Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda ve izin tebliğinde ayrıntılı açıklanan izinler hususunu sizler için kısaca soru cevap şeklinde özetledik.
Kadın memura; doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere, toplam on altı hafta süreyle analık izni verilir. Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki hafta eklenir.
Doğum tarihinden sekiz hafta öncesine kadar, sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu tabip raporuyla belgeleyen kadın memur, isteği halinde doğumdan önceki üç haftaya kadar kurumunda çalışabilir. Bu durumda, doğum öncesinde bu rapora dayanarak, fiilen çalıştığı süreler doğum sonrası analık izni süresine eklenir.
Doğumun erken gerçekleşmesi sebebiyle, doğum öncesi analık izninin kullanılamayan bölümü, doğum sonrası analık izni süresine ilave edilir. Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü halinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için ön görülen süre kadar izin verilir.
Memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde, isteği üzerine yedi gün izin verilir.
Merkezde atamaya yetkili amir, ilde vali, ilçede kaymakam ve yurt dışında diplomatik misyon şefi tarafından, birim amirinin muvafakati ile bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde, mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebilir. Zaruret halinde öğretmenler hariç olmak üzere, aynı usulle on gün daha mazeret izni verilebilir. Bu takdirde, ikinci kez verilen bu izin, yıllık izinden düşülür.
Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için, doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren, ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihi esastır.
Yıllık izin ve mazeret izinleri sırasında fiili çalışmaya bağlı her türlü ödemeler hariç, mali haklar ile sosyal yardımlara dokunulmaz.
Devlet Memurları Kanununun 108. Maddesi uyarınca; doğum yapan memura, 104. madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden, eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmi dört aya kadar aylıksız izin verilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 101. Maddesinde bu husus şu şekilde düzenlenmiştir: Günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir. Ancak, kadın memurlara, tabip raporunda belirtilmesi halinde, hamileliğin yirmi dördüncü haftasından önce ve her halde hamileliğin yirmi dördüncü haftasından itibaren ve doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. Engelli memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
Aday Devlet memuru, 657 sayılı Kanununda aday memurlar için zikredilen hükümler dışında, memurlara uygulanan hükümler uygulanmaktadır. Doğum yapan aday devlet memuruna talebi halinde; 657 sayılı Kanunun değişik 108. maddesinin 3. fıkrası hükmü uyarınca, aylıksız izin verilmesi gerekmektedir.
Devlet memurlarından çocuğu dünyaya gelenlere 2.500 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktarda doğum yardımı ödeneği verilir. Ana ve babanın her ikisi de devlet memuru ise, ödenek yalnız babaya verilir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği yapılan doğum yardımı ödeneği daha yüksek ise, memur olan eşe ayrıca doğum yardımı ödeneği ödenmez, daha düşük ise yalnız aradaki fark ödenir. Mahkemelerce verilen ayrılık süresi içinde doğan çocuklar için de bu yardım anaya verilmektedir. Doğum yardımı ödeneği hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir. Bu yardım borç için haczedilemez.
“Doğum Yardımı” programı 633 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek-4’üncü maddesi doğrultusunda 15 Mayıs 2015 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlamıştır. Bu hükme göre; Türk vatandaşlarına, canlı doğan birinci çocuğu için 300.-TL, ikinci çocuğu için 400.-TL, üçüncü ve sonraki çocukları içinse 600.-TL tutarında doğum yardımı yapılacaktır. Doğum yardımı annenin sağ ve Türk vatandaşı olması durumunda anneye yapılır.
Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez.
