Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 16 Ağustos 2013 tarihli resmi gazetede yayınlanan “Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” ile;
- Gebe, yeni doğum yapmış veya emziren çalışanın iş yerlerindeki sağlık ve güvenliğinin sağlanması ve geliştirilmesini destekleyecek önlemlerin alınması ve
- bu çalışanların hangi dönemlerde ne gibi işlerde çalıştırılmalarının yasak olduğunu,
- çalıştırılabileceği işlerde hangi şart ve usullere uyulacağını,
- emzirme odalarının veya çocuk bakım yurtlarının nasıl kurulacağını ve hangi şartları taşıyacağını belirlenmiştir.
Yönetmeliğin maddeler halinde özeti şöyledir:
Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında, öncelikle çalışanın tabi olduğu ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınır. Kendi özel mevzuatlarında hüküm bulunmaması halinde, çalışanlar açısından bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. 657 sayılı Devlet Memurları çalışanlar için uygulanmasında, “Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılacak Çocuk Bakım Evleri Hakkında Yönetmelik” hükümleri saklıdır.
Gece Çalışması Emziren Çalışanın Çalıştırılması Emziren çalışanların, doğum izninin bitiminde ve işe başlamalarından önce, çalışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir. Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz.
Oda ve Yurtlardan Faydalanacaklar Kayıt ve Çıkış Oda ve yurtlara kabul edilen çocuklar, belirtilen kayıt ve kabul defterine yazılır. Oda ve yurtlardan tamamen ayrılan çocukların, ayrılış nedeni, tarihi, kiminle çıktığı, gözlem kağıdına ve kayıt kabul defterine işlenir. Çocuğun özel dosyası anne veya babasına verilir.
Oda ve yurtların, gereken yerlerine çocukların vücut ısılarının ölçülmesi için termometreler konulur. Buralarda ayrıca iş yerinde görevli hekim tarafından gerekli görülen ilaç ve tıbbi gereçler bulundurulur. Bunlar özel bir dolap içinde ve kolayca kullanılabilecek şekilde saklanır ve düzenli olarak iş yerinde görevli hekim tarafından gözden geçirilerek, bozulmuş veya kullanılmaz duruma gelmiş, yahut tükenmiş bulunanların yerlerine yenileri konulur.
Oda ve yurtlarda çalışacak yönetici, sağlık personeli ve diğer personelin nitelikleri ve görevleri aşağıda belirtilmiştir; Yönetici: Oda ve yurtların amacına uygun olarak, işleyişle ilgili idari konulardaki her türlü işlerden ve oda ve yurtlardaki çocukların sağlık kurallarına uygun bir ortam içinde yaşama, gelişme ve eğitimlerinin sağlanmasından birinci derecede sorumlu olmak üzere, aşağıdaki niteliklerden birine sahip kişilerden biri yönetici olarak görevlendirilir: Eğitim yönetimi, sosyal hizmetler, çocuk gelişimi ve eğitimi, okul öncesi eğitim, psikoloji, çocuk sağlığı veya çocuk gelişimi ve anaokulu alanlarından birinde yükseköğrenim görmüş olmak. Sağlık personeli: Oda ve yurtlar, iş yeri hekiminin tıbbi gözetimi altındadır. Çocukların sağlık durumları düzenli aralıklarla kontrol edilir ve gereği yapılır. İş yeri hekimi ile iş yeri hemşiresi, çocukların periyodik sağlık kontrollerini yapmak, sağlıkla ilgili kayıtlarını tutmak, salgın ve bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli önlemleri almak veya aldırmak, sağlık ve temizlik yönünden gerekli denetimleri yapmakla görevlidir. Oda ve yurtların emzirme odalarında her 10 çocuk için bir kadın çocuk bakıcısı bulundurulur. Çocuk bakıcılarından en az birinin Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü mezunu veya benzeri mesleklerden olması zorunludur. Yurtlarda, her 20 çocuk için bir çocuk bakıcısı ile Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bulundurulur. Oda ve yurtlardaki toplam çocuk ve grup sayısına göre beslenme, temizlik ve diğer hizmetler için yeterli sayıda personel istihdam edilir. Bu personel için en az ilkokul diploması veya okur yazarlık belgesi almış ve sağlıklı olma şartı aranır. Yukarıda belirtilen personel dışında, işverence gerekli görüldüğü takdirde sosyal hizmet uzmanı, beslenme uzmanı ve psikolog, Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü mezunlarıyla müzik, güzel sanatlar ve spor dalında ihtisas sahibi elemanlar görevlendirilebilir. Bunlar kendi alanları ile ilgili çalışma programları çerçevesinde faaliyet gösterirler. Oda ve yurtlarda bulunan çocukların korunmaları amacıyla, buralarda çalıştırılacak tüm personelin işe girişte ve periyodik olarak akıl ve vücut sağlığı ve bulaşıcı hastalıklar yönünden sağlık kontrolü yapılır. Bulaşıcı hastalığı bulunanlar ile çocukların sağlık ve gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek personel çalıştırılmaz.
Oda ve yurtlarda, çocukların ihtiyaçlarına göre gerekli besinler, kahvaltıları ve yemekleri verilir. Yemek listeleri ve tamamlayıcı beslenmenin düzenlenmesinde iş yeri hekiminin görüşleri alınır. Çocuklara ayrıca, günde 250’şer gram dayanıklı veya pastörize, yoksa kaynamış süt veya yoğurt verilir. Çocukların Eğitim ve Geliştirilmeleri Oda ve yurtlarda, çocuklara psiko sosyal gelişimlerini sağlayacak okul öncesi eğitimlerin verilmesi sağlanır.
Oda ve yurtların bina, kuruluş, döşeme, araç, gereç, taşıt, beslenme gibi giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanır. Buralar, ayda en az bir defa işveren veya vekili tarafından denetlenir. İşveren, işveren vekili, iş yeri hekimi veya bu birimlerin yönetim ve gözetiminden sorumlu olanlarca görülen eksiklikler derhal giderilir.
Oda ve yurtlar, birden çok işveren tarafından kurulduğu takdirde, bu işverenler veya işveren vekilleri, ayda en az bir defa toplanarak, bu yerlerin yönetimine dair kararları alırlar ve uygulanmasını sağlarlar.
İşverenler, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde açtıkları oda ve yurtlarla ilgili bilgi ve belgeleri, açılma tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde bir rapor halinde Millî Eğitim Bakanlığı ile bağlı oldukları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne gönderirler. Bu raporda aşağıdaki hususlar belirtilir; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde açtıkları oda ve yurtlarla ilgili bildirim yapmayan işverenler Milli Eğitim Bakanlığı ile bağlı oldukları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirim yapmak zorundadır.
