Özel Sigortalara Ödenen Primler Gider Yazılabilir Mi?

Değişen ve gelişen ülkemizde bazen sosyal güvenlik sisteminin yetersizliği bazen kamu sağlık kuruluşlarının hizmet kalitelerinin düşük olmasının bazen de işverenlerin çalışanlara daha iyi daha güvenli şartlar oluşturmak için uyguladıkları özel sigortacılık uygulamaları son yıllarda çok hızlı büyüyen ve gelişen sektördür. Özel sigortacılık uygulamalarında Şahıslar için yapılan sağlık sigortası, yaşam sigortası, bireysel emeklilik gibi sigorta kollarının da hızla geliştiği görülmektedir. Kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayan olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlamak amacıyla isteğe bağlı olarak çeşitli kurum  veya kuruluşlar bünyesinde “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu” ile “Şahıs Sigortaları” veya “Hayat Sigortaları” adı altında özel emeklilik sistemleri kurulmuştur.

Çalışanlar bu gelişen sigortacılık sisteminde geleceklerinde daha iyi şartlarda gelirler elde etmek amacıyla ya da daha iyi sağlık hizmeti alabilmek amacıyla sigorta primleri ödemekte bu nedenle de belli maliyetlere katlanmaktadırlar.  Günümüz çalışma hayatı şartlarına bakıldığında bu tür sigorta ödemelerini çalışanların kendileri yapabildikleri gibi bazı durumlarda da bu ödemelerin işverenler tarafından karşılanabildiği görülebilmektedir. Vergi mevzuatımızda da bu konuyla ilgili vergi istisnası muafiyetler ve gider indirimleri gibi teşvik sistemleri ile bazı kolaylıklar sağlanmış bir anlamda hayat, ölüm, kaza gibi bazı sigortalarla, bireysel emeklilik sistemi desteklenmiştir.

Bu yazımda yasal düzenlemeler çerçevesinde bu özel sigorta kollarına yapılan ödemelerin vergisel durumunu şirketler ve çalışanlar açısından kısaca anlatılmaya çalışılacağım.

Özel sağlık sigorta prim tutarları ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarına ilişkin vergisel düzenlemeler Gelir Vergisi Kanunumuzda yapılmıştır. Kanunun 40. maddesinde, indirilecek giderler sayılmıştır. Bu maddenin 9. bendinden, “İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları. (Gerek işverenler gerekse ücretliler tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen ve vergi matrahının tespitinde dikkate alınan katkı paylarının toplamı) bazı şartlar dâhilinde indirim konusu yapıla bileceğini anlıyoruz

Şimdi isterseniz şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerin gider olarak indirilmesi şartlarının neler olduğuna bakalım

1-      Şahıs sigorta şirketlerine ödenen şahıs sigorta primlerinin, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait olmalı

2-      Sigorta şirketinin merkezinin Türkiye’de olması,

3-      Sigorta mukavelesinin bu nitelikteki şirketlerle yapılması,

4-      Sigorta priminin ödenmiş olduğunun, sigorta şirketi tarafından verilen fatura veya makbuz asılları ile belgelendirilmesi,

Şeklinde mevzuatımızdan anlıyoruz şimdi aklınıza şu soru gelebilir

Bu şartların hepsini taşıdığında bu özel sigorta poliçeleri için ödenen primlerin hepsini indirim konusu yapabilir miyiz?

Evet, bu soruyu kanun koyucu bir ölçü koyarak cevaplamış ölçü ise şöyledir;

Bireysel emeklilik için indirim konusu yapılacak prim, aidat ve katkıların toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin % 10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, ödendiği ayda elde edilen ücretin % 5’ini) ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz.

Çalışanlar kendi adlarına katkı payı ve şahıs sigorta primi öderken aynı zamanda işverenleri tarafından da çalışanlar adına katkı payları ve şahıs sigorta primi ödenmesi mümkündür

Şimdi konunun daha iyi anlaşılabilmesi için olaya çalışan ve işveren açısından ayrı ayrı bakalım

Çalışanın çalıştığı ayda kendisi adına şahıs sigorta primi ve bireysel emeklilik katkı payı ödenmesi ile ilgili olarak 3 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde, bireysel emeklilik sözleşmesi ile şahıs sigorta poliçeleri için prim ve katkı payı ödenmesi durumunda ücret matrahından indirim konusu yapılabilecek tutarın brüt ücretin %10’u ile sınırlı olacağı belirtilmiştir. Bu durumda ise şahıs sigorta primleri için %5’lik sınırın ayrıca aranacağı belirtilmiştir. Ödenen bu özel sigorta primleri çalışana ne sağlayacaktır diye soracak olursak sigorta poliçesinde belirtilen faydası dışında yukarıdaki şartlarda işveren bu primleri çalışanın maaşından kestiği gelir vergisi matrahından indireceği için çalışanın gelir vergisi matrahı düşecek ve eline geçen maaşı artacaktır. İşverende yasanın belirlediği ölçülerdeki tutarı gider yazabilecektir

İşverenler tarafından çalışanlar için ödenen bireysel emeklilik katkı payları ve özel sağlık sigortası poliçelerinde ise;  kanun koyucu Bu durumda yapılan ödemeleri işçiye sağlanan bir nevi menfaat sayılır şeklinde açıklamış ve ödenen sigorta primleri net ücret olarak dikkate alınır ve gerekli brütleştirmeleri yapılarak SSK ve diğer vergi kesintilerinin yapılması gerekir.şeklinde tanımlamıştır.

Gelir Vergisi Kanununda “İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları” nın safi kazancın tespitinde gider olarak kabul edilebileceği, ancak gider yazılabilecek tutarın % 10 ve % 5’lik sınırı geçemeyeceği aynı zamanda asgari ücretin yıllık toplamından fazla olamayacağı bildirilmiştir. Sonuç olarak diyebiliriz ki özel sigorta primlerinin kanunun belirlediği ölçüde giderleştirilmesi işverene bir gider yazma avantajı sağladığı gibi çalışanın ücret gelirinin artması ve motivasyon sağlaması açısından da önemli bir husustur.