Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Bu makalemizi 2012 yılında yazmıştık fakat gecen süreçte mevzuat değişiklikleri oluştuğu için makalemizi okuyup soru soranların hatalı yönlendirilmemesi için konunun güncellenmesini gerektirdi Elimizin altında bir vakitler heves edip aldığımız dergi, kitap, bilgisayar, elektronik ürünler, aksesuarlar, müzik aletleri ve internet yoluyla satışını gerçekleştirebileceğimiz ürünler var. Bu ürünleri bir defaya mahsus olmak koşuluyla internet üzerinden satışa çıkartıp kazanç elde etmeniz durumunda elde ettiğiniz ticari kazanç vergiye tabii midir? Vergiye tabii ise bu vergilendirmenin nasıl yapılandırıldığını biliyor musunuz?
Gelir Vergisi Kanununun 37 ‘inci maddesinin birinci fıkrasında, her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir. Aynı Kanunun “Arızi Kazançlar” başlıklı 82 ‘inci maddesinde, arızi kazançlar sayılmıştır. 82. madde de Vergiye tâbi arızi kazançlar şu şekilde tanımlanmıştır: 1. Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar. 2. Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat. 3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştamallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dâhil). 4. Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat. 5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dâhil). 6. Dar mükellefiyete tâbi olanların 45’ inci madde de yazılı işleri arızî olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar. Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentler de yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının Gelir Vergisi Kanunu’nun 82. Maddesinde yer alan arızi kazançlar toplamının 2023 yılı için 129.000 TL‘ kısmı gelir müstesna olduğu hüküm altına alınmıştır. Arızı kazançta eşyaların alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark üzerinden vergilendirilmesi söz konusu olacaktır. Yine bu halde gelir vergisi beyanında beyana tabi geliriniz oluşmuş olsa dahi KDV beyannamesi verilmesi, fatura kesilmesi de söz konusu olmayacaktır. Zira süreklilik taşıyan bir faaliyet söz konusu olmadığından satıcının KDV mükellefiyeti de söz konusu olamayacaktır. Ticari faaliyet ise bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup, kazanç sağlama niyet ve kastının bulunup bulunmaması böyle bir organizasyon tarafından icra edilen faaliyetin “ticari faaliyet” olma niteliğine etki etmemektedir. Ancak, bir faaliyetin “ticari faaliyet” sayılabilmesi için kazanç sağlama niyeti ve kastı gerekmemekle birlikte, faaliyeti icra eden organizasyonun bütün unsurları ile birlikte değerlendirildiğinde kazanç sağlama potansiyeline sahip olması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Eğer başkasına ait eşyanın satışına aracılık veya süreklilik arz edecek şekilde ikinci el eşyanın internet üzerinden satışı söz konusu olacaksa; bu durumda arızi ticari faaliyet söz konusu olduğundan satışı yapan ve satışa aracılık eden kimse vergiye tabi olacaktır.
Eğer başkasına ait eşyanın satışına aracılık veya süreklilik arz edecek şekilde ikinci el eşyanın internet üzerinden satışı söz konusu olacaksa; bu durumda arızi ticari faaliyet söz konusu olduğundan satışı yapan ve satışa aracılık eden kimse vergiye tabi olacaktır. Aracılık eden sadece aracılık nedeni ile elde ettiği bir komisyon geliri söz konusu ise bu kısım için arızi ticari kazanç elde etmiş sayılacaktır.
İnternette satış yaparken vergi muafiyetinden, bir iş yeri açmadan kendi eviden ürettiği satan işletmeler yararlanabiliyor. Sanayi tipi ve seri üretim yapan herhangi bir alet kullanılmadan yapılan, tamamen el emeğine dayanan işler kanun kapsamında vergiden muaf tutulabiliyor. 7162 sayılı kanun aracılığıyla Gelir Vergisi Kanunu (GVK) madde 9/6. bendine yapılan çok önemli bir ekleme sonrasında, artık evlerinde belirli şartlar dahilinde imal ettikleri ürünleri elektronik ortamda satanların da gelir vergisi muafiyetinden faydalanması sağlanmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi “Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.” şeklinde düzenlenerek, ilgili madde kapsamına girenlerin gelir vergisinden muaf oldukları hüküm altına alınmıştır.
GVK 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi kapsamında “Havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi” ürünlerin muafiyet kapsamına değerlendirileceği ifade edilmiş olup, metnin sonunda yer alan “gibi” şeklinde yapılan düzenleme ile ürünlerin kapsamı geniş tutulmuştur. Bu konuda Gelir idaresince verilen emsal özelgeler incelendiğinde; evlerde yapılan Fıstık ezmesi, Kefir, kolye-küpe-yüzük üzerine yapılan çalışmalar,biblo, su kabağından şekil çizilerek evin bahçesinde yapılan ürünler, hatta kaktüs bitkisi yetiştirip satışı muafiyet kapsamında değerlendirilmiştir.
2023 Aylık bürüt asgari ücret
13.414,50
2023 Yıllık bürüt asgari ücret
160.974,00
Belirtilen şartları sağlayanlar istemeleri halinde vergi dairelerince kendilerine esnaf vergi muafiyeti belgesi verilmesini talep edebilirler. Esnaf muaflığından faydalananların söz konusu belgeyi almaları isteğe bağlıdır. Belge talebinde bulunmak için www.gib.gov.tr adresinde yer alan İnteraktif Vergi Dairesi sistemine giriş yaparak İşlem Başlat, Mükellefiyet İşlemleri, Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi Talep Dilekçesi sekmesi üzerinden gerekli bilgiler doldurularak elektronik ortamda talep edilmesi mümkündür.
Esnaf muaflığından faydalananlar kendilerine düzenlenen gider pusulaları ile muafiyet kapsamındaki satışlarıyla ilgili alımlarına ilişkin belgeleri 5 yıl boyunca saklamaları gerekmektedir. Bu zorunluluk dışında muafiyetten faydalananların yazar kasa fişi, fatura düzenleme, beyanname verme, defter tutma, ba-bs bildirimi verme gibi vergisel yükümlülükleri söz konusu değildir. Ancak gelir vergisi muafiyeti kapsamında satış yapıyor olmak tüm satışlarınızın vergilendirilmeyeceği anlamına gelmemektedir.Ürün sattığınız kişi vergi mükellefiyse Gelir Vergisi Kanunu 94. maddeye göre bu işlemler için uygulanması gereken gelir vergisi kesintisi oranı %2 olarak belirlenmiştir. Sattığınız kişi bunu gider pusulasıyla işlem yapıp vergisini o ödeyip size ödeyeceği bedelden düşecektir Ayrıca Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-a maddesine göre Türkiye sınırları içinde yapılan bu ticari işlem KDV’den de müstesna tutulmuştur.. Eğer Satış yaptığınız kişilerin vergi mükellefiyetinin bulunmaması durumunda ise, bu işlemler için tarafınıza herhangi bir belge düzenlenme ve adınıza sorumlu sıfatıyla herhangi bir vergi kesintisi yapılması söz konusu olmayacaktır.
Çok faydalı bir yazı oldu teşekkürler…
Merhaba , çok faydalı bir yazı teşekkürler