Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
İşverence çalışma şartlarının uygulanmaması sebebine dayalı olarak iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı olarak feshedilip feshedilmediği hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur. 4857 sayılı İş Kanununun 24. maddesinde işçinin haklı fesih halleri düzenlenirken (II) bendinin (f) alt bendinde son cümle olarak “yahut çalışma şartları uygulanmazsa” şeklinde ifadeye yer verilerek, çalışma şartlarının uygulanmaması durumu işçinin haklı fesih nedenleri arasında yerini almıştır.
Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelikler, bireysel ya da toplu iş sözleşmeleri, iş yeri personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklarla, iş yeri uygulamalarının çalışma yaşamına etkileri sonucu her bir iş ilişkisinde çalışma şartları meydana gelir. Çalışma şartlarını belirleyen kaynaklarda bu şartlar bazen emredici olarak düzenlenmiş olup, işçi aleyhine değişikliğe gidilmesi işçinin rızası ile dahi mümkün değildir. Diğer hallerde çalışma şartlarında değişiklik yapılması 4857 sayılı Kanun’un 22. maddesinde özel biçimde ele alınmıştır. Anılan hükme göre, işçi aleyhine yapılması düşünülen değişikliğin işçiye yazılı olarak bildirilmesi ve altı iş günü içinde işçinin yazılı kabulü ile uygulamaya konulması gerekir. Aksi halde değişiklik işçiyi bağlamaz.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 09.05.2016 tarihli 2015/10216 Esas 2016/13875 sayılı Kararında bu hususu açıklığa kavuşturmuştur.
Yargıtaya gelmeden önce işçi açtığı davada, kıdem tazminatı, ücret farkı ile yıllık izin ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Fakat yerel mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir. Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Yargıtay Kararı
Davacı, iş sözleşmesini fer’i ücretlerinin ödenmemesi, ücreti düşürülerek başka bir birimde çalıştırılması, yıllık izinlerinin kullandırılmaması sebepleriyle haklı nedenle feshettiğini beyan ederek kıdem tazminatı ile ödenmeyen ücret farkı ve yıllık izin ücretinin akdin feshinden itibaren en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, davacının fesih gerekçelerinin yerinde olmadığını, yıllık izin haklarını kullandığını, yıllık izin ücreti yönünden yasal faiz istenebileceğini, davacının 01.02.2013 tarihinden itibaren imalat kalite kontrol teknisyeni olarak atandığını ve bir itirazının olmadığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Somut olayda, davacı ve tanık beyanlarından anlaşılan davalı iş yerinde uygulanan çalışma sistemine göre haftanın beş günü 08.30 – 18.05 saatleri arasında çalışıldığı, pazartesi ve perşembe günleri arasında yemek arasının 35 dakika olarak uygulandığı ve başka bir ara dinlenmenin olmadığı anlaşılmıştır. Buna göre; yukarıdaki yasal düzenlemeye göre işçi aleyhine değişiklik yapıldığı, bu durumun işçi bakımından iş yeri şartlarının uygulanmaması sebebiyle haklı fesih sebebi oluşturacağı göz önünde bulundurularak kıdem tazminatı isteminin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Tek kelime ile Yargıtay kararının özeti; ara dinlenmeleri eksik kullandırma işçi bakımından haklı fesih sebebi olup, işçi kıdem tazminatına hak kazanır!
4857 sayılı İş Kanununun 68. maddesi uyarınca ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir. Buna göre dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az on beş dakika, dört saatten fazla ve yedi buçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve günlük yedi buçuk saati aşan çalışmalar bakımından ise en az bir saat ara dinlenmesi verilmelidir. 4857 sayılı Kanun’un 63. maddesi hükmüne göre, günlük çalışma süresi on bir saati aşamayacağından, 68. maddenin belirlediği yedi buçuk saati aşan çalışmalar yönünden en az bir saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok on bir saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde on bir saate kadar olan (on bir saat dahil) çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, on bir saatten fazla çalışmalarda ise en az bir buçuk saat olarak verilmelidir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden davalı iş yerinde günlük 9 saat 35 dakikalık çalışma süresinde bir saat yerine 35 dakika ara dinlenme verildiği,
