Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Yurt İçinden Alınan Araçlarda Özel Tüketim Vergisinde Sağlanan Vergi Avantajları
ÖTV Kanununun 7. maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre Kanuna ekli (II) sayılı listede (Ek:8) yer alan kayıt ve tescile tabi mallardan;
a. 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³`ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³`ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. Numaralarında yer alanların, engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olan malul ve engelliler tarafından,
b. 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³`ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³`ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malul ve engelliler tarafından,
c. 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³`ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³`ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bu bendin (a) ve (b) alt bentlerinde belirtilen malul ve engelliler tarafından ilk iktisabından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu G.T.İ.P. numaralarında yer alan malları hurdaya çıkaran malul ve engelliler tarafından, 5 yılda bir defa olmak üzere ilk olarak satın alınması Özel Tüketim Vergisinden (ÖTV) istisnadır.
İstisna Uygulamasının Usul ve Esasları Aşağıdadır:
Malul ve engellilerin özel tertibat yapılma şartı olsun veya olmasın ÖTV ödemeden iktisap edebilecekleri taşıt araçları şunlardır: Buna göre, Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listed bulunan taşıt araçlarından motor silindir hacmi 1.600 cm³’ü aşmayan binek otomobilleri, motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşmayan açık kasalı kamyonet, pikap veya tek sıra koltuklu kapalı kasalı eşya taşımaya mahsus taşıt araçları ile motosikletlerin “engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranı (engellilik derecesi) % 90 veya daha fazla” olan malul ve engelliler veya bizzat kullanmak amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malul ve engelliler tarafından, “beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere” motorlu araç ticareti yapanlardan satın alınmasında ÖTV tahsil edilmeyecektir.
Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre, engel derecesi % 90’ı aşanların herhangi bir mekanik ilave veya tadilat yapılması şartı olmaksızın iktisap ettikleri taşıt araçlarından ÖTV tahsil edilmeyecektir. Engel sebebinin önemi bulunmamaktadır. Görme, işitme, konuşma veya ortopedik olabileceği gibi zihinsel engelliler de yasadan yararlanabilmektedir. Yukarıda sözü edilen araçların engellilik derecesi % 90 veya daha fazla olan malul ve engelliler tarafından ilk iktisabında ÖTV istisnası uygulanması için, bu kişilerin araçları kullanması şartı aranılmamakta ve özel tertibat yaptırılmasına da gerek bulunmamaktadır. İstisna uygulamasında, aracın ilk iktisabını yapacak olan kişinin engellilik derecesinin % 90 veya daha fazla olduğuna dair engellilere verilecek sağlık kurulu raporları hakkında yönetmeliğe göre yetkili sağlık kuruluşlarından alınacak sağlık kurulu raporu aslı veya noter onaylı örneğinin, araçların ilk iktisabının yapılacağı motorlu araç ticareti yapanlar tarafından söz konusu araca ait 2A numaralı ÖTV beyannamesinin verildiği gün vergi dairesine verilmesi yeterlidir. ÖTV istisnası uygulanan araçlar için istisnadan yararlanan kişi adına düzenlenecek faturalarda ÖTV gösterilmeyecektir.
Yukarıda belirtilen şartları taşıyan araçların, engellilik derecesi % 90’ın altında olup, kendisi kullanmak amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malul ve engelliler tarafından ilk alımı ÖTV’den istisna edilmiştir. Bu istisnadan yararlanan kişilerin istisna uygulanan ilk alımlarına ilişkin olarak mükellefler tarafından verilecek ÖTV beyannamesinde; · Alıcının maluliyeti veya engelliliği ile özel tertibat yaptırılan araçları kullanabileceğine dair yetkili sağlık kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporunun aslı veya noter onaylı örneğinin, · Aracın engelliliğe uygun olarak değiştirildiğine dair teknik belgenin aslı veya noter onaylı örneğinin, · Alıcının “H” sınıfı sürücü belgesinin fotokopisinin, İbraz edilmesi kaydıyla beyannamede ÖTV hesaplanmayacaktır. Vergi Dairesince kabul edilen beyanname ve ekleri incelenerek, araçta yapılan özel tertibatın raporda yazılı engelliliğe uygun hareket ettirici bir tadilat olduğu tespit edilecektir.
Otomatik vitesli araçlar, sol alt ekstremitede (ayak veya bacakta) engelliliği olanlar bakımından hariç, başka bir tadilat olmaksızın özel tertibatlı araç olarak değerlendirilmemektedir. Buna göre, esas itibariyle, otomatik vitesli araçların gaz veya fren pedalı ya da vites kolunda engelliliğe uygun olarak yaptırılan tadilatlar, hareket ettirici özel tertibat sayılacak ve sağ ayağındaki veya sağ bacağındaki engellilik nedeniyle bu şekilde otomatik vitesli araç kullanabilecek olanlar, bu araçları ilk iktisabında istisnadan yararlanabilecektir. Öte yandan, sol alt ekstremitede (ayak veya bacakta) engelliliği olanlar için otomatik vitesin hareket ettirici özel tertibat olarak sayılmaktadır. Buna göre, sağlık raporuna göre sadece sol alt ekstremitede engelliliği bulunan malul ve engellilerin “H” sınıfı sürücü belgesi olması halinde, başkaca özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın otomatik vitesli araçları ilk iktisabında bu istisnadan yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, engellilik derecesi % 90’ın altında olup,sadece sol alt ekstremitede engelliliği bulunan malul ve engellilerde,aracın engelliliğe uygun olarak tadil edildiğine dair teknik belge yerine aracın otomatik vitesli olduğuna dair “uygunluk belgesi” nin aslı veya noter onaylı örneği aranmaktadır.
87.03 (motor silindir hacmi 1600 cm³’ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, Kanunda belirtilen malûl ve engelliler tarafından ilk alımından sonra deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında, bu G.T.İ.P.numaralarında yer alan malları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından yeni bir aracın ilk alımı ÖTV’den istisna edilmiştir. Bu şekilde istisnadan yararlanmak isteyen malûl ve engellilerin istisnadan yararlanarak ilk alımını yaptığı araçla ilgili olarak bu aracın deprem, heyelan,sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale geldiğini ispat eden ekspertiz raporu ile “hurdaya çıkarılmıştır” damgası vurularak kayıt konulan tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneğini de sunmaları şartıyla, durumlarına göre gerekli işlem yapılarak, ilk alımını yapacakları yeni araçlar için ÖTV istisnası uygulanacaktır.
İstisnadan yararlanarak adlarına bir taşıt aracı tescil edilenlerin, tescil tarihinden itibaren 5 yıl süresince ÖTV ödemeden taşıt aracı satın almaları veya ithal etmeleri mümkün değildir. İstisna uygulanarak iktisap edilen araç için ÖTV ödenmesi durumunda dahi, 5 yıllık süre dolmadığı sürece yeniden istisnadan yararlanarak araç iktisap edilmesi mümkün değildir. ÖTV Kanununun 15/2 maddesi uyarınca, motorlu taşıtlardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk alımında ÖTV istisnasından yararlananların,bu taşıtı istisnadan yararlanmayan bir kişi veya kuruma devretmesi halinde; bu devir dolayısıyla adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, ilk alımdaki matrah üzerinden, kayıt ve tescil tarihindeki ÖTV oranına göre, bu tarihte hesaplanan ve tahakkuku yapılacak olan ÖTV tahsil edilecektir. İstisnadan yararlananlar tarafından bu istisnadan yararlanılarak edindikleri kayıt ve tescile tabi malları 5 yıldan fazla kullanarak elden çıkarmaları durumunda bu hüküm uygulanmaz. Buna göre malul ve engellilerce ilk alımında istisna uygulanan motorlu taşıtların, istisnadan yararlanmayan kişi veya kurumlarca malul ve engellilerden alınmasında, alıcılar tarafından (2A) numaralı ÖTV beyannamesi düzenlenerek, bu işlemin yapıldığı yerde tek Vergi Dairesi varsa bu Vergi Dairesine, birden fazla Vergi Dairesi varsa Motorlu Taşıtlar Vergisi ile görevli Vergi Dairesine verilecek ve vergi ödenecektir. Beyannamede matrah olarak, aracın istisnadan yararlanılarak ilk alındığı tarihteki matrah, oran olarak ise aracın malul veya engelliden alınması tarihinde geçerli olan oran yazılarak vergi hesaplanacaktır.Ancak, ilk alımında istisna uygulanan söz konusu taşıt araçlarının veraset yoluyla intikallerinde bu hüküm uygulanmayacak ve ÖTV’nin sonradan tahsili yoluna gidilmeyecektir. Bu taşıt araçlarının veraset yoluyla ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal etmesi ve murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıllık sürenin bitimine kadar varisler adına kayıt ve tescilli kalmak koşuluyla üçüncü kişilere satışında da ÖTV uygulanmayacaktır. ÖTV ödenmeden malul veya engelli tarafından yukarıda belirtilen esaslara göre satın alınan aracın 5 yıl içerisinde çalınması halinde, ilk iktisap tarihinden itibaren 5 yıl geçmedikçe yeni bir aracın istisna hükmünden yararlandırılması mümkün bulunmamaktadır.
