Basın İş Kanununda Çalışma Karşılığı Olmayan Ücretler

Basın İş Kanununda, İş Kanunundan farklı olarak belli durumlarda, çalışılmadan ücrete hak kazanılması mümkündür. İşçinin işe devamı kesilmesine rağmen, devamsızlığın meşru kabul edildiği bu hallere “iş sözleşmesinin yasa gereği askıda olduğu durumlar” demek mümkündür.

Basın İş Kanununa göre çalışma karşılığı olmadığı halde ücrete hak kazanılan durumlar şöyle sıralanabilir:

Askerlikte Ücret

Talim veya manevra dolayısıyla silah altına alınan gazeteci bu müddet zarfında ücret hakkını korur. İlk muvazzaf askerlik hizmeti için silah altına alınan gazeteciye, normal askerlik süresince son aldığı ücret yarı nispetinde ödenir. Yedek subay olarak, askere alınması halinde işverenin sorumluluğu, gazetecinin yedek subaylık maaşı ile son aldığı ücret arasındaki fark kadardır. Kısmi veya genel seferberlik hallerinde bu hükümler üç ay için uygulanacaktır. Düzenleme detaylı bir şekilde Basın İş Kanununun 16. maddesinde yapılmıştır. Askerlik süresine ilişkin ücret % 5 fazla ödeme kuralına tabidir.

Gebelikte Ücret

Basın İş Kanunu 16/son maddesine göre kadın gazeteci, hamileliğinin 7. ayından itibaren doğumunun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu süre boyunca işverence kendisine son aldığı ücretin yarısı ödenir. Bu ücret, doğum gerçekleşmez veya çocuk ölü olarak dünyaya gelirse bu durumun gerçekleşmesinden itibaren bir ay için ödenir. Gazeteci sigorta veya bağlı olduğu teşekkülden yardım alıyor olsa dahi bu ödeme kendisine yapılmak durumundadır.

Hürriyetin Kısıtlanması Halinde Ücret

17. madde doğrultusunda mensup olduğu mevkutedeki bir yayın nedeniyle hürriyeti kısıtlanan, tutukluluk, gözaltına alınma ya da mahkûmiyete maruz kalan gazeteci ücretini almaya devam edecektir. Üstelik bağlı bulunduğu kadroya yapılan toplu zamlardan kendisiyle aynı veya benzer işi yapanlar kadar yararlanacaktır. Ancak hürriyeti kısıtlayıcı yayının mevkute sorumlu müdürü ya da sahibinin haberi olmadan ya da haberlerinin olduğu metnin, bilgileri dışında gazeteci tarafından değiştirilerek yapılması halinde gazeteci, bu hükümlerden yararlanamaz.

Yayının Tatili Halinde Ücret

Mevkute yayınının her ne sebeple olursa olsun tatil edilmesi halinde çalışanlar, yayının durdurulması tarihinden itibaren iki ay ücretlerini alırlar. Buradaki “çalışanlar” ifadesinden gazeteciler anlaşılmalıdır.

Ölüm Tazminatı

Basın iş sözleşmesinin gazetecinin ölümü ile sona ermesi halinde eşi ve çocuklarına, bunlar bulunmadığı takdirde geçimi kendisine bağlı aile efradına, ölen gazetecinin aylık ücretinin üç mislinden az olmamak üzere kıdem hakkı tutarında ölüm tazminatı verilir. 18. maddenin başlığı da “ölüm tazminatı”dır.

Rekabet Serbestisi

Basın İş Kanununun 13. maddesi doğrultusunda gazeteci, işverenle yaptığı mukavelede aksi belirtilmedikçe, dışarıda basınla ilgili olsun veya olmasın başka iş tutmakta serbesttir. Basın iş sözleşmesinin feshinden sonrası için de rekabet serbestisi getirilmiştir. İş Kanunu uygulamasında işçinin, işverenin rızası dışında başka bir iş tutma serbestisi bulunmamaktadır. Aynı şekilde iş sözleşmesinin feshinden sonra rekabet serbestisini düzenleyen bir hüküm bulunmadığından, Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda yer, iş türü ve süre bakımından sınırlandırılmak koşuluyla iş sözleşmesinin sona ermesinden sonrası için hüküm ifade etmek üzere iş sözleşmesine rekabet yasağı koymak mümkündür.

İkramiye Hakkı

İş Kanunu kapsamında çalışanlardan farklı olarak, gazeteciler için yasal ikramiye hakkı tanınmıştır. Gazeteciler md 14/son gereği her hizmet yılı sonunda(fiilen çalıştığı bir yıl) işverenin sağladığı karın emeklerine düşen nispi karşılığı olarak asgari birer aylık ücret tutarında ikramiye alırlar.