Bilişim Sektörüne Denetim Geliyor

“Devlet kaybediyor ama Millet de kaybediyor”

Sayın Bakanımız Mehmet Şimşek ‘in talimatı ileVergi Denetim Kurulu veOrganize Vergi Kaçakçılığıyla Mücadele Grup Başkanlığı bilişim sektöründeki kayıt dışı ile mücadele için yeni çalışmalar yaptı. Basını yakından takip eden bilişimci arkadaşların yoğun soruları üzerine bu konuyu biraz ayrıntılı olarak yazma ihtiyacı duydum.  Kayıt dışının ülkemiz ve ekonomimiz açısından sakıncalarını anlattığım makalemde Sağlıklı sosyal, siyasal ve ekonomik düzen kurabilmenin temel şartlarından birisi de toplumda yasa dışı yollardan elde edilen gelirlerin ekonomi içindeki payının mümkün olan en alt düzeye çekilmesidir. Bilindiği üzere ekonomik ve mali göstergeler bireyler ve şirketler için ne kadar önemli ise devlet hayatı için de en az o kadar önemlidir. Zira devletler ailesinde ekonomik ve mali durumunuz olumlu seyir izlemiyorsa, içeride ve dışarıda itibarınız olmayacaktır. Belki de zaman içerisinde bağımsızlığınıza gölge düşecektir. Bu yüzden Kayıt dışı ekonominin; kayıtlı ekonomiyi ve vergi adaletini temelden sarsan ve istikrarını bozan bir olgu olduğunu aylardır yazdığım çeşitli makalelerde anlatmıştım.

Ülkemizde Devletimizin bütçe gelirlerinin %93 lük bir bölümünün vergi gelirlerine dayandığını buna karşılık ülkemizde kayıt dışının yüksekliği Mali İdaremizin bu konuda çalışmalar yapmasını zorunlu kılmıştır. Bu konuda daha önce ki Türkiyenin en hızlı değişen kurumu Vergi İdaresindeki değişimin farkındamısınız ve Türkiyenin 2013 kayıt dışı eylem planı  başlıklı makalelerim de sürekli kayıt dışına yönelmeyin kanunlarımızdaki avantajları kullanın sloganıyla aylardır işverenleri girişimcileri ve özelliklede bilişimcilerin bu konuya önem vermesi gerektiğini vurguladım.

Son dönemlerde ciddi bir şekilde bilişim sektörünün vergilendirilmesini anlatan makalelerimi sizlerle paylaşarak bu süreçte bilişim sektöründe vergi konusunun bilinmediğini ve kayıt dışının çok yüksek olduğunu da gördüm sanırım bizim gördüğümüzü mali idarede görmüş ki bilişim sektörünü mercek altına alan yeni eylem planlarını yürürlüğe sokmaya hazırlanıyor.

Vergi idaresindeki değişimlerin farkındamısınız makalem de belirttiğim gibi vergi idaresindeki değişimlerden biride artık vergi idaresinin elektronik takip yapabiliyor oluşudur. Bunun için Gelir İdaresinin kullandığı sahte belge risk analiz programı kullanılıyor. Program aylık dönemler itibarıyla faal mükelleflerin, vergisel anlamda taşıdıkları riski matematiksel olarak ortaya koyan ve detaylı risk analizlerine imkân sağlayan bir bilgisayar yazılımı. Programın en önemli özelliği, halen faal olan (cari) sahte belge düzenleyicilerini ortaya çıkarabilmesi ve bu konuda caydırıcılığı en üst düzeye getirebilmesi program, risk kriterleri adı verilen kuralları ihlal eden mükellefleri, belirli bir formülasyon ile puanlıyor ve alınan puanları toplayarak her mükellefin toplam risk puanını hesaplıyor. Vergi Denetim Kurulu, incelenecek mükelleflerin seçiminde ve mükelleflere ilişkin vergi denetim süreçlerinde, bahsettiğim bu teknolojinin getirdiği yeniliklerden yararlanmaktadır. Kurul, risk analiz sonuçlarına bağlı olarak tespit edilen mükellef kitlesinin sürekli olarak ve etkin bir vergi denetimine tabi tutulması esasına göre çalışıyor. Mükellef kitlesinin tespitinde çeşitli kaynaklardan toplanan veriler tasnif edildikten sonra muhtelif analizlere tabi tutularak, elde edilen sonuçlara göre çapraz kontroller gerçekleştiriliyor. Bu analiz ve kontroller sonucunda mükellefler risk unsurlarına bağlı olarak gruplara ayrılmakta ve incelenmesi gereken mükellefler tespit edilmektedir. Kurulun vergi denetim stratejisi; mükellefi cezalandırmaya yönelik bir yaklaşımdan ziyade; mükellef beyanlarının, mükellefin hesaplarına uygunluğunun tespitine yöneliktir.

Mali İdaremize bağlı Vergi Denetim Kurulu ve Organize Vergi Kaçakçılığıyla Mücadele Grup Başkanlığınca yapılan müdahale etmeyi gerektiren bilişimdeki kayıt dışı uygulamaları şöyle sıralayabiliriz:

• E-ticaret yapan mükellefler tarafından tahsilât aracı olarak yurt dışındaki bankalardan alınan sanal postların kullanılması halinde, hâsılatın tamamı gizlenebiliyor.
• Yapılan satışların tahsilâtında, banka dışı aracılara ait sanal postların kullanılması halinde, yapılan satışların izlenmesi açısından zorluklar yaşanıyor.
• Banka havalesi, EFT veya posta çeki yoluyla yapılan tahsilâtlarda, hesabın özel/kişisel amaçlarla da kullanılabilmesi nedeniyle, e-ticaretten elde edilen hâsılatın takibi zorlaşıyor.
• Bazı e-ticaret sitelerinde satıcıya ilişkin ticaret unvanı, adres ve iletişim bilgileri gibi hususlara yer verilmemesinin, mükellefin tespitinde zorluklar yaşanmasına, bu sitelerden alışveriş yapan vatandaşların satın aldıkları ürünlerin ayıplı çıkması veya malın hiç gönderilmemesi halinde haklarını takip etmelerinde zorluklarla karşılaşmalarına neden oluyor.
• E-platform siteleri üzerinden güvenli ticaret yöntemi kullanılarak yapılan işlemlerde, tahsilâtın e-platformun sanal postları aracılığı ile gerçekleştirilmesi durumunda, kimlerin ne kadar satış gerçekleştirdiğinin etkin bir şekilde tespit edilemiyor.
• Fırsat siteleri tarafından gerçekleştirilen kupon satışlarında, müşteriler tarafından kullanılmayan kupon bedelleri nedeniyle vergi kayıp ve kaçağına sebebiyet veriyor.
• Kanunla yetki verilen kuruluşlar haricinde, karşılığı nakit olmak üzere sanal ortamda bahis oynatılan web siteleri bu bahislerden elde ettikleri /kazancın, şans oyunları vergisi, KDV ve dolaysız hiçbir vergiyi ödemeyip kayıt dışı kalıyor.