Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Son zamanlarda vergi incelemesine giren birçok firmanın karşılaştığı şeylerden biri sanırım bilmeden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılmasıdır. Bu durum firmalar açısından hem ceza gerektirirken bazı hallerde firmaların özel esasa tabi firma işlemi görmesine de sebep olabilir.
Vergi incelemesi yapan müfettişin, belgenin bilerek veya bilmeden kullanıldığı yolundaki kanaati firmanızın alacağı cezayı ciddi oranda etkilediğinden mutlaka satın alımlarımızda uyulması gereken bazı temel kurallara uymayı temel alışkanlık haline getirmemiz gerekir.
İncelemelerde işlemlerin gerçekliğini ispatı gerekir. Bunun için; Yapılan inceleme sırasında sahte veya yanıltıcı olduğu yönünde bulgular bulunan bir belgenin gerçek bir işleme dayandığı ve dayandığı işlemi mahiyet ve miktar itibarıyla doğru olarak yansıttığı, ödeme veya nakliyeye ilişkin belgelerle iddia ve ispat olunabilir.
Vergi Usul Kanunu’muzun 359. maddesi ile kasıt unsuru taşıyan ve aynı zamanda nitelikli fiiller kaçakçılık suçu olarak belirlenmiş ve Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge (SMİYB) düzenlenmesi veya bunların kullanılması da kaçakçılık suçları arasında sayılmıştır. Bununla birlikte, 306 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile yapılan incelemelerde söz konusu belgeleri bilmeden kullandığı sonucuna varılan mükellefler adına vergi suçu raporları düzenlenmemesi ve haklarında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmaması açıklanmıştır. Öte yandan, 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde haklarında SMİYB kullanma raporu bulunanlar ile haklarında SMİYB kullandığı konusunda tespit bulunanlar özel esaslara alınacak mükellefler arasında sayılmıştır.
Tebliğlerde yapılan araştırmada bu belgeleri bilmeden kullandığı sonucuna varılan mükellefler adına vergi suçu raporu düzenlenmeyeceği ve haklarında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmayacağı belirtilmiştir. Ancak, bu belgeleri kullanmak suretiyle vergi zıyaına sebebiyet verilmiş olması halinde bu mükellefler adına bir kat vergi zıyaı cezası kesileceği de açıkça belirtilmiştir.
Yapılan incelemeler sonucu sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgelerin bilerek, isteyerek kullanıldığı sonucuna varılan mükellefler için vergi suçu raporları düzenlenmesi, haklarında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurularında bulunulması ve bu belgelerin kullanılması sonucu vergi zıyaına da sebebiyet verilmiş olması halinde üç kat vergi zıyaı cezası kesileceği de açıkça belirtilmiştir.
Haklarında SMİYB kullanma raporu bulunanlar ile haklarında SMİYB kullandığı konusunda tespit bulunanlar KDV Genel Uygulama Tebliğlerinde özel esaslara alınacak mükellefler arasında sayılmıştır. Ancak Haklarında SMİYB kullanma raporu bulunanların sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanımına dayalı KDV indirimlerinin vergi inceleme raporu ile veya mükellefin düzeltme beyanları ile indirilecek KDV tutarlarından düşülmesi durumunda mükellefler özel esaslara tabi tutulmayacaktır. Bu düzenlemeler uyarınca, bilerek ya da bilmeden ayrımı yapılmadan SMİYB kullanımı konusunda haklarında rapor düzenlenen veya olumsuz tespit bulunan mükellefler hakkında söz konusu belgede yazılı KDV tutarında tarhiyat yapılması veya bu tutar indirim hesaplarından çıkarılmak suretiyle beyanların düzeltilmesi özel esaslar kapsamına alınmayı önleyecektir.
KDV Uygulama Genel Tebliğlerinde düzenledikleri veya kullandıkları belgelerin sahteliğine veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olduğuna ilişkin inceleme veya idari araştırma aşamasında mükellefe, söz konusu belgelerin gerçekliğine yönelik deliller ileri sürme imkanı verilir. Aynı şekilde kendileri hakkında olumsuz rapor veya olumsuz tespit bulunmamakla birlikte mal veya hizmet satın aldıkları mükellefler hakkında olumsuz rapor veya olumsuz tespit bulunan mükelleflere de bu imkan sağlanır. Söz konusu karşı deliller inceleme veya araştırmaya konu iş, işlem ve belgelerle ilgili olmalı ve bir yazı ile idari makama ibraz edilmelidir. Belgenin gerçekliğini ve doğruluğunu ispatta zorlanmamak ve cezalara muhatap olmamak için mutlaka her satın alımınızda yukarıda Satın alımlarımızda nelere dikkat etmeliyiz? bölümünde kısaca belirttiğim hususlara dikkat etmelisiniz. İspatlayıcı ödeme araçlarını kullanmak mal ve hizmetin alındığını gösterir irsaliye, naklîye gibi ispat araçlarını muhafaza etmeniz firmanızın muhtemel vergi incelemelerinde korunmasını sağlayacaktır.
