1.1.2016 – 31.12.2020 tarihleri arasında, kırsal alanda ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlamak, tarım ve tarım dışı istihdamı geliştirmek, gelirleri artırmak ve farklılaştırmak için kadın ve genç girişimciler öncelikli olmak üzere gerçek ve tüzel kişilerin ekonomik faaliyetlere yönelik yatırımlar için yapılacak hibe ödemelerine ilişkin hususları kapsayan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 13 Eylül 2017 tarihli 30179 sayılı resmi gazetede yayınlanan Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Hakkındaki 2017/22 sayılı tebliğ yayınlandı.
Amacı doğal kaynaklar ve çevrenin korunmasını dikkate alarak kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması için küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi, tarımsal pazarlama altyapısının geliştirilmesi, gıda güvenliğinin güçlendirilmesi, kırsal alanda alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması, kırsal ekonomik altyapının güçlendirilmesi, tarımsal faaliyetler için geliştirilen yeni teknolojilerin üreticiler tarafından kullanımının yaygınlaştırılması, yürütülmekte olan kırsal kalkınma çalışmalarının etkinliklerinin artırılması, kırsal toplumda yerel kalkınma kapasitesinin oluşturulmasına katkı sağlamak için yeni teknoloji içeren yatırımların desteklenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Yatırım Konuları
Ekonomik Yatırım Konularında;
- Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik yeni tesislerin yapımı,
- Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik mevcut faal olan veya olmayan tesislerin kapasite artırımı ve/veya teknoloji yenilenmesi
- Tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması,
- Yenilenebilir enerji kaynakları kullanan yeni seraların yapımı,
- Bu t kapsamında bulunan konularla ilgili tarımsal faaliyetlere yönelik yapılmış tesisler ile bu tebliğ kapsamında yapılacak tesislerde, ayrıca üç dekardan küçük olmaması şartıyla örtü altı kayıt sistemine kayıtlı mevcut modern seralarda kullanılmak üzere; yenilenebilir enerji kaynaklarından jeotermal ve biogazdan ısı ve/veya elektrik üreten tesisler ile güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üreten tesislerin yapımı,
- Tarımsal üretime yönelik sabit yatırımlar,
- Hayvansal ve bitkisel orijinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırım Konularında;
- Kırsal turizm yatırımları,
- Çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik altyapı sistemleri,
- El sanatları ve katma değerli ürünler,
- Bilişim sistemleri ve eğitimi, hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
Tarımsal Ürünlerin İşlenmesi Kapsamında,
- Un ve karma yem konularında yeni yatırım tesisi başvuruları kabul edilmez. Kütlü pamuk konusunda kapasite artırımı ve/veya teknoloji yenileme dışındaki başvurular kabul edilmez. Çay konusunda sadece yaş çay üretiminin yapıldığı illerdeki başvurular kabul edilir.
- Tarımsal ürünlerin depolanmasına yönelik yeni tesis başvurularında sadece çelik silo ve soğuk hava deposu hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Yatırımcılar bu Tebliğ kapsamında tüm yatırım konularında ülke genelinde sadece bir adet proje başvurusunda bulunabilir.
- Kırsal ekonomik altyapı yatırımlarından kırsal turizm için yeni tesis, diğer yatırımlar için kapasite artırımı ve/veya teknoloji yenileme konusunda başvuru yapılabilir. Ayrıca, kırsal turizm ve el sanatları ve katma değerli ürünler konularına sadece kırsal alanda başvuru yapılabilir.
- Kırsal ekonomik altyapı yatırımlarından çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik altyapı sistemleri hariç, bütün başvurularda başvuruya esas yatırım konusunun hibe desteği kapsamında değerlendirilebilmesi ve hibe desteğinden yararlanabilmesi için, alınmış veya alınacak olan yapı ruhsatı ve yapı kullanım izin belgelerinin mutlaka başvuru konusu ile uyumlu olması gerekir.
- Tarımsal amaçlı kooperatifler, birlikler ile bunların üst birlikleri hariç, son başvuru tarihinde faaliyet süresi beş yılını doldurmamış tesisler Kapasite Artırımı ve Teknoloji Yenileme niteliğinde başvuruda bulunamaz. Ayrıca daha önce Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde hibe desteğinden yararlanmış olan tesisler için nihai rapora bağlanma tarihi itibarı ile beş yılını doldurmamış olanlar Kapasite Artırımı ve Teknoloji Yenileme veya Tamamlama niteliğinde bu Tebliğ kapsamında hibe başvurusunda bulunamaz.
- Bütün başvurularda yatırım yerinin; başvuru sahibi adına olması veya Hazine, belediye, il özel idaresi, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, ticaret borsası, Vakıflar Genel Müdürlüğü, organize sanayi bölgesi, tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesi ve küçük ihtisas sanayi sitesinden başvuru sahibi adına bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren en az yedi yıl tahsis/irtifak tesis edilmiş olması veya Hazine, belediye, il özel idaresi, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, ticaret borsası, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile bunlar dışında kalan tüzel ve gerçek kişilerden bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren en az yedi yıl kiralanmış olması gerekir. Tarımsal amaçlı kooperatiflerce balıkçı barınaklarına yapılacak olan bütün yatırım konularına ait başvurularda yedi yıl kira süresi şartı aranmaz.
- Yatırım, mülkiyeti veya kullanım hakkı başvuru sahibine ait olmak üzere bitişik birden fazla parselde yer alabilir. Mevcut seralarda kullanılmak üzere yenilenebilir enerji üretim tesisi konulu başvurularda güneş enerjisi kullanılması halinde teknik gerekçelerinin açıklanması ve ilgili mevzuata aykırı olmaması durumunda paneller komşu parsellerde yer alabilir.
- Kırsal ekonomik altyapı yatırımlarından çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik altyapı sistemleri konusunda yapılan başvurularda mevcut kümeslerin 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu hükümleri ile birlikte 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hükümlerine göre zorunlu olan biyogüvenlik tedbirleri hibe kapsamında değerlendirilir.
- Niteliği yeni tesis olan başvurular sadece kırsal alan ve tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerinde yapılır.
Uygulama İllerinin Yatırım Konuları
(1) Program çerçevesinde Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, Mersin, Kars, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Nevşehir, Ordu, Samsun, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Aksaray, Karaman, Ardahan illerinde;
a) Yaş meyve sebze tasnif, paketleme ve depolama yatırımları hariç bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
b) Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması konusunda sadece ham derinin işlenmesi ve günlük en fazla 20 baş hayvan kesim kapasiteli mezbaha,
c) Soğuk hava deposu,
ç) Çelik silo,
d) Hayvansal ve bitkisel orijinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
e) Yenilenebilir enerji kullanan yeni sera,
f) Yenilenebilir enerji üretim tesisleri,
g) Kırsal ekonomik alt yapı yatırım konularından; çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik altyapı sistemleri, bilişim sistemleri ve eğitimi yatırımları.
(2) Adana, Adıyaman, Antalya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, Gümüşhane, Hakkâri, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Muğla, Niğde, Rize, Sakarya, Siirt, Sinop, Tekirdağ, Tunceli, Zonguldak, Bayburt, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye ve Düzce illerinde ise;
a) Bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
b) Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
c) Su ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
ç) Soğuk hava deposu,
d) Çelik silo,
e) Hayvansal ve bitkisel orijinli gübre işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması,
f) Yenilenebilir enerji kullanan yeni sera,
g) Yenilenebilir enerji üretim tesisleri,
ğ) Tarımsal üretime yönelik sabit yatırımlar,
h) Kırsal ekonomik alt yapı yatırım konularından; kırsal turizm, çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik
altyapı sistemleri, el sanatları ve katma değerli ürünler, bilişim sistemleri ve eğitimi yatırımları,hibe desteği
Kapsamında değerlendirilir.
Yatırım Süresi
Yatırım projelerinin fiziki olarak tamamlanma son tarihi 1.10.2018’dir. Bu tarih itibarıyla fiziki olarak tamamlanamayan projeler, yatırımcıların talebi ve il müdürlüğünün uygun görmesi halinde kendi kaynakları ile doksan günü aşmamak üzere verilecek süre içinde fiziki gerçekleşmesi tamamlanır. 1.10.2018 tarihinde veya ek süre sonunda fiziki gerçekleşmeleri tamamlanmış olan ancak yasal izinlerini alamamış yatırımlar için ise yatırımcının başvurması halinde doksan günü aşmamak üzere yasal izinleri alabilmesi için süre verilir.
Başvuru Sahiplerinde Aranılacak Özellikler
Ekonomik Yatırımlar İçin Başvuru Sahiplerinde Aranacak Özellikler
- Hazırlanacak proje başvuruları gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılır.
- Kırsal ekonomik alt yapı konularından kırsal turizm ve el sanatları ve katma değerli ürünler hariç başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişilerin, Bakanlık tarafından oluşturulan çiftçi kayıt sistemine veya Bakanlık tarafından oluşturulmuş diğer kayıt sistemlerine son başvuru tarihinden önce kayıtlı olması gerekir.
- Tüm yatırımlara yönelik proje konularına başvurabilecek tüzel kişilerin idari ve mali açıdan kamudan bağımsız olması gerekir.
- Tüm yatırımlar için son başvuru tarihinden önce kurulan;
- Kollektif şirket, limited şirket ve anonim şirket şeklinde kurulmuş olan şirketler ve bunların aralarında oluşturdukları ortaklıklar,
- Tarımsal amaçlı kooperatifler, üretici birlikleri ile bunların üst birlikleri,Ekonomik yatırım konularına tüzel kişilik olarak başvurabilirler.
Dördüncü fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kuruluşların proje başvurusu, hibe sözleşmesi imzalanması ve uygulamaların gerçekleştirilmesi konularında yetkili kurullarından son başvuru tarihinden önce yetki almış olması ve bu yetki belgesini proje başvurularında ibraz etmiş olmaları gerekir.
Hibeye Esas Proje Toplam Tutarları ve Destekleme Oranı
- Ekonomik Yatırım Konularında
Hibeye esas proje tutarı; yatırım niteliği yeni tesis olan başvurularda 2.000.000 Türk Lirası, yatırım niteliği kapasite artırımı ve/veya teknoloji yenileme olan başvurularda 1.500.000 Türk Lirası, yatırım niteliği tamamlama olan başvurularda ise 1.750.000 Türk Lirası, üst limitini geçemez.
- Kırsal Ekonomik Alt Yapı Yatırım Konularında
Hibeye esas proje tutarı;
- Kırsal turizme yönelik niteliği yeni tesis olan yatırımlar için 1.500.000 Türk Lirası, diğer yatırım konuları için 500.000 Türk Lirası, üst limitini geçemez.
- Hibeye esas proje tutarı alt limiti en az 30.000 Türk Lirası’dır. Bu limitin altındaki başvurular kabul edilmez.
- Hibeye esas proje tutarının %50’sine hibe yoluyla destek verilir. Diğer % 50’si oranındaki tutarı başvuru sahipleri temin etmekle yükümlüdür.
- Proje bütçesi KDV (Katma Değer Vergisi) hariç hazırlanır.
- Proje toplam tutarının; bu maddede belirlenen hibeye esas proje tutarını aşması durumunda, artan kısma ait işlerin proje sahiplerince ayni katkı olarak finanse edilmesi ve yatırım süresi içerisinde tamamlanması gerekir. Bu durumun hibe başvurusu ile beraber taahhüt edilmesi şarttır.
- Küçük ve orta ölçekli ekonomik faaliyetlere yönelik yatırım tesislerinin desteklenmesi amaçlandığından, başvuruda belirtilen proje toplam tutarı ile yatırım konusunun tam olarak gerçekleşmesi sağlanır.
Karşılanan Gider Kalemleri
Öngörülen yatırım projesinin ayrılmaz bir parçası ve projenin faaliyete geçmesi için kaçınılmaz olan bu maddede belirtilen giderler, ilgili bölümlerde belirtilen istisnalar geçerli olmak kaydıyla hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
Yatırım uygulamalarına ait;
a) İnşaat işleri alım giderlerine,
b) Makine, ekipman ve malzeme alım giderlerine, hibe desteği verilir.
Proje Başvuruları
Başvuru Süresi
Belirtilen usul ve esaslara göre hazırlanan başvuru dosyasının girişi bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren doksan gün içerisinde( tebliğ 13 Eylül 2017 de yayınlandı) elektronik ağ üzerinden yapılır. Yani Müracaatın son tarihi 13 Aralık 2017
- Son başvuru tarihi bitiminde elektronik ağ başvurular için veri girişine kapatılır.
- Yapılan başvurular son haliyle işleme alınır.
Başvuracaklara Sağlanacak Teknik Destek
- Başvuracak gerçek ve tüzel kişiler, program konusunda il proje yürütme biriminden ihtiyaç duydukları bilgiyi alabilirler.
- İl proje yürütme birimlerince verilecek bilgi, proje hazırlanmasında karşılaşılacak sorulara cevap vermekle sınırlı olup projenin kabul edilmesi konusunda bir taahhüt niteliği taşımaz.
- İl proje yürütme birimleri, yatırımcılara kesinlikle proje hazırlayamaz.
- Bu tebliğde belirtilen esaslara uygun olarak hazırlanacak, programa ait uygulama rehberi, başvuru formları ve bilgilendirici dokümanlar ile satın alma kitabı “www.tarim.gov.tr” internet sayfasından temin edilebilir.
- Bakanlık tarafından düzenlenecek eğitim, çalıştay, bilgilendirme toplantılarıyla ve “www.tarim.gov.tr” internet adresinden ilgililere bilgi aktarılır.
Başvurulacak Yerler
Program ile ilgilenen gerçek ve tüzel kişiler başvurularını “www.tarim.gov.tr” internet adresinden yaparlar.
Proje Başvurularının İl Düzeyinde Değerlendirilmesi
Program kapsamında, başvurusu alınan projelerin incelenmesi ve ilk değerlendirmeleri bu bölümde belirtilen kriterlere göre il proje değerlendirme komisyonu tarafından yapılır. Başvuruların, bu Tebliğe, uygulama ve değerlendirme rehberine uygun olarak il düzeyinde değerlendirilmesinden il proje değerlendirme komisyonu sorumludur.
Değerlendirmeye; son başvuru tarihini takiben ilk iş günü içerisinde yapılacak toplantıda belirlenecek kriterlere göre elektronik ağ üzerinden başlanır. Valilik makamının ihtiyaç duyması halinde teknik alt komisyon görevlendirilebilir.
Komisyon, bu değerlendirmeleri son başvuru tarihini takiben en geç kırk beş gün içerisinde tamamlar ve görevi sona erer.
- Yatırım başvurularının idari uygunluk açısından incelenmesi
- Başvuru sahiplerinin, ortaklarının ve projelerin uygunluğu açısından incelenmesi
- Başvuruların ön değerlendirme kriterleri açısından değerlendirilmesi
- Başvuruların genel değerlendirme kriterleri açısından değerlendirilmesi
Proje ile Sağlanan Ekipmanların Mülkiyeti
- Proje sahibi, hibe sözleşmesi kapsamında sağlanmış tesis, makine, ekipman, teçhizat ve diğer malzemelerin mülkiyetini, yerini ve amacını proje yatırımının bitiminden itibaren beş yıl içinde değiştiremez.
- Hibe sözleşmesi kapsamında sağlanmış tesis, makine, ekipman ve malzemelerin mülkiyetinin, yerinin ve amacının proje yatırımının bitiminden sonraki beş yıl içerisinde değiştirildiğinin il müdürlüğü tarafından tespiti halinde, ödenen hibe tutarı 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine göre hesaplanarak gecikme zammı ile birlikte yatırımcıdan tahsil edilir.
Denetim ve Yaptırımlar
Denetim
Program kapsamında yapılan tüm işlemler Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından denetlenir. Bu denetimler sırasında yapılan işlemlere ait talep edilen tüm bilgi ve belgeler kendilerine sunulur.
Yaptırımlar
- Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanuni faizi ile birlikte geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar.
- Destekleme ödemelerinden, idari hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen yatırımcılar, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar.
- Yatırımcı, yatırımcının birinci derecede yakınları ve yatırımcıya ait şirketlerde çalışanlar, hibe desteğinden yararlanılacak kendi yatırımlarına ait makine, ekipman ve malzeme ile inşaat işleri için yüklenici olamazlar. Aynı zamanda satın almaya davet edilen yüklenici firmaların ortağı ya da hissedarı da olamazlar. Aksi halde hibe ödemesi yapılsa dahi bu Tebliğde belirtilen usul ve esaslara göre yapılan hibe ödemesi geri alınır.
- İl Müdürlüğü ile Hibe Sözleşmesi imzalayıp yatırımını tamamlayan yatırımcılardan izleme süresi içerisince mülkiyetini değiştiren, faaliyetine son veren, hibe sözleşmesi hükümlerine aykırı hareket eden gerçek ve tüzel kişiler beş yıl süresince hibe desteğinden faydalanamazlar.
Diğer Desteklerden Yararlanma
Başvuruya esas proje için bu Tebliğ kapsamında verilecek destek dışında hiçbir kamu kurum ve kuruluşunun desteklerinden, faiz niteliğindeki destekler hariç, yararlanılamaz.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
