Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Maluliyetin belirlenmesinde kullanılan ölçütler sigortalının durumuna göre farklılık arz etmektedir. Bu kapsamda, sigortalının durumuna göre çalışma gücü kaybının tespit edilmesinde maluliyetin belirlenmesini sağlar.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre sigortalı sayılanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları veya hak sahibi çocuklarının maluliyetinin tespitine ilişkin usul ve esasları düzenlemek üzere, 03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı Resmi Gazete’de Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği yayınlamıştır.
(a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların malul sayılabilmeleri için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybetmiş olmaları gerekir. Öncelikle sigortalıların çalışma gücünün en az %60’ını kaybedip kaybetmediklerinin tespitinde, yukarıda anılan yönetmeliğin ekinde yer alan hastalık listesi (nöroloji, hematoloji, göz hastalıkları v.s.) esas alınır. Daha ayrıntılı bir ifadeyle belirtecek olursak; 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalıların, sigortalılık süresi içinde; Öte yandan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün en az %60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz. Sağlık kurulu raporlarında birden fazla hastalık mevcut ise çalışma gücünün en az %60’ını kaybedip kaybetmediğine dair değerlendirmede en ağır sekel bulgu dikkate alınır ve Balthazard Formülü 1 uygulanmaz. Ancak, birden fazla hastalığın bir arada olduğu ve tedaviye rağmen çalışma olanağı vermediğine Kurum sağlık kurulunca karar verilenler malul sayılır.
İlk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra vücutlarında oluşan ve tedavi edilemeyen hastalıkları nedeniyle, çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık kurulunca tespit edilen sigortalı malul sayılır. Ancak sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından yararlanamaz.
Vazife malullüğü halinde ise, 13.07.1953 tarihli ve 4/1053 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Vazife Malullüklerinin Nevileri ile Dereceleri Hakkında Nizamname. Özetle maluliyet, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybetme halidir. Maluliyetin belirlenmesi kapsamında çalışma gücünün kaybı tespit edilmelidir. Söz konusu tespit yukarıda açıklandığı üzere, sigortalının durumuna göre farklılaşmaktadır. Son olarak belirtmek gerekir ki, hastalık listesinde belirtilen hastalıkların meydana geldiği tespit edilen sigortalının hak sahibi veya bakmakla yükümlü olduğu çocuğu da malul sayılır.
