Yatırımcılara Ne Tür Devlet Teşvikleri Sağlanıyor?

Devlet yardımları, gelişmekte olan ülkelerde gerek iç piyasanın büyütülmesi gerekse dış piyasalarla rekabet edebilmesi yönünde yatırım oranının artırılmasında ve ihracatın yüksek seviyelere ulaşabilmesinde önemli bir yere sahiptir. Girişimciler yatırım kararı verirken kâr amacıyla hareket ederler ve yatırımın kâr sağlayacağına inanılırsa yatırım yaparlar. Aynı durum yatırımın yapılacağı bölge açısından da geçerlidir. Eğer yatırım yapılması düşünülen bölge veya saha yatırımın kârlılığını etkileyebilecek avantajlara sahipse, o bölgelere yatırım yapılması güç kazanır. Ben bu yazımda Girişimcilerin kararları üzerinde etkili olan teşvik avantajlarını çok ayrıntıya girmeden aktaracağım yatırım kararlarında etkili olan devlet teşviklerinin faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür;
Yatırımın Maliyetini Düşürür; Yatırım indirimi, vergi, resim ve harç istisnası ile gümrük vergi ve resim muafiyeti gibi mali teşvikler yatırımın maliyetini düşürmektedir.
Finansman İhtiyacını hafifletir; Düşük faizli iç ve dış yatırım kredileri, işletme kredisi, yatırım destekleme primi, teşvik primi gibi finansal nitelikli teşvikler ile finansman fonu uygulaması sayesinde yatırım ve işletme aşamasında yatırım için gerekli finansmanın sağlanmasında teşviklerle yatırımcıya destek olunmakta ve kolaylık sağlanmaktadır.
Kârlılığı Arttırır; Altyapı yatırımlarının devletçe yapılması, ucuz arsa ve arazi temini, vergi, resim ve harçlardan muaf olması ile maliyetler düşerek, yatırımın kârlılığı artmaktadır.
Bu gibi teşvikler Girişimcilerin yatırım konusundaki kararlarını olumlu yönde etkileyerek yatırım yapmaya yönlendirmektedir. Bir taraftan Girişimciler finansal yönden desteklenerek kaynak temin edilirken bir yandan da geleceğe ilişkin risklere karşı devlet güvenceleri yatırım kararlarını olumlu yönde etkilemektedir. Bildiğiniz gibiTürkiye’de 2009 yılında teşvik yasası yenilenmiş ve birçok teşvik unsurları getirilmiştir ve hepimizin torba yasa diye bildiğimiz 6111 sayılı yasa ile de girişimcilere yeni personel istihdamında devlet destekleri getirilmiştir. Bu konuya biraz daha ayrıntılı olarak bakacak olursak ülkemizdeki girişimcilerin desteklendiği konuları 3 ana başlık altında değerlendirebiliriz.

1. İstihdamın teşviki
2. Büyük yatırımların teşvik edilmesi
3. Sektörel ve bölgesel teşvik

Yatırımcılara ne tür destekler sağlanıyor;

Türkiye genelinde teşvik kapsamında desteklenen iller sosyo-ekonomik gelişmişlik sırasına göre 4 bölgeye ayrılmış ve bu bölgelerin kalkınmışlık düzeyine göre yatırımcılara bir takım haklar sağlanmıştır. Bu bölgeler ve kapsadığı şehirler şu şekildedir;

1. Bölge Kapsamındaki İller

İstanbul, İzmir, Ankara, Tekirdağ, Edirne, Eskişehir, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova, Bursa, Bilecik

2. Bölge Kapsamındaki İller

Antalya, Isparta, Burdur, Adana, Mersin, Aydın, Denizli, Muğla, Çanakkale(Bozcaada, Gökçeadahariç)Balıkesir

3. Bölge Kapsamındaki İller

Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir, Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Uşak, Kayseri, Sivas, Yozgat, Gaziantep, Adıyaman, Konya, Karaman, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Samsun, Tokat, Çorum, Amasya, Zonguldak, Karabük, Bartın

4. Bölge Kapsamındaki İller

Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane, Ağrı, Kars, Ardahan, Iğdır, Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Şanlıurfa, Diyarbakır, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Van,

Muş, Bitlis, Hakkâri, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Bozcaada, Gökçeada

Yeni teşvik sistemi ile Sağlanan teşviklerin neler olduğuna bakacak olursak;

a) I inci ve II nci bölgelerde;

1) Vergi indirimi 2) Sigorta primi işveren hissesi desteği 3) Yatırım yeri tahsisi

4) KDV ve Gümrük vergisi muafiyeti

b) III üncü ve IV üncü bölgelerde;

1) Vergi indirimi 2) Sigorta primi işveren hissesi desteği 3) Yatırım yeri tahsisi

4) Faiz desteği 5) KDV ve Gümrük vergisi muafiyeti

c) Büyük ölçekli yatırımlar (50 Milyon TL’nin üzerinde asgari sabit yatırım tutarına sahip yatırımlar bu kapsama alınır.)

1) Vergi indirimi 2) Sigorta primi işveren hissesi desteği 3) Yatırım yeri tahsisi

4) KDV ve Gümrük vergisi muafiyeti 5) Ar-Ge ve Çevre Yatırımları 6) Gümrük Vergisi Muafiyeti 7) KDV İstisnası 8) Faiz Desteği

Verilen bu destekleri biraz açarak detaylandırırsak sanırım okuyucularımıza daha faydalı olacaktır.

1. A.     İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ *(%) 

BöLGESEL VE SEKTöREL YATIRIMLAR
31/12/2010 TARİHİNDEN SONRA BAŞLAYAN YATIRIMLAR
BöLGELER	YATIRIMA KATKI ORANI	UYGULANACAK KURUMLAR VERGiSi
1	10	15
2	15	12
3	20	8
4	25	4
*Kurumlar vergisi indirimi, söz konusu indirim   tutarı “yatırıma katkı oranı” tutarına ulaşana dek uygulanacaktır.

1. B.     SSK PRİMİ İŞVEREN DESTEĞİ  *

BöLGESEL VE SEKTöREL YATIRIMLAR
BöLGELER	31/12/2010 TARİHİNDEN SONRA BAŞLAYAN YATIRIMLAR
1	–
2	–
3	3 yıl
4	5 yıl
* İşverenlerin SSK primi payının tamamının Hazine   tarafından karşılanma süresi.

 

1. C.     FAİZ DESTEĞİ *(PUAN) 

BöLGESEL VE SEKTöREL YATIRIMLAR
BöLGELER	TL KREDiSi	DöViZ KREDiSi
1	–	–
2	–	–
3	3	1
4	5	2
* AR-GE ve çevre yatırımlarında 300.000 TL, diğer   yatırımlarda 500.000 TL, uygulama dönemi ise azami 5 yıl.

D.  Bölgesel ve sektörel teşvikler

1) 31.12.2010 tarihinden sonra başlayan yatırımlar için % 4–15 oranlarında kurumlar vergisi
2) 5 yıla varan SSK primi işveren desteği

3) Devlet arazisinin tahsisi

4) Faiz desteği (3. ve 4. Bölgeler)

1. Bölge: Ağırlıklı olarak ileri teknoloji gerektiren otomotiv ve yan sanayi, elektronik, ilaç, makine, tıbbi ve optik alet vb. yatırımlar teşvik kapsamında yer almaktadır.

2. Bölge: Genellikle teknoloji ağırlıklı sektörler teşvik kapsamındadır. Bu çerçevede makine, akıllı çok fonksiyonlu tekstil ürünleri, metal dışı mineral ürünler, kâğıt, gıda ve içecek teşvik kapsamında yer almaktadır.

3. Bölge ve 4. Bölge: Tarım, tarıma dayalı imalat sanayi, hazır giyim, deri, plastik, kauçuk, metal eşya ile turizm, sağlık ve eğitim yatırımları teşvik kapsamındadır.

Bazı ilave sektörler için de bölgeye bakılmaksızın teşvik sağlanıyor bunları ise şöyle sıralayabiliriz.

1. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kurulan Organize Sanayi Bölgelerinin (İstanbul’dakiler hariç) alanına giren yatırım türleri, bölgede faaliyet gösteren seçilmiş sektörler arasında yer almasa da bölgesel teşviklerden yararlanabilir.
2. Deniz yoluyla kargo/yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar 2. Bölge’de uygulanan teşviklerden yararlanabilirken, hava yoluyla kargo/yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar 1. Bölge’de uygulanan teşviklerden yararlanabilir. Öte yandan, hava taksiciliği faaliyetleri için teşvik verilmemektedir.
3. Özel sektör tarafından yapılacak şehirlerarası kargo/yolcu taşımacılığına yönelik demir yolu yatırımlarının yanı sıra, şehir içi kargo taşımacılığına yönelik demir yolu yatırımları da tüm bölgeler için geçerli olan teşviklere tabidir. Taşımacılık faaliyetlerinin birden çok sayıda bölgede mevcut olması durumunda, nakliye araçlarının tedarikine yönelik harcamalar en düşük gelişmişlik düzeyine sahip bölge için verilen teşviklere tabidir.
4. Jeotermal enerji ve/veya santral atığı ısılarının değerlendirilmesi yoluyla gerçekleştirilen konut ısıtma/soğutma yatırımları bölgesel teşviklerden yararlanabilir.

Bu yazımızda genel teşvik sistemi ile alakalı çok ayrıntıya girmeden bazı temel unsurları aktardım KOBİ lerde teşvik uygulamaları ile alakalı ise gelecek yazılarımda daha ayrıntılı ve sadece KOBİ leri kapsayan teşvikleri yazacağım.