Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Türkiye ile Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülen ‘Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi’ devam ediyor.Projenin amacı iş gücü piyasasından çekilme riski olan küçük çocuklu kadınların Mali Destek Programı yoluyla iş gücü piyasasına entegrasyonunu kolaylaştırarak kayıtlı istihdama katılmalarını teşvik etmektir. Bu kapsamda 0-24 ay arası çocuğu olan annelere, kayıtlı ve eğitimli çocuk bakıcısı istihdam etmeleri halinde çocuk 36 aylık olana kadar, 32 aylık hibe desteği süresince teşvik verilecek.
Bakıcı sigorta girişi 10 günden az ya da 10 günden fazla çalışan bakıcınızın yasal hakkıdır. İşveren konumunda olduğunuz için bakıcınızın SGK girişini yaptırmakla yükümlüsünüz. Bu noktada bakıcınızın SGK girişi için yapmanız gerekenler, gerekli evraklar, yabancı bakıcı ile ilgili prosedürler, bakıcı sigorta girişi yaptırmadığınız durumlarda karşılaşabileceğiniz yaptırımlarla ilgili detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Devlet teşvikinde üç önemli teşvik çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan özellikle 4447/10. Madde teşviki ve Mart 2018 tarihinde uygulanmaya başlanan 4447/19. Madde teşvik türü bakıcılık sektöründe çoğunlukla tercih edilmektedir.
Bu teşvikten yararlanmak için prim borçlarını ödemiş olmanız yeterlidir. Başka herhangi bir şart aranmamaktadır.Ancak sağladığı avantajlar göz önünde bulundurulduğunda bakıcılık sektöründe pek tercih edilmemektedir.
Bakıcılık sektöründe çoğunlukla yararlanılan teşvik türlerindendir. İşe aldığınız kişinin son 6 aylık dönemde sigortalı çalışmamış olması şartı aranır. Ayrıca bakıcınızın başka bir iş yerinde bu teşvikten yararlanmamış olması gerekmektedir. Erkek bakıcıların 18-29 yaş aralığında olması istenmektedir. Ancak kadınlarda yaş sınırlaması yoktur. Şartları sağladığınızda 24 ay süreyle bu teşvik türünden yararlanabilirsiniz.Eğer çalışmayı düşündüğünüz bakıcınızın İŞKUR’da kaydı varsa 6 ay ek süre eklenir. Bu teşvikten toplamda 30 ay süre ile faydalanma şansınız olur.
Bakıcı devlet teşviki seçenekleri arasına en son eklenen ve en çok tercih edilen teşvik türüdür. Mart 2018 tarihinde uygulamaya konulan, hem işverenin hem de sigorta yapanların yararlanabildikleri teşvik türüdür. Bakıcılık sektöründe en çok tercih edilen teşvik türü olması sebebiyle biz de yazımızın devamında bu madde ile ilgili daha detaylı bilgi vereceğiz.
Bakıcı devlet teşviki ev hizmeti çalışanları için ödenmektedir. Bebek/çocuk bakıcısı ve hasta/yaşlı bakıcıları da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Başka bir deyişle; ütü, yemek vb. ev işleri ile çocuk, hasta ve yaşlı bakımı gibi hizmetlerin ev halkı dışından kişiler tarafından yapılması durumunda bakıcı devlet teşvikine başvurabilirsiniz. Ancak bu kişinin üçüncü dereceye kadar akrabanız olması bakıcı devlet teşvikinden yararlanamayacağınız anlamına gelir.
Son yıllarda aileler yatılı kalma sorunları bulunmaması ve ikinci bir dil öğretiminde etkin olduklarını düşündükleri yabancı bakıcıları sıklıkla tercih etmektedirler. Bakıcınızın yabancı olması durumunda yine bakıcı devlet teşviki almanız mümkündür. Yabancı bakıcınızın 3 ya da 6 ay süreyle işsiz olması durumunda teşvik için başvurabilirsiniz.
Geçmişe dönük sigorta prim borcunuz bulunması durumunda bakıcı devlet teşvikine başvuramazsınız. Ayrıca çalışmayı düşündüğünüz bakıcınız üçüncü dereceye kadar akrabanız ise, bakıcı teşvikinden yararlanamazsınız. Aynı şekilde emekli kişilerle çalışmayı düşünüyorsanız yine bakıcı teşvikine başvuramazsınız. Bunun dışında
bakıcınızın 4447/19. Madde Teşviki başvurusu için 3 ay, 4447/10. Madde Teşviki içinse 6 ay boyunca işsiz olması şartı aranmaktadır. Bunun yanı sıra İŞKUR’a kaydının bulunması da gerekmektedir. İŞKUR’a kayıtlı olmayan çalışanınız için yaptığınız teşvik başvurusu olumsuz sonuçlanacaktır. Ancak bakıcınızla anlaşma yapmadan önce İŞKUR’a işsizlik başvurusu yapmasının mümkün olduğunu hatırlatalım.
Bakıcı sigorta primleri brüt asgari ücrete göre belirlenmektedir. İşveren 10 günden fazla çalışan bakıcı için brüt asgari ücretin %37,5 kadar ödeme yapmakla yükümlüdür.Bu durumda; İşveren herhangi bir teşvikten yararlanmazsa ödeyeceği prim miktarı 959,5 TL olacaktır. 5510/5 puanlık prim indirimi Eğer sigorta primleri düzenli ödüyorsa ve sigorta borcu yoksa %32,5 olacaktır o da 831,35 TL olacaktır. 4447/10. Madde teşvikinden yararlanacaksa bu prim miktarı %17 olacaktır o da 435 TL olacaktır. 4447-19. Madde teşvik şartlarını sağlıyorsa sigorta primlerinin tümü on sekiz ay boyunca devlet tarafından karşılanır. Bakıcılar için 700 TL devlet desteği sağlayan bu teşvikten normal işverenler de faydalanabilir.
Bakıcı devlet teşvikinden yararlanmakla ilgili bazı istisnai durumlar vardır. Bunlardan ilki yarı zamanlı çalışan üniversite öğrencileri, staj yapanlar, mesleki öğrenim görenler asgari ücretin altında çalışıyorlarsa işsiz kabul edilmektedirler. Bu durumda bu kişilerle çalışmayı düşünüyorsanız bakıcı teşviki için başvurabilirsiniz. Bir başka nokta ise ikinci bir bakıcı ya da hizmetli çalıştırmayı planlıyorsanız ikinci kişi için de teşvik başvurusu yapabilirsiniz.
Mart 2018 torba kanun kapsamında kabul edilen bakıcı teşvikinden yararlanma süreleri şu şekildedir: 4447/10. Madde Teşviki içinse toplamda 30 aya kadar yararlanma imkanı bulunmaktadır.
(4447/19. Madde Teşviki )
Bakıcı teşvikinden çalıştığınız bakıcı kadınsa ve 18 yaşından büyükse 18 ay süreyle yararlanabilirsiniz. Erkek bakıcı çalıştırmayı planlıyorsanız bu süre 12 ay olarak belirlenmiştir. Ancak 18-25 yaş arası erkek bakıcılar için de teşvikten yararlanma süre kadın bakıcılarda olduğu gibi 18 aydır.
Sizin için gerekli şartları taşıyıp taşımadığınızı öğrenmek, mevzuatı araştırmak yorucu olabilir. Sosyal Güvenlik Kurumu bu konuda yaşanan karışıklık ve sıkıntıların önüne geçmek amacıyla SGK teşvik sorgulaması ile ilgili online bir uygulamayı kullanıma açtı. https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi linkinden sisteme giriş yapabilir ve hangi teşvik türünün sizin için uygun olduğunu kolaylıkla öğrenebilirsiniz.
Bakıcı teşvikinden faydalanmak için koşulları sağlıyorsanız yapmanız gereken oldukça basit. En yakın İl Sigorta Müdürlüklerine ya da şubelerine bakıcınızla gidip, verilen formu doldurmanız ve bakıcınızla birlikte bu formu imzalamanız gerekmektedir.
Bakıcı sigorta girişi ile ilgili işlemler 2015 yılından bu yana SGK tarafından kolaylaştırıldı. Birçok işlemi internet üzerinden halletme fırsatınız bulunmaktadır. Bu noktada bakıcı sigorta girişi için başvurunuzu yapmadan önce, öncelikli olarak yanınızda çalışan kişinin 10 günden az ya da 10 günden fazla çalışma durumuna bakmalısınız.
Eğer bakıcınız ay içerisinde 10 günden fazla yanınızda çalışıyorsa, çalışanınız için bakıcı sigorta girişi başvurunuzu en yakın Sosyal Güvenlik Kurumuna yapmanız gerekmektedir. Başvuru sırasında gerekli evraklar şunlardır: Ev Hizmetlerinde 10 Günden Fazla Çalıştırılacaklara ilişkin SGK EK9 formunda doldurmanız gereken bölümleri kesiksiz ve doğru şekilde doldurmalısınız. Bu formda yararlanabileceğiniz sigorta teşvik primleri ile ilgili bir bölüm de yer almaktadır. Koşullarınıza uygun olan sigorta teşvik primini işaretleyebilirsiniz. 10 Günden Fazla Çalışan Bakıcınızın Sigorta Prim Ödemesi Bakıcınızın prim ödemesini her ayın son gününe kadar ödemeniz gereklidir. Ödemelerinizde gecikme olması halinde bakıcı teşviki alıyorsanız bu hakkınızı kaybetmiş olursunuz. Ayrıca ödediğiniz tarihe göre faizi uygulaması ile de karşılaşabilirsiniz. Tüm SGK prim borçlarını ödediğinizde teşvikten yararlanmaya devam edebilirsiniz. 10 Günden Fazla Çalışan Bakıcınıza Ödeyeceğiniz Sigorta Prim Miktarı Çalışanınız için ödeyeceğiniz sigorta prim miktarı asgari ücretle orantılıdır. Bakıcı SGK primi brüt asgari ücretin yaklaşık %37.5 kadarı hesaplanarak bulunur. 10 Günden Az Çalışan Bakıcınıza Bakıcı Sigorta Girişi İçin Yapmanız Gerekenler; Eğer bakıcınız bir ay içerisinde 10 günden az yanınızda çalışıyorsa siz yine de o kişinin işvereni sayılmaktasınız. Bu durumda da bakıcı sigorta girişi yaptırmanız gerekmektedir. Böyle bir durumda Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalışacaklara İlişkin Başvuru Formu’nu bakıcınızla birlikte doldurmalısınız. Daha sonra size en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu’na giderek bireysel başvurunuzu tamamlamalısınız. Aynı formu posta yoluyla göndermeniz de mümkündür. Aynı zamanda bu işlemleri e-devlet sistemi üzerinden ya da sms yoluyla yapabilirsiniz. Bu sayede daha kısa sürede ve kolay şekilde bakıcı sigorta girişi işlemlerinizi halletmiş olursunuz. 1- E-Devlet Sistemi İle Bakıcı Sigorta Girişi Başvurusu 10 günden az süre ile çalışan bakıcınızın sigorta giriş işlemlerini e-devlet üzerinden yapmayı düşünüyorsanız www.turkiye.gov.tr adresinden T.C Kimlik numaranız ve e-devlet şifreniz ile sisteme giriş yapmalısınız.Sisteme giriş yaptıktan sonra https://www.turkiye.gov.tr/sgk-ev-hizmetleri-isveren linkinden başvurunuzu yapabilirsiniz. Burada yeni kayıtı tıklayıp, çalıştırmayı düşündüğünüz bakıcının kimlik numarası ve işe giriş tarihini yazarak kaydetmelisiniz. 2-Sms Yoluyla Bakıcı Sigorta Girişi Başvurusu 10 günden az süre ile çalışan bakıcınızın sigorta giriş işlemleri için sms seçeneğini düşünüyorsanız telefonunuz üzerinden 5510 numarasına T.C Kimlik numaranızı yazarak göndermelisiniz. Sonrasında size gelen mesajda çalıştırmayı düşündüğünüz kişinin kimlik numarası ve işe giriş bilgisi istenecektir. Bu bilgileri de mesaj yoluyla göndermelisiniz. Son olarak ödeme tutarı konusunda gelen onay mesajını onayladığınızda işleminiz gerçekleşmiş olacaktır. 10 Günden Az Çalışan Bakıcınız İçin Prim Ödemenizin Hesaplanması Eğer çalışanınız 10 günden az süre ile yanınızda olacaksa ödemeniz gereken günlük SGK prim miktarı, brüt asgari ücretin günlük miktarının % 2’si kadar olacaktır. Bu ödemeleri anlaşmalı tüm banka yada postanelerden yapabilirsiniz. Ayrıca mobil ya da internet bankacılığı ile ödeme seçenekleri de mevcuttur.10 günden az süre çalışan bakıcınız için ödediğiniz sigorta primleri o kişinin ev kazası ya da meslek hastalığı geçirmesi durumunda güvence sağlamaktadır.
Yatılı ve ikinci bir dil öğretimi için çalışmayı düşündüğünüz kişi yabancı bir bakıcı ise, öncelikli olarak çalışma ve oturma izni ile ilgili prosedürleri halletmeniz gerekmektedir. Bununla ilgili “Bakıcınız İçin Oturma ve Çalışma İzni Nasıl Alınır?” başlıklı yazımızı okuyarak, daha detaylı bilgi edinebilirsiniz. Bu prosedürler sonrasında öncelikli olarak en yakın Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek iş yeri belgesi denilen formu doldurarak başvuru yapmanız gerekmektedir. Bu başvuruyu yapmak için bakıcınızın sizinle gelmesine gerek yoktur. Evinizin iş yeri olarak kaydının açılması için yapılan işlemlerdir. Bir sonraki adımda yabancı çalışanınıza çalışma ve oturma izni aldıktan sonra verilen kimlik numarası ile SGK sisteminden online başvurunuzu yapmalısınız. Mavi kart da denilen bu kimlik elinize ulaşmadan SGK başvurusu yapamazsınız. Bu nedenle kimlik numarasının tanımlanması beklemeniz gerekir. Kimliği geldikten sonra yabancı bakıcınız için başvurunuzu tamamlayabilirsiniz. Bakıcı teşvik priminden yabancı çalışanınız için de yararlanabilirsiniz.
Yazımızın başında da dediğimiz gibi, sigorta girişinin yapılması bakıcınızın yasal hakkıdır. Herhangi bir kaza durumunda, sizin için de kolaylıklar sağlayacaktır. Ancak tüm bunlara rağmen Bakıcı SGK girişi yaptırmadığınızda ve bu durum tespit edildiğinde yüklü bir ceza ödemeniz gerekecektir. Bakıcınızın sigorta girişini yaptırmadığınız takdirde, her dönem için asgari ücretin iki katı kadar ceza ödemeniz istenecektir. Bu nedenle bakıcınızın sigorta girişini zamanında yaptırmanızı ve maddi olarak sizi zorlayacak cezalarla karşılaşmamanızı öneriyoruz.
Bakıcınız işten ayrılacağı zaman eğer 10 günden az çalışanınızsa e-devlet üzerinden ya da başvuru formundaki çıkış bölümünü doldurarak Sosyal Sigortalar Kurumundan çıkış işleminizi yapabilirsiniz. 10 günden fazla çalışanınız için ise, başvuru formunda yer alan dilekçeyi doldurup çıkış tarihini yazmanız, çalışan ve sizin kimlik fotokopinizle en yakın Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurmanız gerekecektir.
