyannamesinde de yararlanılabiliyordu. Ancak 4. dönem geçici vergi beyanname verme zorunluluğu kaldırılmış olduğundan sadece kurumlar vergisi beyannamesinde yararlanılması mümkün oluyor.
Yasada indirim oranı yüzde 50 olarak yer alıyor. Buna göre nakit artırılan sermaye tutarı (yeni kurulan şirketlerde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmının) o yıl için TCMB tarafından açıklanan faiz oranıyla çarpıldıktan sonra bulunan tutarın yüzde 50’si beyannamede indirim olarak dikkate alınabiliyor..
Nakdi sermayenin ödendiği yıl için indirim tutarı, ödemenin yapıldığı ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay sayısına göre hesaplanıyor. Örneğin bir anonim şirket tarafından 2023 Haziran ayında 3 milyon 600 bin liralık nakit sermaye artışı yapılmasına karar verilmiş ve ortaklar tarafından söz konusu tutarın tamamı aynı ay içerisinde ödenmiş olsun. Bu durumda beyannamede matrahtan indirilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanıyor: 2023’ü takip eden dört yılda ise (2027 yılına ilişkin beyannameye kadar) bu sermaye artırımına ilişkin indirim tutarları yıllık olarak hesaplanarak ilgili yılların kurumlar vergisi matrahlarından düşülecek. Örneğin 2024 yılında da hesaplamada kullanılan faiz oranının %20 olduğu varsayımına göre kurumlar vergisi matrahından 360 bin lira (3.600.000 x %20 x %50) indirilebilecek.
Nakden artırılan sermaye tutarı
3.600.000 TL
İndirimin hesaplanacağı ay sayısı (Haziran-Aralık)
7 Ay
Yıllık faiz oranı (Varsayım)-2023
%20
Hesaplanan faiz (3.600.000 x %20 / 12 x 7)
420.000 TL
2023 beyannamesinde matrahtan indirilecek tutar (420.000 x %50)
210.000 TL
Bu indirimden, şirket devam ettiği sürece (sermaye azaltımı yapılmaması şartıyla) yararlanılabiliyordu. Ancak geçtiğimiz yıl yasa ile indirim uygulamasından yararlanma süresi 5 yıl ile sınırlandırıldı. Buna göre söz konusu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi boyunca yararlanılabilecek. Bu düzenleme uyarınca örneğin 2023 yılında yapılan nakit sermaye artırımı üzerinden ilgili yıllarda ayrı ayrı hesaplanan indirim tutarları 2023 ila 2027 yıllarına ilişkin kurum kazançlarından indirilebilecek. Diğer taraftan 5 Temmuz 2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler için 2022 hesap dönemi dahil olmak üzere beş hesap dönemi için (en son 2026 yılı kazancı) bu indirim uygulanmasından yararlanabilmek mümkündür.
Şirketin zararda olması ya da yeteri kadar kârı bulunmaması durumunda hesaplanan indirim tutarı, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın gelecek yıllara devrediyor. Beyannamenin eklerinde gösterilen devreden tutarların sonraki yıllarda indirimine ilişkin bir süre sınırlaması da bulunmuyor. İleride kâr oluşan ilk yıldan itibaren devreden indirim tutarı bitene kadar indirim hakkından yararlanılabiliyor.
