E – Dönüşüm Nedir? Kimleri Kapsamaktadır?
- E – Dönüşüm; Teknolojik gelişmelere paralel olarak vergi kanunlarımızda da önemli değişiklikler gündeme gelmiştir. Diğer devletlerde olduğu gibi Ülkemizde de kamu giderlerinin finansmanında vergi en önemli gelir kaynağıdır. Devlet topladığı vergilerle kamu harcamalarını ve kamusal yatırımları gerçekleştirir. 19.10.2019 tarihli ve 30923 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 509 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile E-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu bulunan mükelleflerimizin aynı zamanda E -Arşiv Fatura uygulamasına da geçmek zorunda olduğuna ilişkin düzenleme yapılmıştır.
- E -Ticaret paydaşı olan internet satış platformları, internet ortamında ilan yayınlayanlar ve internet reklam aracıları E -Fatura ve E -Arşiv Fatura uygulamasına geçmek zorunda olacaklardır.
- E -Arşiv Fatura uygulamasına dahil olmayan mükelleflerce, 1/1/2020 tarihinden itibaren düzenlenecek faturaların, vergiler dahil toplam tutarının 30 Bin TL’yi (vergi mükelleflerine düzenlenenler açısından vergiler dahil toplam tutarı 5 Bin TL’yi) aşması halinde, söz konusu faturaların, “E -Arşiv Fatura” olarak Gelir idaresi başkanlığınca sunulan E -Belge düzenleme portalı üzerinden düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
- Tüm serbest meslek erbapları (avukatlar, mali müşavirler, serbest çalışan doktorlar, mimarlar, mühendisler vb.) 2020 yılı haziran ayından itibaren serbest meslek makbuzlarını E -Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemek zorunda olacaklardır.
- Hal kayıt sistemi kapsamında sebze ve meyvelerin ticareti ile iştigal eden tüccar ve komisyoncular 1/1/2020 tarihinden itibaren E -Fatura, E -Arşiv Fatura, E -İrsaliye, E -Müstahsil Makbuzu uygulamaları ile E -Defter uygulamalarına dahil olmak zorunda olacaklardır.
- Sigorta, emeklilik ve reasürans şirketleri Sigorta Poliçeleri ile Sigorta Komisyon Gider Belgelerini, bankalar dekont belgesini, yetkili döviz müesseseleri de Döviz Alım-Satım belgelerini ve tüm mükelleflerce kullanılan Gider Pusulası belgesi E -Belge olarak düzenlenebilecektir.
- Akaryakıt istasyonları dahil olmak üzere EPDK’dan akaryakıt sektöründe faaliyette bulunmaya ilişkin lisans alan tüm mükelleflere Tebliğde öngörülen geçiş zamanlarında E -Fatura, E -Arşiv Fatura, E -İrsaliye ve E -Defter uygulamalarına geçiş zorunluluğu getirilmektedir.
- Gübre takip sistemi kapsamında bulunan mükelleflerce gerçekleştirilen sistem kapsamındaki malların sevkinde E -İrsaliye kullanma zorunluluğu getirilmektedir.
- Demir çelik sektöründe, madencilik alanında vergi kayıp ve kaçağını azaltmak ve sektörde haksız rekabeti engellemek amacıyla imalat, ihracat veya ithalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin E -İrsaliye uygulamasına geçiş zorunluluğu öngörülmüştür.
- E -Fatura uygulamasına dahil olan mükelleflerin çiftçilerden gerçekleştirdikleri zirai mahsul alımlarında kağıt ortamda düzenledikleri müstahsil makbuzlarının elektronik ortamda E -Müstahsil Makbuzu olarak düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
- Teknik detaylara girmeden kısaca özetlersek; kağıt ortamında düzenlenen birtakım belgelerin bundan sonraki süreçlerde elektronik ortamdan düzenlenmesi yasalaşmıştır. Bilindiği üzere cirolara bağlı olarak bir kısım vergi mükellefleri E -Fatura- e defter uygulamalarına ya daha önceki yıllarda geçmiş olup, nihai tüketicilere ise kağıt fatura kesmeye devam etmekte idiler. Diğer yükümlülüklerin yanında en en önemlisi 509 nolu tebliğ ile kağıt fatura dönemi (yukarıdaki hacimleri geçenler için) sona ermiş bulunmaktadır.
E – Arşiv Fatura Uygulamasına Geçmek Zorunda Olanlar;
Şu an E -Fatura kullanıcısı olan mükellefler,
- 2018 ve 2019 Brüt satış hasılatları 5.000.000 TL. ve üzeri olanlar, (2018 de 10.000.000 TL’yi geçenler 01.01.2020 de, 2018 de 5.000.000 TL’yi geçenler 01.07.2020 de,
- EBDK lisansı olanlar,
- ÖTV ye konu (3 nolu liste) malları imal/inşa ve ithal edenler,
- İnternet üzerinden alım satım ve kiralama hizmeti sunanlar,
- Sebze meyve komisyoncuları,
- İnternet üzerinden alıcıyı satıcıyı buluşturan ve aracılık eden firmalar (internet reklamcıları, sahibinden com vb.…),
- 1.2020 den itibaren 5.000 TL ve üzeri vergi mükelleflerine ticari amaçla mal ve hizmet satanlar,
- Vergi mükellefi olmayanlara 1.1.2020 den itibaren 30.000 TL ve üzeri mal ve hizmet Satanlar, 01.01.2020 den İtibaren E Arşiv Fatura Kullanmak Zorundalar.
E İrsaliye Uygulamasına Geçmek Zorunda Olanlar;
- EBDK lisansı olanlar,
- ÖTV ye konu (3 nolu liste) malları imal, inşa ve ithal edenler, maden işletme ruhsatı olup üretim faaliyetinde bulunanlar,
- Şeker imalatı yapanlar (2. Maddenin e bendindekiler),
- E -Fatura uygulamasına kayıtlı olup demir çelik (GTİP 72-73 pozisyon numarasına uygun) ve demir çelik eşyaların imal-ihraç ve ithalatını yapanlar,
- Tarım bakanlığının Gübre Takip Sistemine kayıtlı bulunanlar, hali hazırda E -Fatura kullanıcısı olup 2018 de bürüt satış hasılatı 25.000.000 TL olanlar, 01.07.2020 tarihinde e irsaliye sistemine dahil olmak zorundadırlar.
- Ayrıca Sebze meyve komisyoncuları da 01.06.2020 tarihinde e irsaliye sitemine geçmek zorundalar.
(Burada önemli olacağını düşündüğüm bir açıklamayı da eklemek istiyorum, Tüccar ya da komisyoncuların, halcilerin bu gruba dahil olup olmadıklarını hal gov.tr adresinden kendilerini sorgulamalı menfaatleri icabınadır. Sorgulama sonucu tüccar veya komisyoncu yazmıyor ise bu sisteme dahil olmayacaklar)
E – SMM Uygulamasına Geçmek Zorunda Olanlar
Hali hazırdaki faal olan Serbest meslek erbapları da 1.6.2020 de e serbest Meslek makbuzu uygulamasına dahil olmak zorundadırlar, e imza ile kullandıkları program üzerinden makbuzlarını oluşturabilirler. Doktorların kestikleri pos sistemi de geçerliliğini kaybedecek ve e arşiv faturaya bırakmak durumunda kalacaktır.
E – Müstahsil Makbuzu Uygulamasına Geçmek Zorunda Olanlar:
- E -Fatura uygulamasına geçmek zorunda olan mükelleflerden aynı zaman da müstahsil makbuzu düzenlemek zorunda olanlar da 01.07.2020 de e müstahsil makbuzuna geçmek zorundadırlar.
- Aynı zaman da Sebze Meyve komisyoncular ve tüccarları da 01.01.2020 de E müstahsil makbuzu kullanmak zorundadırlar.
E – Bilet Uygulamasına Geçmek Zorunda Olanlar:
Kara ve Deniz yolu ile yolcu taşımacılığı yapanlar da 01.01.2021 de e bilet uygulamasına geçmek zorundadırlar.
- Sinema işletmecileri de 01.07.2020 tarihinde e bilet uygulamasına geçmek zorundadırlar 509 nolu tebliğden kaynaklı e arşiv kesmek zorunda olup da (E -Fatura mükellefi olamayanlar) e defter uygulamasına dahil değiller ise berat uygulamasına da dahil olmayacakları için defter beratı göndermeyecekler.
- E arşiv faturaları piyasadaki entegratör firmalar ile yapmak istemeyenler için gelir idaresinin sitesinden (interaktif vergi dairesi üzerinden mevcut şifreleri ile) kesmek mümkün olacaktır. (Bunun için elektronik imzaya da gerek yoktur.) Bildiğim kadarıyla entegratör yetkisi almış firmalar yalnızca e arşiv fatura kesme modülünü tek satmayıp, kurt bulanık havayı sever öz deyişine uygun olarak paket halinde pazarlamaktadırlar. (Paket içerisinde de E -Fatura, e defter ve e arşiv e irsaliye var diye biliyorum)
Meslektaşlarımızın müşterilerine ait e işlemleri özel (kendisine ait) bilgisayarlarından yardım maksatlı da olsa kesmemeleri menfaatleri icabınadır. Zira göndericinin ip adresleri önemlidir.
Kısaca Ciro Konusu
01.01.2020 den itibaren, vergi mükellefleri (alıcı ve satıcı vergi mükellefi ise) arasında aynı gün içinde 5000 TL’ yi geçen (KDV dahil) alım satım ve hizmet faturaları elektronik sitem üzerinden e arşiv fatura olarak düzenlenecek. (5000 TL normal fatura 5001 TL’ye arşiv fatura), satıcı vergi mükellefi alıcı değil ise (nihai tüketici ise) limit 30.000 TL.
2018 yıllık cirosu 5.000.000. TL’yi geçenler 1 Temmuz 2020 de, 2018 cirosu 10.000.000 TL. yi geçenler ise 01.01.2020 de bu sisteme dahil olmak zorundadır. (İsteyen kendi isteği ile bu hadlerin altında kalan faturalarını da bu sistem üzerinden kesebilir.)
E – Arşiv Sistemine Geçmek İsteyenler Ne Yapmalı?
Hadleri aşanlar veya rıza en istekliler Gelir idaresinin sitemi üzerinden (e imza, zaman damgası almadan) e arşiv faturası düzenleyebilecekler.
E – Fatura Mükellefleri de E – Arşive Geçmek Zorunda mıdır?
Evet zorundadır. Hali hazırda E -Fatura mükellefleri de e arşiv uygulamasına 01.01.2020 de dahil olmak zorundadırlar. Fakat bu grup GİB portalı üzerinden değil anlaşmış oldukları entegratör firma üzerinden hareket edeceklerdir.
E – Faturaya Geçmek Zorunda Olanlar Ne Yapmalı?
Öncelikle yıllık ciroları E -Faturaya geçmeyi gerektiren firmalar e arşive de geçmek zorundadırlar. Bunun için GİB portalından veya özel enteğratörlerden sisteme dahil olmaları, tüzel kişilik ise Mali Mühür lamaları, (Kamu sm-Tubitak) E -Fatura (ve kapsam dahilinde giriyorlarsa e defter) başvurusu yapmaları gerekir. E defter kapsamına girenler de ayrıca şu anda aylık olan yıl başından itibaren 3 er aylık dönemleri kapsayacak şekilde defter beratlarını oluşturup, gib’ e zaman damgası ile onaylayıp göndermeleri gerekir. Şahıs firmalarını Mali Mühür yerine e imza kullanabilirler.
E – Arşivde Fatura İptali Mümkün müdür?
Evet mümkün, e arşiv sitemine girip iptal faturası da düzenlenebiliyor. E arşiv sistemi üzerinden kesilen faturaların elektronik ortamda saklanma yükümlüğü de V.U.K. hükümleri doğrultusunda kesen kişi tarafından zorunludur.
E – Fatura İptali Mümkün müdür?
Evet mümkün, alıcısı tarafından onaya düşen E -Fatura alıcısı tarafından iptal edilebilir. (8 günlük onay süreci içerisinde) ya da noter kanalıyla 8 günün sonuna kadar da iptal mümkündür. Ya da alıcısı tarafından aynı fatura göndericiye tekrar kesildiğinde nitelik olarak bu da iptal yerine geçebilir.
Elektronik Ortamdan Kesilmesi Gereken Faturanın Kağıt Ortamında Kesilmesi Halinde Ne Gibi Yaptırımı Vardır?
Elektronik olarak kesilmesi gereken faturanın kağıt ortamında düzenlenmiş olması alıcı ve satıcıya sorumluluk yükler, faturaya konu rakam üzerinden %10 ceza ödemek zorunda kalınır.
Elektronik Faturalar Geriye Dönük Kesilebilir mi?
En fazla 7 gün geriye elektronik fatura düzenlenebilir.
Vergi Kaydı Olmayanlara Kesilecek Faturalarda Vergi Numarası Ne Yazılmalı?
Nihai tüketicilere kesilen faturalarda ve irsaliyeler de vergi numarası kısmına 11 tane 1 yazılır.
Ayrıntılı Bilgi İçin Lütfen E-Dönüşüm Tablosunu İnceleyin.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
