Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Bu konu çok merak konusu olan bir husus konu Yargıtay 12. Hukuk dairesinin bir kararında şu şekilde izah edilmiştir.
T.C. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi E. 2015/24174k. 2016/1687T. 21.1.2016
Kısmen haczi mümkün olan maaş ve ücretten, borçlu ve ailesinin geçinmesi için icra müdürünce lüzumlu olarak takdir edilen miktar indirildikten sonra kalan kısmın haczi mümkündür. Miktarın, maaş ve ücretin 1/4’ünden az olamayacağı belirtilmiştir. Borçlunun maaş veya ücretinin 1/4’ü her durumda haczedebilir. Ücretin tamamı borçlu ve ailesinin geçinmeleri için yeterli olmasa bile, icra memuru, bunun 1/4’ünü mutlaka haczetmek zorundadır. Maaş üzerinde birden fazla haciz varsa sıraya konulur. Sırada önce olan haczin kesintisi bitmedikçe, sonraki haciz için kesintiye geçilemez. Memur olan borçlunun icra dosyasındaki muvafakat beyanı maaş haczinden önce olduğundan geçersizdir. Borçluya ait maaşın en az 1/4 ‘ünün haczi zorunlu olduğuna göre, haczedilen bedelin borçlunun aldığı aylık maaşının tamamına oranlanarak, 1/4 oranının aşılmadığının belirlenmesi halinde şikayetin reddine, 1/4 oranının aşıldığının tespit edilmesi halinde ise her ay kesilen bedelin borçlunun bir aylık tam maaş miktarından çıkarılarak, kalan maaş tutarının borçlu ve ailesinin geçinmesine yeterli olup olmadığı değerlendirilerek, geçinebileceği aylık maaş miktarı, gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılarak saptanıp karar verilmelidir. Muvafakatin geçersizliği haczin kaldırılması için başlı başına bir neden sayılmaz. Birden fazla takip dosyasından aynı anda kesinti yapılıyor olması halinde ise, sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haczin kesintisine başlanamaz. Ancak birden fazla haczin aynı anda borçlu maaşından kesilmesi tüm hacizlerin kaldırılmasını gerektirmez. Aynı anda farklı icra dosyalarından konulan maaş hacizlerinden hangisinin önceki tarihli olduğunun tespiti ile diğer hacizlerin kesintisinin durdurulup sıraya alınmasına karar verilmesi gerekir.
Mahkemece, borçlunun hür iradesi ile muvafakat ettiğinden bahisle şikayetin reddine karar verilmiş, borçlunun temyiz istemi üzerine, karar, Dairemizin 2014/…. K. sayılı ve 27.05.2014 tarihli ilamı ile bozulmuş, Dairemizin bozma ilamında; muvafakatin geçersiz olduğu belirtildikten sonra, İİK’nun 83. maddesinin 1. ve 2. fıkraları ve ilamda vurgulanan ilkeler nazara alınmak suretiyle, gerektiğinde bilirkişiden mütalaa alınarak oluşacak sonuca göre bir karar vermek gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisinin isabetsiz olduğu belirtilmiştir. Mahkemece, Dairemizin bozma ilamına uyularak yeniden yapılan yargılama sonunda; “borçlunun almakta olduğu maaşı üzerinde birden çok icra dosyasından haciz bulunduğu ve hacizlerin sıraya konulduğu, şikayete konu icra dosyasından önde olan hacizlerin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemeyeceği anlaşıldığından haczin kaldırılmasına” karar verilmiş, hüküm alacaklı tarafından temyiz edilmiştir.
Ayrıca, Kanun, borçlunun maaş veya ücretinin 1/4’ünün her durumda haczedebileceğini hükme bağlamıştır. Buna göre, ücretin tamamı borçlu ve ailesinin geçinmeleri için yeterli olmasa bile, icra memuru, bunun 1/4’ünü mutlaka haczetmek zorundadır. İcra memuru haczedeceği miktarın azami sınırını belirlerken, borçlunun ve ailesinin ihtiyacını göz önünde bulunduracaktır. İcra memuru, bu takdiri kendisi yapabileceği gibi bunun için bilirkişiye de başvurabilir.
Somut olayda, memur (doktor) olan borçlunun icra dosyasındaki muvafakat beyanı maaş haczinden önce olduğundan İİK’nun 83/a maddesi hükmüne göre geçersizdir. Bu muvafakat beyanı esas alınarak verilen haciz kararına dayanılarak, şikayet konusu … İcra Müdürlüğünün 2013/882 Esas numaralı takip dosyası ile ilgili olarak borçlunun maaşından her ay 3.000,00 TL kesilmektedir. Borçlunun maaşında bundan başka … 5. İcra Müdürlüğü’nün 2011/8610 Esas numaralı ve … İcra Müdürlüğü’nün 2012/9386 Esas numaralı takip dosyalarından konulan hacizler nedeni ile de aynı anda kesinti yapıldığı görülmektedir.
Diğer taraftan, muvafakatin geçersizliği somut olayın özelliği bakımından haczin kaldırılması için başlı başına bir neden sayılmaz. Bunun gibi, birden fazla takip dosyasından aynı anda kesinti yapılıyor olması halinde ise, sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haczin kesintisine başlanamaz. Ancak birden fazla haczin aynı anda borçlu maaşından kesilmesi tüm hacizlerin kaldırılmasını gerektirmez. Mahkemece aynı anda farklı icra dosyalarından konulan maaş hacizlerinden hangisinin önceki tarihli olduğunun tespiti ile diğer hacizlerin kesintisinin durdurulup sıraya alınmasına karar verilmesi zorunludur.
Mahkemece, Dairemizin bozma kararına uyulduğuna göre, bozma ilamı uyarınca belirtilen ve yukarda da aynen tekrarlanan ilkelere göre inceleme yapılıp gerektiğinde bilirkişi incelemesi yaptırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, bozma gerekleri yerine getirilmeden eksik incelemeye dayalı olarak şikayetin kabulü yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.
