Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 1. maddesinde “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.” şeklinde tanımlanan Kooperatifler 6102 sayılı Yeni Türk TicaretKanunun 124. maddesinde
“(1)Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limitet ve kooperatif şirketlerden ibarettir.
(2)Bu kanunda, kollektif ile komandit şirket şahıs; anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi sayılır.”
tanımlaması ile ticaret şirketleri arasında sayılmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 126. maddesiyle, “Her şirket türüne özgü hükümler saklı kalmak şartıyla, Türk Medeni Kanununun tüzel kişilere ilişkin genel hükümleri ile bu kısımda hüküm bulunmayan hususlarda Türk Borçlar Kanununun adi şirkete dair hükümleri her şirket türünün niteliğine uygun olduğu oranda, ticaret şirketleri hakkında da uygulanır.” tanımlamaları ile de kooperatiflerin bağlı olduğu kanunlar tanımlanmıştır.
Kooperatiflerle ilgili ana kaynak 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’dur.
Ayrıca, kooperatiflerle ilgili olarak 1581 sayılı Tarım ve Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu gibi özel düzenlemeler ile diğer mevzuatta yer alan hükümler dikkate alınmalıdır. Daha sonra Türk Medeni Kanunu ile Borçlar Kanunun adi şirkete ilişkin hükümleri uygulama yeri bulacaktır.
Bu yönde dikkat çeken önemli düzenleme, 1163 sayılı Kanununun 98. maddesi olup, anılan madde hükmüne göre, “bu kanunda aksine açıklama olmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki anonim şirketlere ait hükümler uygulanacaktır.” dolayısıyla, kooperatiflerle ilgili öncelikle 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, daha sonra Türk Ticaret Kanununun anonim şirketlere ilişkin düzenlemeleri tatbik edilecektir.
Kooperatifler Web Sitesi Yapacak mı?
Yine Ticaret Kanunumuzun 1524. maddesinde;
“397 inci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek zorundadır” demiştir.
Hangi şirketlerin denetime tabi olacağı ile ilgili bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin belirlenmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararında belirlenmiştir.
Bu bakanlar kurulu kararında; tek başına veya bağlı ortaklıklarıyla birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayan sermaye şirketleri bağımsız denetime tabi olacak denmiştir.
Bu 3 ölçüt şunlardır:
a) Aktif büyüklüğü yüz elli milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hâsılatı iki yüz milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı beş yüz ve üstü.
yukarıdaki üç ölçütten ikisini taşıyan kooperatifler internet sitesi yapmak zorundadır.
Kooperatifimiz bir yapı kooperatifidir. Yapı denetim firması işlerini tamamladı ve borcunu ödedik. ancak bize bir miktar iskonto vermek istediler işin başında. Şimdi ise bu iskontuyu bize ödemek için kooperatiften fatura (iskontu faturası) kesmemizi istiyorlar. Bizde zaten tasfiye halindeyiz faturamız yok ve kesemeyiz dedik. Bize tütk ticaret kanunu mecbur kılıyor diyorlar. ancak biz bu konuda emin değiliz bize yardımcı olabilirmisiniz. İyi çalışmalar
Fikret bey merhaba,
size kesilen faturada indirim yapılıyor ise yapılması gereken iade faturası kesmeniz veya kesilen faturayı iade ederek iskontolu fatura almanızdır bunun dışında iskontonun resmişleştirilmesi mümkün değildir.
Sizinle bire bir aynı durumda bir kooperatif için Ankara vergi dairesinin verdiği bir mükteza var aşağıda onuda sizinle paylaşıyorum ordada fatura kesilmesi gerektiği görüşü beyan edilmiştir
T.C.GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü):21/02/2012 tarih B.07.1.GİB.4.06.18.02-32229-7622-272 sayılı özelgesi
Konu:
İlgi dilekçenizde, … Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi numaralı mükellefi olarak yapı denetim faaliyeti ile iştigal edildiği, yapı denetim hizmet bedelinin bayındırlık birim fiyatı üzerinden müteahhit firmaya fatura düzenlendiği ve müteahhit firma tarafından fatura bedelinin tamamının belediyeye ödendiği, belediyeden bu paranın şirketinizce tahsil edildiği, ancak iş bedeli üzerinden %33 oranında ıskonto yapıldığı, işi yaptıran firmanın ıskonto tutarı karşılığında Vergi Usul Kanununa uygun olmadığı gerekçesiyle fatura düzenlemek istemediği belirtilerek, ıskonto tutarı için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği hususunda Başkanlığımızdan görüş verilmesi talep edilmiştir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun,
1/1 inci maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetlerin KDV ye tabi olduğu,
20 nci maddesinde; teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın bu işlemlerin karşılığını oluşturan bedel olduğu, bedel deyiminin ise malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
25/a maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontoların KDV matrahına dahil olmadığı,
35 inci maddesinde ise; malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükelleflerin ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzelteceği
hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlere göre; KDV ye tabi işlemlerde verginin matrahı bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olup, verginin bu şekilde belirlenecek matrah üzerinden hesaplanması gerekmektedir. Ancak, ticari teamüllere uygun olmak kaydıyla fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen iskonto tutarları KDV matrahına dahil edilmeyecektir.
Öte yandan, 5/2/2008 tarih ve 26778 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 26 ncı maddesinde;
“(1) Yapı denetim hizmeti için yapı denetim kuruluşuna ödenecek hizmet bedellerine esas oranlar, aşağıdaki cetvelde belirlenen asgari hizmet bedelleri oranlarından az olmamakşartıyla, projenin özellikleri ile yapının bulunduğu bölgenin fiziki, ekonomik ve sosyal özellikleri dikkate alınarak yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında akdedilecek sözleşmede belirtilir.
(2) Yapı denetim hizmet bedeli, yapı yaklaşık maliyeti ile hizmet bedeline esas oranın çarpımı suretiyle elde edilen bedeldir. Bu bedele proje ve yapı denetimi ile her türlü muayene ve deney ücreti dahildir.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu hükümler çerçevesinde, yapı denetim hizmet bedelleri, Yönetmeliğin 26 ncı maddesinde belirlenen asgari hizmet bedelleri oranlarından az olmamak şartıyla belirlenebileceğinden, söz konusu işlemde KDV matrahının bu tutardan aşağı olması söz konusu değildir. Asgari tutarın üzerinde bir fiyat belirlenmesi halinde ise, ancak asgari tutara kadar bir iskonto yapılabilecek ve bu şekilde belirlenecek iskonto tutarı fatura üzerinde açıkça gösterilmek suretiyle matraha dahil edilmeyecektir.
Ancak, asgari hizmet bedeli tutarının altında bir indirim yapılsa dahi, bu tutarın hizmeti alan yapı sahibi tarafından düzenlenecek bir fatura ile matrahta bir düzeltme yapılması mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Faturanın tarifi:” başlıklı 229′uncu maddesinde ise, “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticarî vesikadır.” denilmektedir.
Bu itibarla, yapı denetim hizmet sözleşmesinde belirlenerek hizmet bedeli üzerinden yapılacak ıskonto tutarının ana işleme ilişkin faturada gösterilmemiş olması halinde, ilgili inşaat firmasınca ıskonto tutarına ilişkin fatura düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
iyi Günler Ben kosgeb desteği ile meslek odasında çalışan bir mühendisim. desteğin ve proje bitiş tarihi bu ay sonundadır(şubat 2014).
oda olarak bir sınırlı sorumlu yapı kooperatifi(yeni sanayi sitesi yapımı) kurduk ve sadece mobilya sektörüne hitap ediyor. Ben kooperatife geçiş yapmam gerekiyor, yeni kosgeb desteği almam yeni ttk ya göre mümkün müdür?
Eksi ttk ya göre kooperatifler işletme tanımı çerçevesinde değerlendirilebiliyordu.Satış hasılatı ya da bilançosuna göre kobi olup olmadığı tesbit edilebiliyordu, 2009/15431 numaralı bakanlar kurulu kararı ile tesbit edilen sektörlerden olursa kosgeb desteğinden faydalanabileceğini düşünülüyordu.
Gökhan bey merhaba,
kooperatifler başta AB hibeleri olmak üzere Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), İş-Kur gibi kamu desteklerinden faydalanabilir