Yabancıların İkamet İzinlerine İlişkin Diğer Hükümler

Tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idari gözetim altında geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancıların, buralarda geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlali sayılmaz. Bu kişilerin varsa ikamet izinleri iptal edilebilir. Bunlardan, yabancı kimlik numarası bulunmayanlara, ikamet izni şartı aranmadan yabancı kimlik numarası verilebilir.

Konsolosluklardan ikamet ve çalışma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, giriş tarihinden itibaren en geç 20 iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar.

Çalışma İzninin İkamet İzni Sayılması

Geçerli çalışma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 10. maddesine istinaden verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayılır. Çalışma izni ya da Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi verilen yabancılardan, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa göre çalışma izni süresi kadar ikamet izni harcı tahsil edilir.

İkamet İzni Çeşitleri

İkamet izni çeşitleri şunlardır:

• Kısa dönem ikamet izni
• Aile ikamet izni
• Öğrenci ikamet izni
• Uzun dönem ikamet izni
• İnsani ikamet izni
• İnsan ticareti mağduru ikamet izni

Kısa Dönem İkamet İzni

Aşağıda belirtilen yabancılara, kısa dönem ikamet izni verilebilir:

• Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler,
• Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar,
• Ticari bağlantı veya iş kuracaklar,
• Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar,
• Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler,
• Turizm amaçlı kalacaklar,
• Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler,
• Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler,
• Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler,
• Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar,
• Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar,
• Türkiye’de yüksek öğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren 6 ay içinde müracaat edenler:
  • Kısa dönem ikamet izni, her defasında en fazla birer yıllık sürelerle verilir.
  • Birinci fıkranın (h) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri en fazla 2 defa verilebilir.
  • Birinci fıkranın (i) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli verilebilir.

Aile İkamet İzni

Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28. maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin:

1. Yabancı eşine,
2. Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
3. Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna,

her defasında 2 yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.

• Vatandaşı olduğu ülkenin hukukuna göre birden fazla eş ile evlilik halinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diğer eşlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir.
• Çocukların aile ikamet izninde, Türkiye dışında varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati aranır.
• Aile ikamet izinleri, 18 yaşına kadar, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve orta öğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlar.
• En az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan 18 yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri halinde bu izinlerini kısa dönem ikamet iznine dönüştürebilir.
• Boşanma halinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az 3 yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancı eşin, aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olduğu ilgili mahkeme kararıyla sabit ise, 3 yıllık süre şartı aranmaz.
• Destekleyicinin ölümü halinde, bu kişiye bağlı aile ikamet izniyle kalanlara, süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izni verilebilir.

Öğrenci İkamet İzni

Türkiye’de bir yüksek öğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öğrenimi görecek yabancılara öğrenci ikamet izni verilir.

• Bakımı ve masrafları gerçek veya tüzel kişi tarafından üstlenilen ilk ve orta derecede öğrenim görecek yabancılara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öğrenimleri süresince birer yıllık sürelerle öğrenci ikamet izni verilebilir ve uzatılabilir.
• Öğrenci ikamet izni, öğrencinin anne ve babası ile diğer yakınlarına, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak sağlamaz.
• Öğrenim süresi 1 yıldan kısa ise öğrenci ikamet izni süresi öğrenim süresini aşamaz.

 Öğrencilerin Çalışma Hakkı

Türkiye’de öğrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler. Ancak, ön lisans ve lisans öğrencileri için çalışma hakkı, ilk yıldan sonra başlar ve haftada 24 saatten fazla olamaz.

Ön lisans ve lisans öğrencilerinin çalışma hakkına ilişkin usul ve esaslar, Göç Politikaları Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde Bakanlık ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından müştereken düzenlenir.

Uzun Dönem İkamet İzni

Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Göç Politikaları Kurulunun belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni verilir.

Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara, uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmaz.

İnsani İkamet İzni

Aşağıda belirtilen hallerde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan, Bakanlığın onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla, valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir:

• Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda,
• Haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı halde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde,
• Yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında,
• Yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda,
• Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince,
• Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında

İnsani ikamet izni alan yabancılar, iznin veriliş tarihinden itibaren en geç 20 iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadır.

İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni

İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle iş birliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri amacıyla valiliklerce 30 gün süreli ikamet izni verilir. Bu ikamet izinlerinde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmaz.