Sorularla İhbar Tazminatı

Süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin İş Kanununda belirtilen esaslara uyulmadan sona erdirilmesi halinde işi terk eden işçi ya da işçinin işine son veren işveren aynı maddede belirtilen bildirim önellerine (iş akdinin feshedileceğinin belli bir süre önceden bildirilmesi) ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek durumunda kalacaktır. Bu şekilde ödenecek tazminat uygulamada “ihbar tazminatı” olarak adlandırılmaktadır.

4857 Sayılı İş Kanununda İhbar Tazminatı
Madde 17- Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.

Bildirim Süreleri ve İhbar Tazminatı Tutarları

Hizmet Süresi Bildirim Süresi İhbar Tazminatı Tutarı

• 6 aydan az olan çalışma dönemi için: 2 hafta 2 Haftalık Ücret
• 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma dönemi için: 4 hafta 4 Haftalık Ücret
• 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için: 6 hafta 6 Haftalık Ücret
• 3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için: 8 hafta 8 haftalık Ücret

İşverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi 4857 sayılı iş Kanunun 18, 19, 20 ve 21. maddesi hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz. 18. maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21. maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.

Bu maddeye göre ödenecek tazminatlar ile bildirim sürelerine ait peşin ödenecek ücretin hesabında 32. maddenin birinci fıkrasında yazılan ücrete ek olarak işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleşme ve Kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur.

İş kanunun 109 maddesi “Bu Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazılı olarak ve imza karşılığında yapılması gerekir. Bildirim yapılan kişi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayılı Kanun kapsamına giren tebligat anılan Kanun hükümlerine göre yapılır” tanımlaması ile işi bırakma veya işten uzaklaştırmanın yazılı olmasını da hüküm altına almıştır.

* Hiç dikkat ettiniz mi? İş Kanunumuzda ihbar süreleri haftalıktır.
İhbar tazminatı hesabında haftalar toplanıp ay hesabı yapılmaz. Bir hafta 7 gün olarak kabul edilir (Sayıştay 3. Daire 1969/273 Sayılı Karar).

İhbar Tazminatı ile İlgili Önemli Hususlar:

• Fesih bildiriminin karşı tarafa ulaşması yeterli olup, onun kabulüne bağlı değildir. Ancak karşı tarafın hukuki durumunu etkilediği için açık ve seçik olmalıdır.
• Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalıdır.
• İhbar öneli bütünlük arz eder. Bu nedenle ihbar önelleri bölünmek sureti ile uygulanamaz.
• İşveren ihbar öneli verdiği işçinin önelinin sonunu beklemeden veya iş araması için izin vermeden sözleşmeyi sona erdirmesi durumunda tüm ihbar öneli kadar ihbar tazminatı ödeyecektir. Aynı şekilde işçinin işverene ihbar öneli vermeden ya da önelinin sonunu beklemeden iş akdini feshetmesi durumunda işçi tüm süre için ihbar tazminatı ödeyecektir.
• Fesih bildirimi önelli olsun ya da olmasın karşı yana varmakla sonuç doğurduğundan bundan dönülemez. Ancak fesih beyanı karşı tarafa varmadan ve karşı tarafça öğrenilmeden önce geri alınmış ise geri alınabilir ve fesih sonuç doğurmaz.
• İşçi işverenden izin almadan veya işverenin tayin ettiği saatler dışında iş aramaya çıkar veya işverene haber vermeden iş arama iznini toplu olarak kullanmaya kalkarsa, işveren devamsızlık nedeni ile iş akdini İ.K.25/II gereğince haklı nenle derhal feshedebilir.
• İşveren işçiye yeni iş arama izni vermezse, işçi haklı nedenle 24/II-f gereğince iş akdini haklı nedenle derhal feshedebilir.

SORU: İşten ayrılan işçilerimize ihbar ve kıdem tazminatlarını öderken vergi ve sigorta primi kesintilerinde tereddütlerimiz oluyor. Bir yanlışlığa meydan vermemek için bu kesintilerin neler olduğunu öğrenebilir miyiz?

CEVAP: İşveren tarafından haklı bir nedene dayanarak iş sözleşmesinin sona erdirilmesi halinde, işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeyeceği gibi, haklı nedenlerle de olsa iş akdinin işçi tarafından sona erdirilmesi halinde de işverenden ihbar tazminatı talep edilemez. Ancak, belirsiz süreli iş sözleşmesinin haklı bir neden olmadan işveren tarafından sona erdirilmesi halinde, durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İhbar süresinin sonunda, iş aktine son verilecekse bu durumda işçiye yapılan ödemeler ücret niteliğinde olduğu için bütün kesintiler yapılır.

İşverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini feshetmesi halinde işçiye yapılan bu ödeme ihbar tazminatıdır. Bu tür ödemede ücretin dışındaki devamlılık arz eden tüm hak ve menfaatler de son brüt ücrete ilave edilir. Bulunan bir günlük brüt ücret ihbar süresi ile çarpılarak işçiye ödenecek toplam ihbar tazminatı bulunur. Bu ödeme vergi mevzuatına göre ücret niteliğinde olduğu için Gelir Vergisi Kanununun ilgili maddeleri gereğince gelir vergisi ve damga vergisi kesintisine tabidir.

İhbar tazminatı 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 77. maddesi gereğince sigorta primine ve işsizlik sigortası primine tabi değildir.

1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinde gösterilen fesih hallerinde işçiye ödenecek olan kıdem tazminatının hesabında ise son brüt ücret esas alınır ve bu ücrete işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün olan devamlılık, arz eden ödemeler de dahil edilir. Bu şekilde hesaplanan miktarın bir aylık tutarı, ödemenin yapıldığı dönemdeki kıdem tazminatı tavanını geçemez. Bu ödeme, Gelir Vergisi Kanununun 25/7. maddesi gereğince vergiden muaf olduğu gibi, Sosyal Sigortalar Kanununun 77. maddesi gereğince sigorta primine, dolayısıyla da işsizlik sigortası primine de tabi değildir. Kıdem tazminatı tavanını geçmemek üzere işçiye veya kanuni mirasçılarına ödenecek bu ödemeden sadece Binde 7.59 damga vergisi kesilerek, kalan miktar hak sahiplerine ödenir.

SORU: İhbar Tazminatı isteyebilme Koşulları nelerdir?

CEVAP:

1. İhbar tazminatı isteyebilmek için, taraflar arasında bulunan hizmet sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekir. Belirli süreli hizmet sözleşmelerinin sona ermesinde ihbar tazminatı söz konusu olmaz.
2. Hizmet akdi konusu işlerin sürekli işlerden olması şarttır. Hizmet akti sürekli bir iş için yapılmış olmalıdır. Niteliği bakımından 30 iş gününden fazla süren işler sürekli iştir.(İ.K.md.10)
3. Hizmet Akdi, bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmiş olmalıdır. Usulsüz feshe maruz kalan taraf diğer taraftan ihbar tazminatı talep edecektir. Bu nedenle sözleşmeyi kendi bozan taraf diğer taraftan ihbar tazminatı talep edemeyecektir.

SORU: Çalışana ihbar süresince iş arama izni verilir mi?

CEVAP: 2 – 4 – 6 – 8 haftalık ihbar süreleri içerisinde işveren, çalışana yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. Bu iznin süresi günde 2 saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. İşveren, yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, çalıştırdığı sürenin ücretini % 100 zamlı öder

SORU: İşçinin ihbar tazminatına hak kazanmasının esasları nelerdir?

CEVAP:4857 sayılı İş kanunu 17. madde uyarınca iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa yazılı olarak bildirilmesi esastır. Bu bildirimler iş kanununun yukarıda belirttiğimiz 17. maddesindeki bildirim süreleri olmak zorundadır.
İş sözleşmesini performansa, işçinin davranışlarına, işin, işletmenin veya iş yerinin gereklerine dayalı olarak fesih etmek isteyen işveren, feshi yazılı olarak ve bu sürelere bağlı kalarak işçiye iletmekle yükümlüdür. İş sözleşmesini bildirim süresi, vermeksizin fesih eden işveren, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak ödemekle yükümlüdür.
Öte yandan; iş sözleşmelerinin işçi tarafından feshi, işveren tarafından deneme süresi içinde veya 4857/25 ile belirlenen esaslar çerçevesinde feshi halinde işçiye herhangi bir ihbar tazminatı ödenmeyecektir. İş sözleşmesinin, işçi tarafından haklı nedenle fesih esasları dışında bir nedenle feshi halinde aynı bildirim süreleri işçi içinde geçerli olup, buna aykırı iş sözleşmesi fesihlerinde işverenin ihbar tazminatı talebi hakkı da vardır.

SORU: İşten kendi isteğiyle ayrılan işçi, ihbar tazminatı alabilir mi?

CEVAP: İş sözleşmelerinin feshinden önce, bildirim süresine bağlı kalınarak diğer tarafa yazılı bildirimde bulunulması esastır. İşten ayrılmak (istifa) isteyen işçi, sağlık nedenleri, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işin durması benzeri nedenler dışındaki işten ayrılmalarda işverenine bildirim süresini dikkate alarak yazılı bildirimde bulunmakla yükümlüdür. İşçinin kendi isteğiyle işten (istifa) ayrılması durumunda, ayrılmanın nedeni önem taşımaksızın herhangi bir ihbar tazminatı hakkı oluşmamakta, böylesi bir talepte bulunamamaktadır. İşten ayrılmanın yukarıda sayılan nedenler dışında bir gerekçeye dayanması ve işçinin bildirim süresine uymaksızın işi bırakması halinde, işverenin talep etmesine bağlı olarak işi bildirim süresine uymadan bırakan işçi ihbar tazminatı ödemek durumunda kalacaktır.

SORU: İşçinin, hangi miktardaki devamsızlığı halinde iş akdi tazminatsız ve ihbarsız fesih edilebilir?

CEVAP: İşçinin, işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 gün veya 1 ay içinde 2 defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut 1 ayda 3 iş gününü işe devam etmemesi halinde hizmet akdi tazminatsız ve ihbarsız feshedilebilir. Buradaki 1 aylık süre takvim ayı değil, işçinin ilk devamsızlık ettiği tarihten itibaren 30 günü kapsayan süredir.

SORU: Belirsiz süreli hizmet akitlerinde, deneme süresi içinde hizmet akdi fesih edildiği zaman ihbar önelleri uygulanır mı?

CEVAP: Deneme süresi içinde ihbar öneli uygulanmaz.

SORU: 2 yıl 6 ay 11 Gün çalışan 2.200 TL Bürüt maaş alan biri işten çıkarıldığında ne kadar İhbar tazminatı ödenir ?

CEVAP: