Elektronik Yoklama
İnternet, web ve kablosuz teknolojiler ile her yerde, her zaman etkileşen sistemlerin yaygın kullanılmaya başlandığı dönemde, e-Devlet uygulamaları çerçevesinde Vergi Dairelerinde ve Denetim Grup Müdürlükleri bünyesinde yürütülen yoklama ve denetim faaliyetinin mobil teknolojilerden yararlanarak yeniden yapılandırılması amaçlanmaktadır. E – yoklama sistemi 6637 sayılı yasa içinde yer alan 6. maddesinde “Yoklama neticeleri, yoklama yerinde bu Kanunun 131. maddesinde yer alan yoklama fişi ile aynı mahiyette olan, elektronik ortamda tanzim olunan “yoklama fişi ile de kayıt altına alınabilir” tanımlaması ile, artık E – yoklama döneminin de başladığını bildirmektedir.
Bu hususda; 20.06.2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “453 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği” ile, elektronik yoklama (E-Yoklama)’ya ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Uygulamaya 01.09.2015 tarihi itibariyle başlanacaktır.
Peki, Bu Sistem Nasıl İşleyecek?
Şu anda kullandığımız İnternet Vergi Dairesi içinde her mükellefin bir hesabı olacak ve tebligatlar bu sistem üzerinden ulaştırılacaktır. Buraya bir tebligat yapıldığında, mükellefin sisteme kayıtlı cep telefonuna ve e – mail adresine de bir bildirim gidecektir. Mükellefler böylece, sistem üzerinden kendilerine bir tebligat geldiğinden haberdar olacaktır. Mükellefler, tebligata baktığı zaman GİB’in bundan otomatik haberi olacak ve böylece tebligatın kişiye iletildiğinden emin olunacaktır. Ayrıca, mükellef buraya baksın veya bakmasın, belirli bir gün sonra tebligat yapılmış sayılacaktır.
E – Tebligat uygulaması ile gönderimlerde her aşama kayıt altına alınacağından, bu sayede GİB ve mükellef açısından ispat yükümlülüğü de kolaylaşacaktır.
Tebliğde e -yoklama nasıl açıklanmış;
- Elektronik Yoklama Sistemi (EYS) ile yoklama talebinin oluşturulması, oluşturulan talebin yoklamaya yetkililere iletilmesi, yoklama fişinin oluşturulması, kayıt altına alınması ve onaylanması ile yoklama fişinin ilgilisine iletilmesi işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirilecektir.
- Yoklama fişlerinin elektronik ortamda oluşturularak kayıt altına alınması, bunların elektronik imza araçları ile onaylanması ya da formun ıslak olarak imzalanması, bu şekilde hazırlanacak olan bilgi ve belgelerin internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında ilgili kişilere gönderilmesi esas olmakla birlikte, yoklama faaliyetinin herhangi bir nedenle elektronik ortamda yürütülememesi halinde söz konusu işlemler genel hükümler doğrultusunda yerine getirilecektir. Bu durumda; yoklama fişi kağıt ortamında üç örnek olarak düzenlenir ve nezdinde yoklama yapılana veya yetkilisine imzalatılır. Nezdinde yoklama yapılan veya yetkilisi bulunmaz veya imzadan imtina ederse durum fişe 2 yazılır. Yoklama fişlerinin birinci örneği nezdinde yoklama yapılana veya yetkilisine bırakılır. Şayet bunlar bulunmazsa ilgilisine 7 gün içerisinde gönderilir.
- E-yoklama fişleri, yoklamaya yetkililer tarafından yoklama faaliyetinin amaç ve içeriğine göre belirlenmiş iş kuralları çerçevesinde, mobil cihazlar aracılığıyla elektronik ortamda oluşturulur.
- Yoklama sırasında tespit edilen hususlar, nezdinde yoklama yapılana veya yetkilisine mobil cihaz ekranında ön izleme yaptırılmak suretiyle okutulur ve doğruluğu noktasında karşılıklı olarak mutabık kalınması halinde;
- Nezdinde yoklama yapılanın elektronik imza aracı bulunması durumunda; nezdinde yoklama yapılan kişi veya yetkilisi tarafından elektronik imza aracı kullanılarak e-yoklama fişi imzalanır,
- Nezdinde yoklama yapılanın elektronik imza aracı bulunmaması durumunda; yoklamaya ilişkin özet bilgilerle benzersiz kodun üzerine yazıldığı e-yoklama imza formu, tarih yazılmak suretiyle yoklamaya yetkililer ve nezdinde yoklama yapılan kişi veya yetkilisi ile birlikte karşılıklı olarak ıslak imza ile imzalanır.
- Yukarıda belirtildiği şekilde nezdinde yoklama yapılan veya yetkilisi tarafından imzalanan e-yoklama fişi, yoklamaya yetkililer tarafından elektronik ortamda onaylanarak imzalanma süreci tamamlanır.
- Elektronik ortamda yoklama fişinin tanzimi sırasında, nezdinde yoklama yapılan veya yetkilisi bulunmaz veya imzadan imtina ederlerse bu durum mobil cihaz üzerinde ve e – yoklama imza formunda kayıt altına alınır. Bu durumda yoklama fişi yoklamaya yetkili memur tarafından başka bir işleme gerek kalmaksızın tek taraflı olarak onaylanır ve e-yoklama imza formunun bir örneği ilgilisine bırakılır.
- E-yoklama fişi, internet vergi dairesi üzerinde yer alan “Elektronik Yoklama Görüntüleme” menüsünden görüntülenebilir ve çıktısı alınabilir. Aynı şekilde bağlı bulunulan vergi dairesi/mal müdürlüğüne mükellef ya da yetkilisi tarafından başvurulması halinde kağıt ortamında bir örneği verilir. Elektronik ortamda yoklama fişinin tanzimi sırasında nezdinde yoklama yapılana veya yetkilisine ulaşılamazsa, e-yoklama fişinin çıktısı alınarak mükellefin bilinen adresine 7 gün içerisinde gönderilir.
Neden E-Yoklama Sistemi Getiriliyor?
Bildiğimiz gibi, Gelir İdaresi kayıt dışı ekonomi ile mücadeleyi daha etkin kılmak amacıyla birçok proje yürütmektedir. Yürütülen bu projelerin önemli bir ayağı olan “Elektronik Yoklama Sistemini” oluşturmak yolu ile Gelir İdaresi şunları amaçlamaktadır;
- Her türlü veriyi analiz ederek raporlamayı, bu verileri yeni proje ve sistemlerle entegre etmeyi,
- mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunu sağlayarak, vergi kayıp ve kaçağını en aza indirmeyi,
- mükellefin her türlü uyumsuzluk durumlarına hızlı ve etkili bir şekilde müdahaleyi,
- mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunun sağlanmasında etkili bir işlevi olan mükellefe ait istenilen bilgilere her noktadan anlık olarak ulaşılabilmeyi,
- elektronik ön denetim talebinde bulunan kendi iç birimlerine doğrudan bilgi aktarımı sağlamayı,
- elektronik ön denetim ile personelin daha etkin ve verimli hizmet üretimini sağlamayı,
- GPS ile personelin hangi noktada olduğunu görerek veya güzergâhını belirleyerek, denetim ve koordinasyonda etkin olmayı,
- denetim kanıtı niteliğindeki görsel verilerin (resim, video vs.) temini amaçlanmaktadır.
Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
