Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; Bağ-Kur’da 24 basamaklı gelir tablosu bulunmaktadır. En düşük basamak 1, en yüksek basamak ise 24 dür. Bağ-Kur sigortalısı olacaklar ilk girişte 1 ile 12. basamaktan birini, sigortalılığın başladığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde seçebilirler. 3 ay içerisinde basamak seçimi yapılmazsa 1 inci basamak seçilmiş sayılır. İlk 12 basamakta her bir basamak için bekleme süresi 1 yıl olup, basamak yükseltilmesi isteğe bakılmaksızın kendiliğinden kurum tarafından yapılır. 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu ve 2926 sayılı Tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi sigortalılar bulunduğu 1–12 basamaklar arasında bir yılını doldurunca bir üst basamağın primini ve basamak yükseltme farkını kendiliğinden yatırmalıdır. 12’den sonra 13. basamakta bekleme süresi 1 yıldır. Basamak yükseltmek için, yazılı talep tarihinden itibaren borcunun bulunması gerekir. 13 ile 24 üncü basamaklar arası her bir basamak için bekleme süresi 2 yıl olup, 13 üncü basamaktan itibaren basamak yükseltilmesi için sigortalının yazılı talepte bulunması ve talep tarihinden önceki ayın sonu itibariyle prim ve diğer borçlarını ödemiş olması gerekmektedir.
Basit bir anlatımla, emekli aylığı; “ortalama aylık kazanç tutarı ile aylık bağlama oranının çarpımı” şeklinde hesaplanıyor. Emeklilerin maaşı, ödedikleri prim gün sayısı ve prim ödeme miktarı göz önünde bulundurularak hesaplandığı için, vergi mükellefiyeti devam ettiği sürece bağ kur primini tabandan ödeyip gün itibariyle fazla ödememiz size bir fayda sağlamaz. Ne kadar yüksek basamaktan prim ödemesi yaparsanız, emeklilikte alacağınız maaşta o oranda fazla olacaktır. Yani Primlerinizin düşük ödenmesi emekli maaşınızın düşük olması sonucunu doğurur.
Ortalama aylık kazanç; sigortalı olduğunuz sürece, üzerinden prim ödenen kazanç (Seçtiğiniz basamağa göre ödediğiniz prim) tutarı toplamının, toplam prim gün sayısına bölünmesi ile bulunuyor. Aylık bağlama oranı ise, toplam prim ödeme gün sayısı esas alınarak hesaplanıyor.
Buna göre, ortalama aylık kazanç ne kadar yüksek olursa, bağlanacak emekli aylığı da o kadar yüksek oluyor. Bunun için de primlerin yüksek basamaktan ödenmesi gerekiyor.
