Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Merhaba Nevzat Bey,
Özel bir tıp merkezinde 2 gün önce hemşire olarak işe başladım sözleşme imzaladım. Fakat işi bırakmak istiyorum. Sözleşmenin bir maddesinde tek taraflı feshi halinde 10 bin TL tazminat ödenmesi diye bir madde vardı. İşten ayrılsam bu tazminat bana sorun yaratır mı ?
Simge…
Siz Sordunuz Nevzat Erdağ Yanıtladı :
Simge Hanım Merhaba,
İş sözleşmesinde cezai şartın geçerli olarak kabul edilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:
a) İşçi ve işveren arasındaki sözleşmenin belirli süreli iş sözleşmesi olması gerekmektedir.
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde sözleşmenin sona erme tarihi belirli olmadığından cezai şart kavramından bahsedilemeyecektir
b) İşçi ve işveren bakımından kararlaştırılan cezai şart miktarları orantılı olmalıdır.
Yargıtay içtihatlarına göre eşitsizliğin söz konusu olması halinde bütün cezai şart geçersiz değildir. İşçi aleyhine düzenlenen cezai şart işveren bakımından düzenlenen cezai şart olmalıdır
c) Taraflar arasındaki belirli süreli iş sözleşmesi süresi dolmadan önce sona erdirilmiş olmalıdır.
d) Cezai şart talep eden işçi ise sözleşme işçi tarafından haklı nedenle veya işveren tarafından haksız nedenlere dayanılarak feshedilmiş olmalıdır. Cezai şart talep eden işveren ise sözleşme işveren bakımından haklı nedenle veya işçi bakımından haksız nedenlere dayanılarak feshedilmiş olmalıdır.
e) Hizmet akdinin feshi haklı sebebi dayandırılmalıdır.
İşçi ve işveren bakımından cezai şartın talep edilmesine neden olan fesih işleminin haklı nedene dayanıp dayanmadığının mahkeme tarafından belirlenmesi cezai şartın tahsili aşamasında zaruridir.
Bağlayıcı sözleşmelerde kural olarak ortada haklı bir neden yokken ayrılmak cezai şartı ödemeyi gerektirir. Süresi belirli bağlayıcı akitlerde bu bağlayıcılığın her iki taraf içinde geçerli olması siz nedensiz yere akdi tek taraflı olarak fesih ederseniz cezai şartlarla karşı karşıya kalabilirsiniz. Cezai şart içeren bağlayıcı sözleşmelere konulan fahiş rakamlar mahkemelik olma durumunda hakim tarafından indirilmektedir. Süresi belirli hizmet sözleşmelerinde süre bitiminde karşı tarafa bir tebligat yapılmazsa sözleşme yeniden aynı süre kadar uzar. Bu durumda siz sözleşmenin bitiminden önce işten çıkartılmış olursunuz ve sözleşmedeki cezai şartları ve geride kalan süreyi karşı taraftan talep edebilirsiniz.
Konu ile alakalı Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 02.05.2008 tarihli 2008/11063 karar 2007/17475 Esas numaralı kararında;
Davacı ve davalı arasında akdedilen 19.7.2004 tarihli sözleşmenin 10/2 maddesinde çalışana toplam kredi tutarının % 20 tutarında tazminat ödeneceği düzenlenmiştir. Bu madde içerik itibarıyla cezai şart hükmündedir. Madde metni incelendiğinde cezai şartın tek taraflı düzenlendiği görülmektedir. Dairemizin yerleşik içtihatlarına göre tek taraflı cezai şart geçerli değildir. Bu nedenle mahkemece cezai şarta karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Başka sorunuz varsa cevaplamaya çalışalım.
Merhaba Nevzat Bey,
Eşim bir turizm acentesinde dört yıl görev yaptıktan sonra, pirim gün sayısı bakımından kıdem tazminatı alabilmek için gerekli olan minimum 3600 iş günü üzerinde hizmeti bulunduğu için emeklilik nedeniyle istifasını verip kıdem tazminatını alarak işten ayrıldı. Ancak eski işyeri sözleşmede yer alan, işten ayrılma durumunda aynı sektörde başka bir işletmede çalışamaz, eğer çalışırsa bir yıllık maaşı tutarındaki cezai şartı ödemekle yükümlüdür… şeklinde bir madde mevcut. İşletme noter aracılığı ile tarafımıza bu maddeyi hatırlatan bir ihtarname gönderdi… Kıdem tazminatının ve cezai şart bedeli olan bir yıllık maaşın geri ödenmesi gibi bir ceza bize uygulanabilir mi? Sözleşmemizde herhangi bir sözleşme süresi yok. Bu konuda bizi aydınlatmanızı rica ederim. Saygılarımla
Eşim işten ayrılma tarihinden bir hafta sonra başka bir turizm acentesinde tekrar işe başladı. Bu bilgiyi de size iletmek istedim.
Bülent bey merhaba,
eşinizin durumu ile ilgili anlattığınız vakada 2 husus önemli
1- emeklilik gerekcesi ile kıdem tazminatı alarak ayrılmada başka bir yerde çalışma bir çok davada sorun olmuş işveren bu durumda tazminatı geri isteme durumunda olabilir
2- Sözleşmedeki cezai şart iki taraflı ise yani işverenede benzer bir yükümlük getiriyor ise cezai şart uygulanır fakat cezai şart tek taraflı yani sadece eşinizi bağlıyor ise yeni borçlar kanunua göre o madde gecersiz olacaktır
ama anladığım kadarı ile işvceren bu işten ayrılış durumunu sorun haline getirmiş bu durumda mutlaka bir hukukcuya danışarak ihtara cevap vermenizi öneririm
Merhabalar,nevzat bey.benim bir sorum olacaktı.Ben rehabilitasyon merkezinde çalışan bir öğretmenim.göreve başlayalı henüz bir ay oldu fakat
kurumun başka birine satılması nedeniyle sözleşme yenileyeceğiz diyerek tek sayfalık bir sözleşme imzaladım,üstelik nüshasını almadan ve sözleşmenin özel şartlarında da bu kurumdan ayrılmam halinde 30 bin lira para cezası ve iki sene o ilçe sınırları içinde çalışamama maddesi vardı.Üstelik sözleşmemizde tarih belirtilmemişti ve kurumun tüm öğretmenleri imzaladı.Eğer geçerli bir sebep göstererek istifa edersem bu cezai maddelere uymak zorunda kalır mıyım,bunu çok merak ediyoruz öğretmenler olarak.
Şimdiden cevabınız için teşekkür ederim.
Merhaba,
yeni borçlar kanunumuza göre sözleşmelerdeki cezai şartlar iki taraflı olmalıdır değilse sözleşmenin o maddesi gecerli olmaz
Merhaba, özel bir şirkette Proje Sorumlusuyum bir proje bünyesinde çalışanlarımıza eğitim alacağız bu eğitimler pahalı eğitimler olduğu için çalışanlarımıza sözleşme hazırlamam gerekti belirli bir süre çalışma zorunluğu aksi halde eğitim masraflarının çalışan tarafınca ödenmesi gibi bu tür bir sözleşme örneği bana suna bilirimsiniz???
Merhabalar Nevzat Bey özel bir ilkokulda çalışıyorum sözleşmem yenilendi. Sözleşmenin içeriğinde süresinden önce fesih halinde 5000 lira tazminat hükmü var. Ancak bundan ayrı olarak bir senet (bono) imzalatmak istiyorlar eğer 4 yıldan önce işi bırakırsam 50bin kira tazminat ödeneceği yazıyor. İlk başta imzalayacaktım ancak bu bononun hakkımda kullanılabileceğini öğrendim. Sözleşmeyi haklı nedenle feshetsem bile kullanılabilir mi? Tavsiyeleriniz nelerdir?
Hatice hanım merhaba,
sözleşmede geçmeyen bir teminat senedi imzalamamanızı öneririm ayrıca borçlar kanununa göre sözleşmelerdeki cezai şartlar karşılıklı olmalıdır tek taraflı cezai şart maddesi gecersizdir
Nevzat Bey merhaba.
Oncelikle cok tesekkur ederim goruyorumki cok ilgilisiniz ve gercekten yardimci olmaya calisiyorsunuz.
Ben 09-01-19 tarihinde cagri merkezinde ise basladim, belirsiz sureli is sozlesme imzaladik ve 18-04-19 tarihinde isten ayrildim (sgk cikis tarihim 09-04-19 olarak girilmis) Ayrilma nedenim ise cok bunaldigim ve artik dayanamadigim icin ek olarak maasindan memnun degildim. Suan 29-05-19 tarihindeyiz ve bu vakte kadar hic bir yerde calismadim. Ayni isi baska yerde buldum, hem ortam daha guzel hem daha guzel maas veriyor ve orada ise girmek istiyorm, isgorusmesine de gittim olumlu sonuclandi. Sozlesmemde ise su maddeler yer aliyor (aynen yaziyorum): 25- “Calisan isi birakmayi istediginde bunu en az 2 ay onceden belirtmesi gerekir, ve bunu yapmadigi takdirde butun madi ve manevi haklarindan vazgecmektedir.” 26- “Calisan, isi biraktigi takdirde ayni sektorde ayni isi 6 ay icinde yapasa isverene tazminat odemek zorunda kalacaktir.” Bu maddeler veya sozlesme bana dokunabilir mi, isimi engelleyebilir mi? Ek bir sorum Nevzat Bey, ben ayrilirken istifa dilekcesi vermedim, soz ile ifade ettim ayni gunu bitiridim ertesi gunden itibaren daha da gitmedim. Bu istifa dilekce vermemis durumum bana negatiflik getirir mi? Gec de olsa vermem gerekir mi ? Tesekkurler
Yaşar bey merhaba,
sorularınız çok kapsamlı ama en önemlileri ile ilgili şunları söyleyeyim
1-imzaladığınız iş sözleşmesi önemli onun kapsamlı incelenmesi gerekir
2-cezai şartlar çift taraflı olmalı sadece sizi bağlayan şartlar ihtiva eden madde yasal gecerli olmaz
3-işten çıkışınız yapılmış çıkış bildirgenize bakın istifa denerek yapılmışsa artık istifa dilekcesi vermenize gerek yok bunu almak işverenin sorumluluğudur