Noter Satışı İle Alınan İkinci El Araçlarda Belge Düzeni

Uygulamada ikinci el araç ticareti yapan kişiler bazı araçları noter satış senedi almalarına rağmen bu alımlara ilişkin herhangi bir belge düzenlememektedirler. Söz konusu belge düzenlenmemesinin nedeni ise uygulamada yaşanan tereddütlerdir. Bazı mükellefler noter satış senedi ile aldığı araçlara Gider Pusulası düzenlerken bazı mükellefler ise herhangi bir belge düzenlememektedirler.

Gider pusulası, VUK’ un 234. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; gider pusulası “birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider faturası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya içinde tanzim edilir” şeklinde açıklanmıştır.

Maliye Bakanlığı VUK’ un 227. maddesinin dördüncü fıkrasının kendisine verdiği yetkiye dayanarak yayınladığı 225 Sıra No.lu VUKGT ile gider pusulasında yer alması gereken bilgileri belirtmiştir.

Buna göre;

“Gider pusulasında işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı; işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını ( tüzel kişilerde unvanlarını ) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenlenme tarihine ilişkin bilgilere yer verilecektir.”

Mükelleflerin Maliye Bakanlığı’nın belirlediği bu şekil şartlarına uymamaları halinde karşılaşacakları müeyyide ise VUK’ un 227. maddesinin üçüncü fıkrası ve 225 Seri No.lu VUK Tebliği’nde belirtilmiştir.

Bu tebliğe göre;

“Gider pusulası en az iki örnek olarak düzenlenecektir. En az iki örnek olarak düzenlenmeyen ve yukarıdaki bilgileri eksik olan gider pusulası hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Yasal düzenlemeler ışığında gider pusulası vergiden muaf esnafa yaptırılan veya alınan emtia için düzenleneceği belirtilmiştir. Ancak Gider Pusulasının hangi hallerde düzenleneceği Genel Tebliğlerle uygulamayla genişletilmiştir. 221 ve 224 no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde GVK 18. maddesine göre serbest meslek faaliyetinde bulunanlar ile arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanların kendilerine yapılan ödemelerin Gider Pusulası ile tevsik edilmesi uygun görülmüştür. Yine 230 no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde ise “215 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde “Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kullandıkları sabit kıymetleri gider yazamayacakları ve amortismana tabi tutamayacakları belirtilmiştir. 72 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde ise; basit usule tabi mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait fatura ve benzeri belgelerde gösterilen katma değer vergisini indirim konusu yapamayacakları ve bu kıymetlerin teslimlerinin katma değer vergisine tabi bulunmadığı açıklanmıştır.”

Bu sebeple; basit usulde vergilendirilen mükelleflerin taşıt ve diğer sabit kıymetlerini satmaları dolayısıyla fatura düzenleme yükümlülükleri de bulunmamaktadır. Öte yandan, bu mükelleflerce yapılan taşıt satışının noter satış sözleşmesi ile diğer sabit kıymet satışlarının ise gider pusulası düzenlenerek tevsik edilmesi mümkün bulunmaktadır.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Yine Genel Tebliğlerde yapılan düzenlemelere ek olarak özelgelerle de Gider Pusulası düzenlenmesi uygulaması genişletilmiştir. Özelgeler de gayrimenkul alımı ve araç alım satımı yapan mükelleflerin de alımlarında Gider Pusulası düzenlemesi gerektiği görüşü bildirilmiştir.

13.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.07.16.02-KDV. ÖZG.2010-74-209 sayılı Özelge de, “Bu hükümlere göre, esnaf muaflığından yararlananlardan yapılan diğer mal alımlarında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte olup, esnaf muaflığı kapsamında olmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerden diğer mal alımı yapmanız durumunda, gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte, ancak ödeyeceğiniz bedel için düzenleyeceğiniz gider pusulasında gelir vergisi tevkifatı yapmanıza gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş beyan etmiştir.

Yine 15.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.33.15.01-2010-701-59-33 sayılı Özelge de, “Bu açıklamalara göre noter satış senedinin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın alacağınız taşıtlar için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup; esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardan gider pusulası düzenleyerek alacağınız otomobiller için yaptığınız ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş beyan etmiştir.

İkinci El Araç Alımında Düzenlenen Gider Pusulasında Gelir (Stopaj) Vergisi Hesaplanacak Mı?

Yukarıda belirttiğimiz üzere ikinci el araç ticareti yapan kimi mükellefler nihai tüketiciden satın aldıkları araba için gider pusulası düzenleneceğini bilmekte ancak bazı mükellefler gider pusulasında Gelir Vergisi tevkifatı yaparken, bazı mükellefler ise gelir vergisi tevkifatı yapmamaktadırlar. Oysa GVK’nın 94/13. maddesinde;

13. Esnaf muaflığındanyararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,
a-) Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden %2,

b) Değerli kâğıt ve damga pulu satışlarında komisyon bedelleri üzerinden %20,

c) Diğer mal alımları için %5,

d) Diğer hizmet alımları (“a”, “b” ve “c” alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için %10 vergi tevkifatı yapılır.

Hükmüne yer verilmiştir. Bu nedenle gelir vergisi kanununa göre gelir vergisi tevkifatı yapılabilmesi için esnaf muaflığından yararlanan mükelleflere 94/13. madde deki emtia ve hizmet alımı yapılması gerekmektedir. Bu nedenle hiçbir mükellefiyeti olmayan kişiden alınan araba için gider pusulası düzenlenmesine rağmen gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

13.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.07.16.02-KDV.ÖZG.2010-74-209 sayılı yukarıda belirtilen özelge de “Bu hükümlere göre, esnaf muaflığından yararlananlardan yapılan diğer mal alımlarında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte olup, esnaf muaflığı kapsamında olmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerden diğer mal alımı yapmanız durumunda, gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte, ancak ödeyeceğiniz bedel için düzenleyeceğiniz gider pusulasında gelir vergisi tevkifatı yapmanıza gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş bildirmiştir.

Yukarıda yazılan 15.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.33.15.01-2010-701-59-33 sayılı  Özelge’de ise “Bu açıklamalara göre, noter satış senedinin Vergi Usul Kanununda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle, vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın alacağınız taşıtlar için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup, esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardan gider pusulası düzenleyerek alacağınız otomobiller için yaptığınız ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş bildirmiştir.