Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Emeklilikte Yaşa Takılanlarla (EYT) ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair 7438 Sayılı Kanun 03/03/2023 Tarihli ve 32121 Sayılı Resmi Gazete’de Yayınlandı.
Kanun ile, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa geçici 95. madde eklenmiştir. Eklenen geçici 95. Madde ile, 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma koşullarında düzenlemeler yapılmıştır.
Kanunun 1. Maddesi ile yaşlılık veya emekli aylığı hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartları korunarak yaş sınırlaması kaldırılmıştır. Yapılan düzenlemeyle; 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2. maddesinin (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205. maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartları değiştirilmeksizin, sadece yaş sınırlaması kaldırılmıştır. Kanun ile 8/9/1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan bu maddenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmaması ve sosyal güvenlik destek primine tabi kayıtlı çalışmanın desteklenerek bu sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin sosyal güvenlik destek primi maliyetinin azaltılması için hazineden karşılanacak destekle bu işverenlere beş puanlık prim indirimi sağlanmıştır. Kanunun 2. Maddesiyle, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23. madde kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler ile aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 24. maddesi kapsamında il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yansından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır.
EYT düzenlemesi, Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yürürlüğe girdi. Yasadaki şartları karşılayanlardan, sigorta kolu 4/a (SSK) olanlar emeklilik için ilk olarak mevcut iş yerlerine “emeklilik” gerekçesiyle işten ayrılma başvurusu yapacak. İşverenin işten ayrılış bildiriminin ardından, EYT’liler e-Devlet üzerinden emeklilik için kolayca başvurabilecek. Başvurular dosya bazlı incelenecek ve emekli aylığı bağlanıp bağlanmaması yönünde karar verilecek. Şartları karşılayıp emekliliğe hak kazananlara aylıkları en kısa sürede bağlanacak.
Emekliliği hakedenler sıra beklemeden, istedikleri zaman güvenli şekilde başvurularını e-Devlet Kapısı’nda yer alan “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” dijital hizmeti üzerinden gerçekleştirebilecek. Hak sahipleri, e-Devlet Kapısı’nda yer alan arama çubuğuna EYT, gelir, aylık, ödenek veya emekli kelimelerinden birini yazarak hizmete erişebilecek. Ayrıca hizmete kolay erişilebilmesi için e-Devlet Kapısı ana sayfasında yer alan 4/A ve 4/B emeklilik başvuruları duyurusu üzerinden de dijital hizmete erişim sağlanabilecek. “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” başlıklı dijital hizmete erişim sağlandıktan sonra açılan ekranda “Yeni Başvuru” butonu tıklanıp, tahsis talep türü olarak “Yaşlılık Aylığı”nın seçilmesi gerekiyor. Sonrasında dijital hizmette sigortalı türü olarak SSK kapsamında aylık talep edeceklerin “4A SSK”, Bağkur kapsamına girenlerin ise “4B Bağkur” seçeneğini işaretlemesi ve “Başvur” butonuna tıklaması gerekiyor. Devamında maaş ödemesinin yapılacağı banka ve şube bilgisi ile e-posta, cep telefonu numarası, adres bilgisini içeren iletişim bilgilerinin doldurulması önem taşıyor. “Aylık alıyor mu?” sorusuna “Evet” veya “Hayır” yanıtı verildikten sonra son aşamaya geçilecek. Son aşamada “Başvur” butonuna basılarak başvuru tamamlanmış olacak.
İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkartma işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. Bu kapsamda, işten çıkartmada 8 numaralı kod kullanılacak. İşveren emekli olan çalışanına hak ettiği kıdem tazminatını ödeyecek. EYT’lilerin kıdem tazminatına ilişkin Kredi Garanti Fonu‘ndan destek verilecek. Öte yandan, EYT kapsamında emekli olanlar, 30 gün içinde aynı iş yerinde çalışmaya başlamaları halinde yüzde 5 oranında sosyal güvenlik destek primi indirimi hakkından yararlanabilecek.
Türkiye’de ilk kez 1936’da çıkarılan İş Yasası ile uygulanmaya başlayan kıdem tazminatı, bir iş yerinde en az 1 yıldır çalışan işçinin belirli şartlar oluştuğunda işten ayrılırken aldığı toplu ödeme tutarını ifade ediyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin işten ayrılırken giydirilmiş en son brüt ücreti esas alınıyor. İşçiye, iş yerinde geçirdiği her bir yıl için bir aylık (30 gün) brüt ücreti tutarında ödeme yapılıyor, bu ödemeden sadece damga vergisi kesiliyor.
EYT’de herhangi bir yaş sınırı uygulanmayacak. Toplam 5 milyon çalışanı etkileyen düzenlemeyle, 2023 yılında 2 milyon 250 bin kişi emekli olabilecek. Yasadan, 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler yararlanacak. 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyanlar, 4/b (Bağkur) ve 4/c ( Emekli Sandığı) sigortalıları için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti olanlar aylık alabilecek.
Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenleme ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na geçici madde eklenerek ilgili kanunlara göre kanunun yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunanlardan yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanacak.
Tarih: …../…../…….
Sayın İşveren; …………………………………………………………………. Muhasebe Departmanı’ na ____________________ 7438 sayılı Kanun kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna emekli başvurusu yapacağımdan dolayı……./……/2023 tarih itibariyle işyerinden emeklilik sebebiyle işten çıkışımın yapılmasını talep etmekteyim. Tüm kanuni haklarımın tarafıma ödenmesini arz ederim.
EK: Sigortalı Hizmet Listesi
İŞÇİNİN T.C. No
Adı ve Soyadı
Adresi
İmzası
