Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
23.03.2016 tarihinde, 1/694 esas numarası ile TBMM Başkanlığına sunulan “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ile, hükumet seçim döneminde vadettiği ve hükumet programına alınarak, 2016 Yılı Eylem Planında yer verilen bazı konuların hayata geçirilmesi için gerekli düzenlemeleri ihtiva eden 25 maddeden oluşan torba yasayı meclise getirdi. Bu hafta muhtemelen yasallaşacak torba yasada yok yok gibi. Yasanın önemli maddelerini bu yazımda açıklayıcı şekilde bulabilirsiniz.
Yaşlı aylığından % 70 ve üzeri engelli aylığına geçişlere ilişkin olarak yapılan muhtaçlık hesaplamasında, tüm engelli aylıklarında geçerli olan hane içerisinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı dikkate alınacak. Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek kadar engelli olduklarını sağlık kurulu raporuyla kanıtlayanlara aylık bağlanacaktır.
Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bu kanun ve bu kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir. Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu Kanun ve genel şartlarda düzenlenmeyen hususlar hakkında 11.1.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanacak. Bu madde ile uygulamada zorunlu sorumluluk sigortasının açıklanan içeriğinde görülen tereddütlerin izalesi amacıyla teminat kapsamı dışında kalan haller açıklığa kavuşturulmaktadır Kara yolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortasında dikkate alınan belgeler anılan sigorta kapsamındaki tazminatların gerektirdiği değerlendirme sürecine ve içeriğine göre çeşitlilik arz etmektedir. Mevcut hükümde çok sınırlı olarak yer alan belge düzeninin değişen şartlara uyumlaştırılması için düzenleme yapılmıştır.
Uygulamada zorunlu sorumluluk sigortasının açıklanan içeriğinde görülen tereddütlerin izalesi amacıyla teminat kapsamı dışında kalan haller açıklığa kavuşturulmaktadır. Buna göre; “Hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri, ilgililerin, sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri, bu kanun çerçevesinde hazırlanan zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları ve ekleri ile tanımlanan teminat içeriği dışında kalan talepler” zorunlu mali sorumluluk sigortası dışında kalacak.
Sigortacılar, hak sahibinin zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeleri, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren, 8 iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödeyecektir.
Tasarıyla, “Kanal İstanbul Projesi” için yasal düzenleme getiriliyor. İlgili kanunda “su yolu” tanımı yapılarak, su yollarına kanuni statü kazandırılıyor. Su yoluna isabet eden hazine ve özel idareye ait arazi ve arsaların, kamu gereksinimi ve kamu yararı nedeniyle ilgili belediye ve özel idareler tarafından satılamaması ve başka bir maksat için kullanılamaması amaçlanmaktadır. Yapılacak su yolları, düzenleme ortaklık payından karşılanacak. İmar planı kararıyla yapay olarak oluşturulan ve deniz araçlarıyla ulaşımın sağlandığı su geçidi, su yolu olarak tanımlanıyor.
Kentsel dönüşüm ve yenileme uygulamaları neticesinde imar mevzuatına aykırı olan yapıların dönüşümünün gerçekleştirileceği gözetildiğinde, kentsel dönüşümün teşvik edilmesi amacıyla, dönüşüm ve yenileme uygulamalarına muvafakat verilmesi kaydıyla, yapı ruhsatiyesi veya yapı kullanma izni bulunmayan yapılara, geçici olarak elektrik, su ve doğal gaz bağlantısı yapılması öngörülmüştür. Geçici abonelik süresi beş yılı geçemeyecek. Ancak dönüşüm ve yenileme uygulamalarının uzaması halinde, beş yılı geçmemek üzere, uygulama süresince geçici abonelik uygulaması devam edecek. Bu hüküm, 1 Kasım 2015 tarihinden önce yapılan yapılarda uygulanacak.
Tasarıya göre; Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasında olması kaydıyla, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu tarafından belirlenen nakdi düzenli sosyal yardım alanların özel sektörde işe girmeleri halinde, sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işe başladığı tarihten itibaren bir yıl süreyle Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca karşılanacak. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca karşılanan prim tutarları, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacak. Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler, bir yıl süreyle bu destekten yararlanamayacak. Destekten yersiz olarak faydalanılacağının tespiti halinde, yararlanılan teşvik tutarı gecikme cezası ve zammıyla birlikte işverenden tahsil edilecek. Bu madde kapsamına giren sosyal yardımlar ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ile Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınarak, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca belirlenecektir.
Gençlerin, 25 yaşını doldurdukları güne kadar olan genel sağlık sigortası primlerinin tahsilinden vazgeçiliyor. Bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar söz konusu süreler için ödenmiş olan primler iade ve mahsup edilmeyecektir.
Halen Avrupa Birliğinde yerleşik finansal kuruluşların ve hatta bunların Türkiye’de yerleşik iştirak ve bağlı ortaklıklarının, Türkiye’de kurulmuş merkezi takas kuruluşları ile engellenmeden işlem yapabilmeleri, Türkiye’deki merkezi karşı taraf mevzuatı ve uygulamalarının ESMA tarafından tanınması şartına bağlıdır. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 78. maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik ile organize para piyasasının, 6362 sayılı Kanun’un merkezi karşı taraflara getirdiği düzenlemelere tabi kılınarak hukuki altyapıya kavuşturulması amaçlanmıştır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında yapılan düzenleme ile ülkemiz açısından oldukça yeni olan “merkezi karşı taraf’ (central counterparty, CCP) hizmetleri uygulamasına ilişkin hukuki tereddütlerin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Merkezi karşı taraf hizmeti ile ilgili takas kuruluşu tarafından alman teminatların mülkiyetinin takas kuruluşuna geçeceği hükme bağlanarak, söz konusu teminatların temerrüt yönetiminde kullanılmasında mülkiyetin naklinden kaynaklı doğabilecek tartışmaların engellenmesi amaçlanmıştır. Aksi kanunda öngörülmedikçe, mülkiyeti takas kuruluşuna geçen teminatlara 6362 sayılı Kanunun 47. maddesinin ikinci fıkrası ile dördüncü fıkrasının (a) bendinin ve beşinci fıkrasının uygulanacağı ifade edilerek, söz konusu teminatların kullanılmasında uyulması gereken yöntem belirlenmiştir.
Sendika ve konfederasyonların ilgili mevzuatına göre belirlenen, şehit yakınları ve gazilere ayni ve nakdi yardımda bulunabilmesi imkanı getiriliyor Kapsam dahilindekilere yapılan tüm yardımlar dikkate alınarak, yardımların dengeli dağılmasını teminen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile koordineli yapılması öngörülmüştür.
4857 sayılı İş Kanununun 56. maddesi değiştiriliyor. Madde ile yıllık iznin bir bölümünün 6 günden az olmamak üzere, kalan kısmının tarafların anlaşması halinde beşe bölüne bilmesine imkan getiriliyor.
Kayıt dışılıkla mücadelede denetimlerin daha nitelikli hale getirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması ve denetim kapasitesinin artırılması amacıyla, SGK‘da görev yapan denetmen sayısı 5000’e çıkarılacaktır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için sosyal güvenlik denetmen ve yardımcısı kadrosuna 2.610 adet sosyal güvenlik denetmeni ve sosyal güvenlik denetmen yardımcısı kadrosu açıldı.
Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılmaya teşebbüs edilen işlemlerin, işleme konu mal varlığının aklama veya terörün finansmanı suçu ile ilişkili olduğuna dair şüphe bulunması halinde, yetkili makamlara intikal ettirmek üzere 7 iş günü süreyle askıya almaya veya bu işlemlerin aynı süreyle gerçekleşmesine izin vermemeye Bakan yetkilidir. Bu yetkinin yabancı bir mali istihbarat biriminin gerekçeli talebi üzerine kullanılması da öngörülmüştür.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı tarafından, üzerinde konaklama amaçlı turizm tesisleri yapılmak üzere, adlarına kamu arazisi tahsis edilen belgeli yatırımcılar ve işletmecilerden; 1.1.2016 tarihi ile 31.12.2016 tarihi arasındaki dönemde tahsil edilmesi gereken kira, kesin tahsis, irtifak hakkı, kullanma izni bedelleri ve hasılat payları ile ecri misillerin ödemesinin bir yıl süreyle ertelenebilecektir.
Terörizmin finansmanı suçuyla mücadelenin daha etkili yürütülebilmesi için; ihtiyaç haline gelen şirket yönetimine kayyum tayini, iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi ve teknik araçlarla izleme tedbirlerinin uygulanabilmesi imkanı getiriliyor.
