Gelir İdaresi Başkanlığı Yeni Özelge Sistemi

Vergi uygulanmasında tereddüt edilen konular hakkında Gelir İdaresinden açıklama (özelge-mükteza) istenebilmektedir. Özelge sistemi 2010 yılı başında hem başvuru prosedürü hem de hukuki sonuçları itibariyle yeniden düzenlenmiştir. Bu yazımda yeni özelge sistemini anlatacağım.

Özelge nedir?

Vergi Usul Kanununun 413 üncü maddesi uyarınca özelge, mükelleflerin veya vergi sorumlularının, kendi vergi durumları ve vergi uygulamaları ile ilgili olarak tereddüt ettikleri hususlar hakkında yetkili makamlardan izahat istemeleri üzerine yetkili mercilerce kendilerine verilen yazılı cevaptır şeklinde tanımlanmıştır. Özelgenin doğurduğu hukuki netice, mükellefin kendisine verilen cevap yönünde işlem yapması halinde, bu işlemin mevzuata aykırı olduğunun sonradan anlaşılması üzerine mükellefe vergi cezası kesilmemesidir.

Yeni özelge sisteminde amaç nedir?

Gelir İdaresi Başkanlığı’nca uygulamaya konulan yeni özelge sistemi ile şeffaflık sağlanması amaçlanmıştır. Bu amaçla, mükelleflerin özelge taleplerine ilişkin işlemlerin daha kısa süre içinde sonuçlandırılabilmesi ve uygulama birliğinin sağlanabilmesi amacıyla Başkanlık bünyesinde “Özelge Otomasyon Sistemi” kurulmuştur. Bu doğrultuda, yetkili makamlarca verilen özelgeler (Vergi mahremiyeti ile ilgili hükümler de göz önünde bulundurularak) herkese açık hale gelecektir.

Buna göre, mükellefler veya vergi sorumluları tarafından Vergi Usul Kanununun 413 üncü maddesi uyarınca yapılan izahat talepleri, Gelir idaresi Başkanlığı bünyesinde oluşturulan özelge sistemine göre cevaplandırılacaktır. Bunun dışındaki diğer kişi veya kurumlarca vergiye ilişkin konulardaki görüş isteme veya öneride bulunmaya ilişkin müracaatlar, özelge sistemine dâhil edilmeksizin Gelir İdaresi Başkanlığının yetkili birimlerince yazılı olarak cevaplandırılmaya devam edilecektir.

16.01.2010 tarihinde uygulamaya konulan yeni özelge sistemi ile mükellefe kısa zamanda doğru ve net cevap vermek, muhatabın teke indirilmesi, başvuruların ve cevapların bir standarda kavuşturulması, internetten yayın yoluyla şeffaflık sağlamak, mükellefin uyum maliyetini azaltmak, idarenin iş yükünü hafifletmek, bürokrasi ve kırtasiyeciliği azaltarak kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amaçlanmaktadır.

Yeni özelge sisteminin hukuki kaynakları nelerdir?

Yeni özelge sistemine ilişkin ayrıntı açıklamalar; 16.01.2010 tarih ve 27464 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 395 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve 28.08.2010 tarih ve 27686 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mükelleflerin İzahat Taleplerinin Cevaplandırılmasına Dair Yönetmeliğinde yapılmıştır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 413. maddesinde, mükelleflerin Maliye Bakanlığından veya Maliye Bakanlığının bu hususta yetkili kıldığı makamlardan vergi durumları ve vergi uygulanması bakımından müphem ve tereddüdü mucip gördükleri hususlar hakkında izahat isteyebilecekleri belirtilmektedir.

Özelge için nereye müracaat edeceğiz?

Yeni özelge sisteminde mükellefler özelge talepleri için Vergi Dairesi Başkanlığı bulunan illerde bu birimlere, bulunmayan illerde ise Defterdarlıklara başvuracaklardır. Gelir İdaresi Başkanlığı merkezine doğrudan başvurma imkânı ortadan kaldırılmıştır. Özelge taleplerinin, mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisi bakımından mükellefi oldukları vergi dairesinin bağlı olduğu Vergi Dairesi Başkanlıkları ile Vergi Dairesi Başkanlığı bulunmayan illerde Defterdarlıklara yapılması esastır. Ancak, sürekli mükellef olmayanlar, ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesinin bağlı olduğu Vergi Dairesi Başkanlıkları ile Vergi Dairesi Başkanlığı bulunmayan illerde Defterdarlıklara, Türkiye’de ikametgâhı bulunmayanlar ise Ankara, İstanbul veya İzmir Vergi Dairesi Başkanlıklarından herhangi birine başvurabileceklerdir.

Özelge müracaatı nasıl yapılacak?

Özelge başvuruları, özelge talep formu ile yapılacaktır(özelge talep formuna http://www.gib.gov.tr/dilekce/ozelge_talep_formu.html adresinden ulaşabilirsiniz). Başvuru formu dışında dilekçe ile başvuran mükelleflere formu doldurması gerektiği bildirilecek ve form kullanılmadan yapılan başvurular kabul edilmeyecektir.

Özelgeler nasıl hazırlanacak?

Özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde, Gelir İdaresi Başkanı veya tevkil edeceği bir başkan yardımcısının başkanlığında en az üç daire başkanından müteşekkil bir komisyon marifetiyle oluşturulur. Hazırlanan Özelgeler yetkili kullanıcılar tarafından, Özelge Otomasyon Sistemi kullanılarak hazırlanacak Özelge talep formu ve ekleri yetkili birimler tarafından taranarak özelge otomasyon sistemine aktarılacaktır. Özelge otomasyon sistemi kullanılarak hazırlanan özelge taslakları yetkili birimlerce GİB(Gelir idaresi başkanlığı) merkezine onay için gönderilecektir. GİB merkezde onay süreci Özelge Komisyonu onayı ile sonuçlanacaktır. Özelge Komisyonunca onaylanan özelgeler, otomasyon sistemi üzerinden yetkili birimlere gönderilecek ve yetkili birimce imzalanarak mükellefe verilir.

Onaylanan özelgelerin bir örneği sistem içinde örnek özelge havuzuna atılır. Böylece tüm yetkili birimlerin bu özelgeleri görmeleri ve daha sonraki talepler için örnek olarak almaları mümkün olacaktır.

Özelge havuzunda örneği oluşan özelgeler için merkeze tekrar onaya gönderilmeyecektir. Özelge otomasyon sisteminde örnek alınan özelge ilgi tutularak yeni özelge yine aynı şekilde özelge otomasyon sistemi kullanılarak oluşturulacaktır.

Özelge sistemiyle ilgili son yenilik 10. 10. 2011 tarihi itibariyle açıklanmıştır. Bu tarih itibariyle Gelir İdaresinin internet sitesinde verilen özelgelere hızlı ulaşım sağlayan yeni bir sayfa kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. Özellikle verilen özelge sayısının artmasına paralel olarak bu sayfa kullanıcılara büyük kolaylık sağlayacaktır. Bu sayfaya http://www.gib.gov.tr/fileadmin/ozelgesistemi/index.html adresinden ulaşabilirsiniz.

Özelgeyi hükümsüz kılan unsurlar nelerdir?
Verilen özelgeler, özelgenin talep edildiği ilgili vergilendirme döneminde yürürlükte olan kanunlar çerçevesinde geçerlidir. Olayın gerçek mahiyetinin mükellefin özelge talebinde belirttiği hususlardan farklı olduğunun anlaşılması durumunda ve Özelge Talep Formunun ve eklerinde yer alan bilgilerin gerçeği yansıtmadığının tespiti durumunda verilmiş olan özelge geçersiz olacaktır.

Hangi hallerde özelge talebi reddedilebilir?

1) Başkalarının vergi durumlarına ait bilgi ve açıklama talepleri

2) Mükelleflerce yargıya intikal ettirilen olaylara ilişkin özelge talepleri

3) Hakkında vergi incelemesi yapılmakta olan mükelleflerce incelemeye konu olan işlemle ilgiliözelge talepleri

4) Somut bir olaya dayanmayan, teorik hususlara ilişkin bilgi ve açıklama talepleri

5) Vergi kanunlarının Maliye Bakanlığına yetki verdiği konulara ilişkin talepler

6) Vergi Usul Kanununun 124 üncü maddesine göre Maliye Bakanlığınca incelenecek olan şikâyetYoluyla müracaat talepleri

7) Başvuru sahibinin kimliği belirlenemiyorsa,

8) Yetkili makamın talep edeceği ilave belge ya da bilgilerin zamanında verilmemesi durumunda