Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Bu konuda sorulan birçok soruyu bu makale başlığı altında kısaca cevaplayarak okuyucularımıza faydalı olmayı amaçladım.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılan kamu görevlilerinin emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlamaları, çalıştığı iş yeri ve statüye göre farklı sonuçları bulunmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında sigortalı olarak özel bir iş yerinde yeniden çalışmaya başlamak emekli aylığının kesilmesini veya emekli aylığından Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesintisi yapılmasını gerektirmemektedir. Bu durumda yalnızca ilgililerin çalışmaları sırasında ücretlerinden % 7,5 oranında SGDP kesintisi yapılacaktır. Emekli maaşınızın kesilmemesi için işvereninizi özellikle SGK belge türünü “02-Sosyal Güvenlik Destekleme Primine Tabi Çalışanlar” olarak bildirmesi konusunda uyarın.
5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında sigortalı olarak kendi nam ve hesabına yeniden çalışmaya başlama emekli aylığının kesilmesini gerektirmemektedir. 2016/Şubat ayına kadar iş yeri açan ya da şirket ortaklığı başlayan emeklinin maaşından % 10 oranında Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi yapılmaktaydı. Ancak torba yasa ile yapılan düzenleme ile birlikte kendi adına çalışan emekliden 2016/Şubat ayı itibariyle emekli maaşından % 10 oranında yapılan Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi uygulaması kaldırılmıştır. 4a SSK kapsamında bir iş yerinde çalışan emeklinin emekli maaşından da herhangi bir kesinti yapılmaz. Ancak çalışan emeklinin sigortasının yapılması zorunludur.
5335 sayılı Kanunun 30. maddesi kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında (genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin % 50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda) 4/1-(a) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olmayı gerektirir şekilde çalışmaya başlamak, anılan kanun ile belirlenmiş olan istisnalar dışında emekli aylığının kesilmesini gerektirmektedir. Ancak anılan madde de aylıkları kesilmeyecek olanlar ayrıca belirlenmiştir. Aylığın kesilmek suretiyle gerek 4/1-(a), gerekse 4/1-(c) bendine tabi olarak çalışma SGDP’ye tabi olarak çalışmaya imkan tanımamaktadır.
Kanunun yürürlük tarihinden sonra yaşlılık ve malullük aylıklarından süresinde kesilmeyen sosyal güvenlik destek primi borçları için gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır. Sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılan sigortalılar için kısa vadeli sigorta kolları primi alınır mı ? Aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilen sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınmayacak olup sigortalının iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına tutulması halinde, bu sigorta kollarından sağlanan yardımlar yapılmayacaktır.
5838 sayılı Kanunun 32. maddesi ile Kanunun “Sosyal güvenlik destek primine ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı geçici 14. maddesine “2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık aylığı almakta iken çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmez ve bunlar hakkında da bu maddenin sosyal güvenlik destek primi alınmasına ilişkin hükümleri uygulanır.” hükmünü içeren fıkra eklenmiş ve anılan fıkra 1/10/2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Buna göre, 2925 sayılı Kanuna göre yaşlılık aylığı alanların kanunun yürürlük tarihi olan 1/10/2008 tarihinden sonra 4/1-(a) veya 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlaması halinde aylıkları kesilmeyecek ve bunlar hakkında tercih hakkı olmaksızın sosyal güvenlik destek primi uygulanacaktır.
Evet dönebilirler. Ancak, SGDP’ye tabi hizmetleri yaşlılık aylığı hesabında dikkate alınmaz.
2008 Ekim öncesi sigortalı olup, 5510 sayılı Kanunun 26. maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan; 4(a) sigortalısı; 4(a) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı, 4(b) kapsamında sigortalı olursa geçici 14. madde gereği aylığından sosyal güvenlik destek primi, 4(c) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı kesilir.
4(b) sigortalısı; 4(a) kapsamında sigortalı olursa prime esas kazançlarından geçici 14. madde gereği sosyal güvenlik destek primi, 4(b) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı, 4(c) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı kesilir.
