Faturalarınızın Bedelini Bankadan Ödeme Yapmanın Önemi

Gerek ticari hayatta ve gerekse kişisel ilişkilerimizde birbirimize borçlanır, alacaklı hale gelir, para öder, para tahsil ederiz. Bu makalemde, fatura konusunu ve ödemelerin bankadan yapılmasının önemini TTK ve Vergi yasalarımızdaki durumu açısından anlatacağım.
Ticari hayatımızda fatura, çek, ödeme ve tahsilât makbuzu, ödemelerin belgelendirilmesi, sözleşme, imza, kefillik gibi birçok belge ve olay çok önemlidir. Örneğin hepimiz faturayı, malın detayını gösteren ve KDV’ yi görmek için düzenlenmiş bir belge olarak görürüz. Evet, böyle bir belgedir. Hâlbuki bize tebliğ edilen bir fatura aynı zamanda bizi borçlandıran bir belgedir. Eğer tebliğinden itibaren 8 gün içinde itiraz etmez isek KDV dâhil toplam bedeldeki bir borcu kabullenmiş de oluruz. O zaman alıp kabul ettiğimiz her fatura tutarı borcumuzdur. O halde bunun ödemesini yapmamız gerekir.
Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile, maliye bakanlığına, mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilât ve ödemelerini banka veya benzeri finans kurumlarınca düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirleme yetkisi verilmiştir.
Bu yetkiye istinaden yayımlanan 320, 323, 324, 332 ve 337 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde tahsilât ve ödemelerin tevsik zorunluluğu ve uygulamaya ilişkin esasları açıklanmıştır. Söz konusu tebliğlerde; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı ile vergiden muaf esnafın ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancılar hariç) mal ve hizmet bedeli olarak yapacakları 8.000 TL üzerindeki tahsilât ve ödemelerin Bankalar, Özel Finans Kurumları (Katılım Bankaları) ve Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınarak yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu düzenleme ile, ticari işlemler ve finansal hareketlerin taraflarının izlenmesi ve vergiyi doğuran olayların mali kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 8.000 TL nin üzerindeki ödemelerin yukarıda bahsettiğim tebliğlerde belirtilen kurumlar aracı kılınarak yerine getirilmesi ve bu ödemelerin söz konusu kurumlar tarafından düzenlenecek belgelerle tevsik edilmesi zorunludur.
Bu zorunluluğa uyulmaması halinde, incelemelerde 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre KDV dâhil tutarın %5’i kadar özel usulsüzlük cezası ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Faturanın altına kaşe basılması yoluyla ticari temayüller gereği kapalı olarak peşin ödenmiş fatura olarak faturalar düzenlense de sizi kurtaran bir çözüm değildir. Şayet fatura tutarı 8.000.-TL den düşük ise yine bankadan ödeme yapabiliriz.
Bilindiği üzere; firmalar birbirinden mal aldıklarında önce fatura kesilip, mal teslim edilir. Sonra da tahsilâtı yapılır. Ağırlık böyle olmakla birlikte peşin para ödemesi yapılan alımlarda vardır. İşletme sahibi olarak aldığınız faturalara bir göz atmanızda her zaman fayda vardır. Kilo, fiyat, tutar bilgileri yanında, imza ve kaşe kontrolü de yapınız. Yukarıda saydığım ödeme araçları vasıtası ile fatura bedelinin ödendiğini ispatlayamıyor iseniz Türk Ticaret mevzuatı uyarınca, bu faturanın bedeli henüz ödenmemiş kabul edilir. Eğer peşin mal aldıysanız faturadaki imza ve kaşenin, faturanın alt tarafına uygulandığını görünüz. Bu tip faturalar “kapalı” fatura kabul edilir. Bu şekilde imza da atılsa peşin ödemeyi de makbuz karşılığı veya bankadan yapmalısınız. İşletmenizde kabul etmediğiniz bir fatura var ise bunun iadesini 8 gün içinde mutlaka noter vasıtası ile iade ediniz.
Uygulamada; ticari hayatın yoğunluğu, karşı firmalarla iyi ilişki içinde olmak vb. sebeplerle bazen paralar elden ödenip, mal acele ile alınmakta ve bu tür ayrıntılar unutulmaktadır. Çok müşteri ve tedarikçisi olan firmalar için bunun takibi de zordur. Bir sistem kurulmamış ise, gerçekte ödenmiş olan birçok fatura yılsonunda ödenmemiş görünebilir. İşin doğrusu paranın ödendiği anda makbuz düzenlenmesi ya da banka aracılığıyla ödenmesidir. Ama bu yapılmamış ise, bu tür fatura borçlarını, hiç olmazsa yılsonlarında muhasebecilerinizden mizan isteyerek 320 nolu hesap detaylarınızı kontrol ederek tespit etmenizde fayda vardır. Sizden alacağı olan firma ve tutarlarını sizdeki özel kayıtlarınız ya da zihninizdeki rakamlarla kıyaslayınız. Eğer unutulmuş ödemeleriniz varsa belgelerini ikmal ediniz. Ve mümkün ise yılsonunda resmi hesaplarınızı muhasebecinizle borç alacak açısından gözden geçirip karşı firma ile cari hesap teyidi yaptırınız. Eğer defterinizde ödenememiş görünen bir borç karşı firmanın defterinde de alacak görünüyorsa, kendi defteriniz bile aleyhinize delil olabilir. Makbuz olmadan, kasadan ödemiş gibi defterinize kayıt etmiş olsanız bile karşı firmanın defterlerinde açık görünüyorsa bu parayı tekrar ödemek zorunda kalabilirsiniz. Cari hesap mutabakatı yapar ve imzalı mutabakat mektubu alarak bu tür durumlardan ticaret yasası açısından kurtulabilirsiniz.
Bir diğer konu ise karşılıksız kesilen faturalardır. Çok masum ve iyi niyetlerle komşunuz benim fazlam var diye size bir fatura kesebilir. Veya kötü niyetli bir kişi size iyilik olsun diye fatura keserek, KDV’den faydalanmanızı önerebilir. Bu tür işlere girmemeniz en doğrusu. Yasal olarak da suç işlemiş olursunuz. Gerçekte bir mal alışı olmadan fatura alırsanız, sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı fatura almış olursunuz. Zira bu tür bir faturayı defterinize kaydettiyseniz; ne kadar iyi niyetli olursa olsun, ortada gerçek bir para ödemesi olmadığına göre o firmaya borçlu kalırsınız. Eğer sizin defterinizde de borç görünüyorsa hiç ummadığınız bir anda kendinizi vergi idaresinin incelemesinde veya kötü niyetli kişilerin icra takipleri ile muhatap bulabilirsiniz.