BES, yani Bireysel Emeklilik Sistemi‘nde kapsamlı değişiklikler ve doğrudan devlet katkısı sistemini getiren “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak kanunlaşmıştı. Kanun, başta devlet katkısı uygulaması olmak üzere, mevcut Bireysel Emeklilik Sistemi’nde önemli değişiklikler getirdi. Bu değişikliklere yeni bir kalem daha eklendi.
Hazine Müsteşarlığının 1 Nisan 2015 tarihli 29313 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Yıllık Gelir Sigortaları Yönetmeliği 1 Ekim’den itibaren yürürlüğe girecek.
Yönetmeliğin Amacı;
Hayat grubu sigortalarında faaliyet gösteren, Türkiye’de kurulu sigorta ve emeklilik şirketleri ile yabancı sigorta şirketlerinin; Türkiye’deki kişilerin bireysel emeklilik sisteminden ve diğer kaynaklardan sağladığı birikimleri karşılığında ömür boyu veya belirli bir süre için düzenli irat ödemesi yapmayı öngören yıllık gelir sigortalarına ilişkin faaliyetlerin düzenlenmesine yönelik usul ve esasların belirlenmesidir.
Bu Sistemle Ne Yapılmak İsteniyor?
Yıllık gelir sigortası sözleşmesi akdetmek isteyen sigorta şirketleri Hazine Müsteşarlığın’dan yazılı olarak izin alarak, yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapabilecektir.
Ülkemizde emeklilik sistemi şu aşamada tasarruf modeli olmaktan ileri gidememektedir. BES modeli iyi bir model olmasına rağmen, tasarruf artırılıyor, ancak mevcut durumda alternatif emeklilik planı sunmuyor. Bu son değişiklikle BES emeklilik modeli sunabilecek hale getirildi. BES şirketleri mevcut uygulamada da 56 yaşını doldurmuş müşterilerine; isterlerse o güne kadar biriktirdikleri paraları topluca ödeme veya emekli aylığı bağlama seçeneği sunabiliyor. Ancak, kuralları şirketler belirliyor. 1 Ekim’den sonra ise; Hazine Müsteşarlığı’nın belirlediği kurallara göre ömür boyu, ya da belli süreyle emekli aylığı bağlanabilecektir.
Yeni Sistemde Neler Farklı Sunuluyor?
- 56 yaş ve üzeri kişilere Türk lirası cinsinden tek prim karşılığında, ömür boyu irat ödeyen, yani tasarruf sahibi açısından aylık olarak nitelendirilebilecek ürünler sunulacaktır.
- Ödemeler hemen başlayabilecek veya en fazla 5 yıl ertelenebilecektir.
- Aylık tutarı; başlangıçta ölüm düzeyi tablosu, teknik faiz oranı ve ürünün diğer özelliklerine göre hesaplanacak ve her takvim yılı başında en az TÜFE oranında arttırılacaktır.
- Aylık ödeme süresince veya ödemelerin belirli bir süre ertelendiği ürünlerde erteleme dönemi içerisinde, sigortalının vefatı halinde lehtara vefat tazminatının ödeneceği, ya da süreli veya ömür boyu aylık bağlanacağı ürünler sunulacak ve sigorta ettirenin isteğine bağlı olarak söz konusu teminatları içeren sözleşmeler yapılabilecektir.
56 Yaşın Altındaki Kişilere Sunulabilecek Ürünler
- 56 yaşın altındaki kişilere, Türk lirası veya yabancı para birimi cinsinden tek, ya da taksitli prim ödemeleri karşılığında; hemen veya belirli bir süre sonra başlayan, belirli tutarlarda veya TÜFE dahil bir varlık ya da varlık grubuna endeksli olarak ömür boyu veya belirli bir süre için aylık ödeyen, isteğe bağlı ürünler sunulabilecektir.
- Sigortalının vefatı halinde lehtara; vefat tazminatının ödendiği ya da süreli veya ömür boyu aylık bağlanacağı ürünler sunulabilecektir.
- Kar payı dağıtılması taahhüt edilen ürünlerde; kar payı tutarının bir kısmının veya tamamının irata çevrilmesi, cari veya müteakip irat ödemelerine eklenmesi, defaten ödenmesi ve benzeri seçenekler söz konusu olabilecektir.
- Kar payı tutarının bir kısmının veya tamamının irata çevrilmesi durumunda; sigorta süresi ve ürünün diğer özellikleri dikkate alınarak, şirketçe belirlenen oranda teknik faiz kullanılacaktır.
- Başlangıçta tek prim şeklinde ödenen toplu paradan veya taksitli prim ödemelerinden, ya da yapılan aylık ödemelerinden ve sözleşme süresi içinde yapılan ek prim ödemelerinden en fazla yüzde iki kesinti yapılabilecektir.
- Kar payı dağıtılması taahhüt edilen ürünlerde; matematik karşılıkların yatırıma yönlendirilmesinden elde edilen getiri üzerinden yapılan kesinti ise yüzde 10’u geçemeyecektir.
- Sigortadan ayrılma halinde; matematik karşılıklar üzerinden, sigorta sözleşmesinde geçirilen süreye ve şirketçe belirlenecek diğer unsurlara bağlı olarak değişen erken ayrılma kesintileri uygulanabilecektir.
Ülkemizdeki yaşlı nüfusun karşılaştığı problemler ve emekli maaş ücretlerinin durumu, bireysel emeklilik modelinin avantajlarını bir kez daha gözler önüne seriyor. Yapılan yeni düzenlemeler ile hedeflenen bireysel emeklilik modelinin, insanlar için gerçekten bir emeklilik sistemi ve ömür boyu maaş sunan bir model haline gelmesi hedefleniyor.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
