Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Son günlerin flaş konusu Bitcoin ve benzeri sanal (kripto) paralara devlet bakışı ne olacak?
Vergi kanunlarımıza göre bir kazançtan vergi alınması için o kazancın adının konulması gerekiyor. Sanal (kripto) paraya isim konulması için bir yandan Sermaye Piyasası Kurulu diğer yandan ise Merkez Bankası ve gelir idaresi çalışmalar yapmaya başladı.
Peki Bitcoin ve benzeri kripto paralar vergi sisteminde nasıl adlandırılabilir ?
Bu hususu şu şekilde detaylandırarak açıklayabiliriz:
Vergi mevzuatımızda menkul kıymetlerin tanımına bakacak olursak; Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evraklara menkul kıymet denir. Menkul kıymetlerin özellikleri nelerdir? Sermaye Piyasası Kanunu’na göre Menkul Kıymetler Sermaye Piyasası Kanunu’na göre Menkul Kıymet Sayılmayanlar Bu açıklamalardan sonra sanal (kripto) para menkul kıymet tanımlamasına girmediğini görmekteyiz bu konuda Yapılan basın açıklamalarına baktığımızda SPK, Bitcoin gibi sanal (kripto) para tanımlamalarının kendi menkul kıymet tanımına uymadığını belirtiyor. Öncelikle menkul kıymetin dayalı olduğu bir gerçek ürünün olması gerektiğini belirtiyor. Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir menkul kıymet olarak kabul edilirse bu durumda gelir vergisi ödenmek zorunda. Ancak bu kez kazanç değer artışı kazancı olarak değerlendirilecek ve önemli bir husus da emtiadan farklı olarak KDV ödenmeyecek.
Paranın Tanımına baktığımızda Para, satın alma gücü olan mal, hizmet ve borç bedellerinin ödenmesinde kullanılan devletçe bastırılıp kabul gören yatırım ve tasarruf özelliği taşıyan değerli bir varlıktır Bu tanımla Paranın Özelliklerine baktığımızda; Bu açıklamalar ışığında Merkez Bankası uzmanlarının açıklamalarına baktığımızda ise paranın bir devlet daha doğrusu bir devletin merkez bankası tarafından ve yine fiktif de olsa bir değer kaşılığında basılmış olması gerektiğinden yola çıkarak Bitcoin gibi sanal (kripto) paralara ‘para’ denilemeyeceğini ifade etmektedirler.
Emtia, ticarete konu olan malların tümüne verilen addır. Emtiaların fiyatları arz ve talebe göre oluşmaktadır. Bu yüzden alım satıma konu olan malın kullanım alanı, arz olanakları, güncel talebi ya da kullanıldığı alanlar ön plana çıkabilmektedir. Yukarıda ayrıntılı tanımlarını verdikten sonra Bitcoin ve benzeri kripto paralara Vergi kanunlarımız açısından baktığımızda emtia tanımına daha uygun olduğunu görmekteyiz Peki Sanal Para Emtia Olarak Kabul Edilirse Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu Ne Olacaktır? Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir emtia olarak değerlendirilirse bu durumda iki türlü vergilenebilecektir: 1-Kişi eğer bir kez sanal para veya Bitcoin alıp satmış ve buradan bir gelir elde etmişse bu kazanç ya değer artışı kazancı veya arızi kazanç olarak vergilenecek. 2017’de 24 bin liradan fazla arızi kazanç elde ediyorsa bunu beyan edip vergisini ödeyecek 2-Eğer sürekli sanal para veya Bitcoin alıp satıyorsa ve buradan gelir elde etmişse bu durumda gelir vergisi beyannamesi verip kazancınızdan Gelir Vergisi ödemek zorunda.
Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir emtia olarak kabul edilirse Bitcoin türü sanal paraları bir kez alıp satıp gelir elde edenler için bu kazanç arızi kazanç sayılacaktır. Arızi kazancın beyan edilip vergi ödenmesi için 2017’deki kazancın 24 bin lirayı aşması gerekiyor. 24 bin lirayı aşan kısım diğer gelirler gibi yıllık beyanname ile beyan edilerek vergilendiriliyor. Bu tutar aşılmaz ise beyana ve vergiye tabi değil. Eğer ticari muamelelerin yapılması veya aracılık faaliyeti, devamlılık unsurunu içerirse veya bir ticari işletme boyutlarını kapsayacak şekilde ifa edilirse, kazanç artık ticari kazanç kapsamına girecektir.
