İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarların ikinci el motorlu kara taşıtı alım satım faaliyetlerini, yetki belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptaline ilişkin usul ve esasları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletme, toplu iş yeri ve pazarlarda aranan şartları, ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımında ödeme yöntemlerini, noterlerin ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin yükümlülüklerini ve Bakanlık, yetkili idare ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarını belirleyen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yönetmeliği 13.02.2018 tarihli 30331 sayılı resmi gazetede yayınlandı.
Yönetmeliğin Kapsamı Dışında Olanlar
Aşağıda belirtilen ikinci el motorlu kara taşıtı satışları bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır:
- 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa tabi idare, kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca yapılan satışlar.
- İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden kişilerin kendi aralarındaki satışlar.
- Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle icra müdürlükleri, alacaklı amme idareleri, milli emlak müdürlükleri, tahsil daireleri ve diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan satışlar.
- 10.1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu çerçevesinde yapılan satışlar.
İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edebilecek kişiler ve yetki belgesi
- İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlar tarafından yapılır.
- Yetki belgesi, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmenin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından verilir, yenilenir ve iptal edilir.
- Yetki belgesi, her bir işletme için ayrı ayrı düzenlenir ve devredilemez.
- Yetki belgesinin geçerlilik süresi beş yıldır.
- Yetki belgesi, işletmede kolayca görülüp okunabilecek bir yere asılır.
- Bakanlık, yetki belgesinin içeriği ile yetki belgesinin düzenlenmesine ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlar
İşletmeye yetki belgesi verilebilmesi için;
- 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartların taşınması,
- Esnaf ve sanatkârlar odasına, ticaret ve sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odalarının ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odasına kayıtlı olunması,
- Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
- Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün;
- On sekiz yaşını doldurmuş olması,
- En az lise mezunu olması,
- Mesleki yeterlilik belgesine sahip olması,
- İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olması,
- Konkordato ilan etmemiş olması,
- Kasten işlenen bir suçtan dolayı affa uğramış olsalar dahi devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hüküm giymemiş ya da ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması gerekir.
Yeterlilik Belgesini Kim Verecek
Bakanlık, yetki belgesi verilmesi için mesleki eğitim şartı getirmeye ve bu eğitime ilişkin usul ve esasları ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak belirlemeye yetkilidir. Mesleki eğitim, Bakanlık veya Bakanlıkça uygun görülen üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve mesleki yeterlilik belgesi vermeye yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından verilir.
Yetki belgesinin verilmesi
- Yetki belgesi başvurusu, yetki belgesi verilmesinde aranan şartların taşındığını gösteren belgeler ile birlikte yazılı olarak yapılır. İşletmenin 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartları taşıyıp taşımadığı, başvuru tarihinden itibaren yedi gün içinde il müdürlüğü tarafından bir tutanakla yerinde tespit edilir.
- İl müdürlüğünce, ilgili kurum ve kuruluşların elektronik bilgi sistemlerinden sağlanabilen belgeler bu sistemlerden temin edilir ve işletme adına elektronik ortamda oluşturulan dosyada diğer başvuru evrakı ile birlikte saklanır.
- Yetki belgesi verilmesinde aranan şartları taşıdığı anlaşılan işletmelere, başvuru tarihinden itibaren on gün içinde yetki belgesi verilir.
Yetki belgesinin yenilenmesi
- Yetki belgesi, geçerlilik süresinin sona ermesi veya içeriğindeki bilgilerden herhangi birinde değişiklik olması durumunda yenilenir.
- Yenileme başvurusu, yetki belgesi geçerlilik süresinin sona ermesinden en az otuz gün önce, yetki belgesinde yer alan bilgilerde değişiklik olması durumunda ise değişikliğin gerçekleştiği tarihten itibaren yedi gün içinde yapılır.
- Posta yoluyla yapılan yenileme başvurusu geçersizdir.
- Yetki belgesinin yenilenmesinde 7. maddede belirtilen usul ve esaslar uygulanır. Ticaret unvanının veya işletme adının değişmesi gibi nedenlerle yetki belgesinin yenilenmesi durumunda değişikliğin belgelendirilmesi yeterlidir.
Yetki belgesinin iptali
- Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi halinde bu durum, şartların kaybedildiği tarihten itibaren on beş gün içinde işletme tarafından yazılı olarak il müdürlüğüne bildirilir. Bu bildirim veya şartların kaybedildiğinin il müdürlüğünce tespiti üzerine yetki belgesi aynı gün iptal edilir.
- Yetki belgesi iptal edilen işletme il müdürlüğünce beş gün içinde yazılı olarak yetkili idareye bildirilir.
Mesleki yeterlilik belgesi
- 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen kişiler ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.
- Bakanlık, yetki belgesine sahip işletmelerce çalıştırılması gereken mesleki yeterlilik belgesine sahip asgari personel sayısı ile ulusal yeterliliğin yapısını oluşturan ve personelin sahip olduğu mesleki yeterlilik belgesinde yer alması gereken seçmeli birimleri belirlemeye yetkilidir.
- Mesleki yeterlilik belgesine ilişkin diğer hususlarda 5544 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatındaki hükümler uygulanır.
İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemi ve ilan
- Yetki belgesi, mesleki yeterlilik belgesi ve bu Yönetmelik kapsamında verilen TSE hizmet yeterlilik belgesi ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin Bakanlıkça gerekli görülen bilgilerin takip ve kontrolü amacıyla Bakanlık tarafından İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemi oluşturulur.
- Yetki belgesi verilen ve iptal edilen işletmeler il müdürlüklerince, mesleki yeterlilik belgesi onaylanan ve iptal edilen kişiler Mesleki Yeterlilik Kurumunca, bu Yönetmelik kapsamında TSE hizmet yeterlilik belgesi verilen ve iptal edilen işletmeler Türk Standardları Enstitüsünce aynı gün; Bakanlıkça gerekli görülen diğer bilgiler ise Bakanlığın belirlediği süre içinde ilgili kurum ve kuruluşlarca İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemine işlenir.
- Yetki belgesine sahip işletmelerin güncel listesi Bakanlığın internet sayfasında ilan edilir.
- İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemi ilgili kurum ve kuruluşların erişimine açılır ve ihtiyaç duyulan diğer bilgi sistemlerine entegre edilir.
İkinci el motorlu kara taşıtı satışına aracılık ve taşıt teslim belgesi
- Satışa sunulmak üzere ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmeye teslim edilen ikinci el motorlu kara taşıtı için taşıt teslim belgesi düzenlenir.
- Taşıt teslim belgesi, ikinci el motorlu kara taşıtının adına tescilli olduğu kişi ile işletme arasında birer nüshası taraflarda kalacak şekilde en az iki nüsha düzenlenir.
- Taşıt teslim belgesinde asgari olarak aşağıdaki bilgilere yer verilir:
- Tarafların adı ve soyadı veya ticaret unvanı ve işletme adı ile kimlik ve iletişim bilgileri.
- İkinci el motorlu kara taşıtının ruhsat ve kilometre bilgileri ile boyalı ve değişen parça bilgileri.
- İkinci el motorlu kara taşıtının adına tescilli olduğu kişi tarafından beyan edilen taşıta ilişkin arıza ve hasar bilgileri ile güvenlik, iç donanım, dış donanım ve multimedya özellikleri gibi diğer bilgiler.
- Aracılık hizmeti karşılığında işletmeye ödenecek ücretin tutarı.
- İkinci el motorlu kara taşıtının işletmede kalacağı süre.
- Tarafların tebligat adresleri ve imzaları.
- İkinci el motorlu kara taşıtında üçüncü fıkranın (d) bendinde belirtilen süre içinde oluşan arıza ve hasardan işletme sorumludur.
- Bakanlık, taşıt teslim belgesinin şekli ve içeriği ile aracılık hizmeti karşılığında işletmeye ödenecek ücretin üst sınırını üst meslek kuruluşlarının görüşünü alarak belirlemeye yetkilidir.
İkinci El Motorlu araç satışında yapılacaklar
- İkinci el motorlu kara taşıtının tanıtımı Satışa sunulan ikinci el motorlu kara taşıtının üzerinde kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde taşıta ilişkin tanıtıcı bilgilerin güncel olarak yer aldığı bir tanıtım kartı bulundurulur.
- Ekspertiz raporu Yetki belgesine sahip işletme tarafından ikinci el motorlu kara taşıtı satışından hemen önce ekspertiz raporu alınır ve raporun bir nüshası satış esnasında alıcıya teslim edilir.
- Garanti İkinci el otomobil ve motosikletin motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi, satış tarihinden itibaren üç ay veya beş bin kilometre, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmenin garantisi altındadır.
- İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde ödeme elektronik ortamda ödenebilir.
Garanti kapsamına girmeyen hususlar
İkinci el otomobil ve motosikletin satışında aşağıdaki parça, durum, işlem ve arızalar garanti kapsamı dışındadır:
- Sekiz yaş veya yüz altmış bin kilometrenin üzerindeki otomobil ve motosikletler.
- Satış sırasında alıcı tarafından bilindiği işletme tarafından belgelendirilen arıza ve hasarlar.
- Ekspertiz raporunda belirtilen arıza ve hasarlar.
- Aracın olağan kullanımı nedeniyle kayışlar, egzoz, amortisör, debriyaj, ön dişli takımı, fren balataları ve pabuçları, diskler, contalar gibi parçalarda meydana gelen aşınma ve yıpranmalar.
- Garanti kapsamındaki bir parçada meydana gelen arızanın doğrudan sonucu olarak hasar görmedikçe veya zayi olmadıkça; bujiler, katalitik konvertörler, hava filtresi, yağ filtresi, yakıt filtresi, cam silecek lastikleri, klima devresinin doldurulması için kullanılan maddeler, ilave edilen yağlar, soğutma sıvıları, fren sıvıları ve diğer katkı maddeleri.
- Garanti kapsamındaki bir parçada meydana gelen arızanın doğrudan sonucu olarak hasar görmedikçe veya zayi olmadıkça, koltuk aksesuarlarının temizlenmesi ve onarılması dahil olmak üzere kaportanın ve kabinin olağan bakımı için yapılan masraflar.
- Kaporta işleri, süslemeler, paspas, lastikler, jantlar, akü, farlar, park lambaları, camın ve farların kırılması veya çatlaması.
- 15 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilenler hariç olmak üzere elektronik parçalar ve komponentler.
- Parça değişimi yapılarak veya yapılmaksızın düzenli önleyici işlemler, kontroller ve ayarlamalar.
- İkaz lambaları sistem arızası gösterdiği halde aracı kullanmaya devam etmenin veya bilerek veya bilmeyerek uygun olmayan ya da kalitesiz yağların veya yakıtın kullanılmasının sebep olduğu arızalar.
- Hatalı kullanım, kaza, hırsızlık, hırsızlık girişimi, yangın, infilak, vandallık veya doğal afetler nedeniyle hasar gören veya zayi olan parçalar.
- Taşıtın ihmal edilmesinin veya uygun olmayan bir şekilde kullanılmasının veya aracın gereği gibi çalışması için lüzumlu olan sıvıların donmasının sebep olduğu arızalar.
- Bakım işlemlerinin muayene ve bakım planına uygun olarak yapılmaması nedeniyle meydana gelen arızalar.
- Satış sonrasında taşıta yapılan herhangi bir eklenti nedeniyle oluşan hasar ve arızalar.
- Trafik sicilinde “Trafikten çekilerek tescili silinmiştir.” kaydı bulunan taşıtlar.
İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmelerde aranan şartlar
İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmelerde aşağıdaki şartlar aranır:
- İmar mevzuatı çerçevesinde belirlenen ticaret alanlarında, çevreye ve trafiğe yük getirmeyen yerlerde ve içinde ikamet amaçlı kullanılan bağımsız bölüm bulunmayan yapılarda açılması.
- Açık ve kapalı alan toplamının en az dört taşıtın kapladığı alan büyüklüğünde olması; bir taşıtın kapladığı alan büyüklüğü olarak otomobil için en az yirmi beş metrekare, motosiklet için en az beş metrekare ve diğer taşıtlar için en az elli metrekarenin esas alınması.
- Teşhir alanının net yüksekliğinin en az üç metre olması.
- LPG’li, CNG’li veya LNG’li ikinci el motorlu kara taşıtlarının teşhirine yönelik açık alana sahip olması.
- Taşıtların giriş ve çıkış yapmalarına uygun olarak düzenlenmiş giriş ve çıkış kapılarının bulunması, çıkış kapısının tehlikeli durumlarda kolay tahliyeye imkân verecek nitelikte olması.
İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmenin mali sorumluluk sigortası yapılmış ve satışa sunduğu ikinci el motorlu kara taşıtları bu sigorta kapsamına alınmış olmalıdır.
Toplu iş yeri
en az on işletmenin faaliyet göstereceği toplu işyerleri oluşturulabilir. Toplu işyerleri oluşturulurken, bu işyerlerinin çevreye ve trafiğe getireceği yükler ile ikamet amacıyla kullanılan yerlere uzaklığı ve ulaşım imkânları dikkate alınır.
Toplu işyerleri aşağıdaki nitelikleri haiz olmalıdır:
a) Yönetim odası, kadın ve erkekler için ayrı ayrı ibadet yeri, çalışanlar ve ziyaretçiler için beslenme ve dinlenme alanı ile yeterli sayıda tuvalet bulunması.
b) Ortak kullanım alanlarının engelliler de dikkate alınarak tasarlanmış olması.
c) En az otuz işletmenin bulunduğu veya toplam çalışan sayısı en az elli olan toplu işyerlerinde sağlık odası ve en az bir sağlık personeli bulunması.
ç) Brüt inşaat alanının en az dörtte biri oranında otoparka sahip olması.
Toplu iş yerlerinde, taşıt alım ve satımı ile devir işlemlerinin hızlı ve etkin bir şekilde yapılabilmesi amacıyla noterlik ve banka şubesi gibi birimlere yer verilebilir.
İkinci el motorlu kara taşıtı pazarı
İkinci el motorlu kara taşıtı pazarları belediyeler tarafından kurulur ve işletilir. Belediyeler bu yerlerin kurulması ve işletilmesi yetkisini kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına veya özel hukuk tüzel kişilerine devredebilir.
İkinci el motorlu kara taşıtı pazarları aşağıdaki nitelikleri haiz olmalıdır:
a) Çevreye ve trafiğe yük getirmeyen, ikamet amacıyla kullanılan yerlere uzaklığı yeterli olan ve uygun ulaşım imkânı bulunan alanlarda kurulması.
b) Nüfusu on binden az olan yerleşim yerlerinde en az beş bin metrekare, on binden fazla olan yerleşim yerlerinde en az on bin metrekare büyüklüğünde olması.
c) İkinci el motorlu kara taşıtı satışı için ayrılan alanların zemininin beton, asfalt veya diğer uygun malzemelerden oluşturulması ve olumsuz hava şartlarından korunmaya uygun tedbirlerin alınmış olması.
ç) İhtiyacı karşılayacak şekilde hoparlör sistemi, çöp kutusu, aydınlatma sistemi, yangın söndürme araç ve gereci, güvenlik kamerası, zabıta bürosu, kadın ve erkekler için ayrı ayrı ibadet yeri, taşıt yıkama yeri, tuvalet ve dinlenme alanı bulunması.
d) Ortak kullanım alanlarının engelliler de dikkate alınarak tasarlanmış olması.
e) On bin metrekareden küçük olan ikinci el motorlu kara taşıtı pazarlarında en az üç bağımsız giriş ve çıkış kapısı, on bin metrekareden büyük olan ikinci el motorlu kara taşıtı pazarlarında ise en az beş bağımsız giriş ve çıkış kapısının bulunması, giriş ve çıkışların iç ve dış trafiği aksatmayacak şekilde düzenlenmesi ve yönlendirme levhalarıyla gösterilmesi.
f) Ziyaretçilerin ihtiyacını karşılayacak şekilde ücretsiz otopark alanına sahip olması.
Noterlerin yükümlülükleri
Noterler aşağıdaki iş ve işlemlerle yükümlüdür:
- İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletme adına tescilli taşıtların satışı ile bu işletme aracılığıyla yapılan ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarında, işletmenin yetki belgesine sahip olduğunun doğrulamasını İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sisteminden yapmak, devir işlemini gerçekleştirecek kişinin yetkili olduğunu gösteren belgeyi istemek ve yetki belgesi numarasına satış sözleşmesinde yer vermek.
- Yetki belgesine sahip işletmeler ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal etmeyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından doğrudan yapılan ve aracılık edilen ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarına ilişkin Bakanlıkça gerekli görülen bilgileri satış tarihinde İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemine işlemek.
- Satışa konu ikinci el motorlu kara taşıtı için düzenlenmiş ekspertiz raporunun tarih ve sayısına, ekspertiz raporunda belirtilen kilometre bilgisine ve ekspertiz raporunu düzenleyen işletmeye ilişkin İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sisteminde yer alan TSE hizmet yeterlilik belgesi numarasına satış sözleşmesinde yer vermek.
Ruhsatlandırma
- İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılacak işletmenin yetki belgesine sahip olup olmadığı işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmeden önce yetkili idareler tarafından kontrol edilir ve yetki belgesi olmayan işletmelere ruhsat verilemez.
- Toplu iş yeri projelerinin belirtilen fiziksel şartları haiz olup olmadığı yapı ruhsatı verilmeden önce yetkili idareler tarafından kontrol edilir ve bu şartları taşımayan iş yerlerine ruhsat verilemez.
Geçiş hükümleri
- ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların bu faaliyetlerine devam edebilmeleri için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren durumlarını bir yıl içinde, lise mezunu olma şartı hariç olmak Yetki belgesi almaya uygun hale getirerek yetki belgesi alması gerekir.
- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bir yapı veya alan bütünlüğünde faaliyet gösteren ve içinde ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden en az on işletme bulunan iş yerleri bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde durumlarını uygun hale getirir.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
